Մասնակից:Hermine Meliksetyan/Ավազարկղ34

Ստենբոկ տուն (էստ․՝ Stenbocki maja), նեոկլասիկական ոճի նշանավոր շենք, որ տեղակայված է Տալլինի Վերին քաղաքի (էստ․՝ Toompea) վրա։ Էստոնիայի կառավարության պաշտոնական նստավայրն է^[1]։

Տեղագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Այն գտնվում է Վերին քաղաքի ծայրամասում՝ Տալլինի պատմական Հին քաղաքի Ֆրիդենսգերիխտշթրասեում (էստ․՝ Rahukohtu tänav)՝ Ֆրիդենսգերիխտշթրասե 3 հասցեում։ Տեղակայված լինելով Վերին քաղաքի հյուսիսային եզրին՝ Հին քաղաքի վերևում, այն ամեն կողմից տեսանելի է դառնում:

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Տալլինի Ստենբոկ տան պատմությունն սկսվում է 1780-ական թվականներից, երբ այն ժամանակվա Էստոնիա նահանգի տարածքում գտնվող Ռուսական կայսրության վարչակազմն սկսել է վարչական նպատակներով նոր շենքեր կառուցելու նախագիծ: Ի սկզբանե շենքը նախատեսվել է որպես դատարանի շենք^[1]^[2]։ Կոմս Յակոբ Պոնտուս Ստենբոկը՝ տեղական ազնվականության ներկայացուցիչ և Հիյումաա կղզում կալվածք ունեցող հողատեր, շահել է Տալլինի միջնադարյան կենտրոնում գտնվող Վերին քաղաքի վրա նոր շենք կառուցելու մրցույթը: Նոր տան ճարտարապետը եղել է Յոհան Կասպար Մորը՝ գավառական ճարտարապետ, ով եղել է տեղական կալվածքների հայտնի դիզայներ և պատասխանատու Էստոնիայում հասարակական շենքերի պահպանման համար^[2]:

Շենքի շինարարությունն սկսվել է 1787 թվականին։ Սակայն գրեթե անմիջապես ռուսական պետության միջոցներն սպառվել են ռուս-թուրքական ընթացիկ պատերազմի հետ կապված ծախսերի արդյունքում։ Արդյունքում գավառը դարձել է Ստենբոկի պարտապանը և կիսակառույց շենքը դարձել է նրա սեփականությանը։ Հետագայում նա այն օգտագործել է որպես Տալլինի իր նստավայր, և շենքը, ի հիշատակ նրա, դեռևս կրում է այդ անունը։ 1828 թվականին, Ստենբոկի մահից հետո, շենքն անցել է տարբեր սեփականատերերի մինչև 1899 թվականը, երբ այն վերջնականապես դարձել է գավառական վարչակազմի սեփականությունը և վերջապես սկսել է իրականում օգտագործվել որպես դատարանի շենք^[2]։

Ինչպես Էստոնիայի անկախության առաջին շրջանում (1919-1940), այնպես էլ խորհրդային օկուպացիայի ժամանակ (մինչև 1991 թվականը) այն շարունակվել է օգտագործվել որպես դատարանի շենք։ Սակայն խորհրդային տարիներին շենքի սպասարկումը լրջորեն անտեսվել է։ Ի թիվս այլ բաների, փլուզվել են երկու դատական նիստերի դահլիճների և դատարանի արխիվի առաստաղները։ Երբ 1990-ականների սկզբին Էստոնիայի կառավարությունը դարձել է լիիրավ սեփականատեր, ամբողջ շենքը փլուզման վտանգի տակ էր։ 1996-2000 թվականներին իրականացվել է ամբողջական վերակառուցում: Վերջերս վերանորոգված շենքը դարձել է Էստոնիայի կառավարության պաշտոնական նստավայրը 2000 թվականին վերաբացվելուց հետո^[2]^[1]։

1997 թվականի ապրիլի 15-ին տունը գրանցվել է որպես ճարտարապետական հուշարձան և ներառվել է ճարտարապետական հուշարձանների Էստոնական գրանցամատյանում՝ 3013 համարի ներքո։

Ճարտարապետություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Շենքի ճարտարապետական ոճը նեոկլասիցիզմի բավականին պարզ ձև է։ Առջևի ճակատը զարդարված է վեց որմնասյուներով և երկու կիսակառույցներով՝ Սաարեմաայից բերված դոլոմաքարից պատրաստված, ինչպես նաև ատամնավոր ճակտոնով։ Այն նայում է կիսաշրջանաձև ներքին բակին, որը շրջապատված է ավելի քիչ զարդարված տնտեսական շինություններով^[3]։ Այսպիսով, շենքի փողոցային ճակատը բնութագրվում է բավականին անպարկեշտ տնտեսական շենքերով։ Փողոց նայող շենքի պատին տեղադրված է Էստոնիայի խորհրդայնացման ժամանակ զոհված Էստոնիայի խորհրդարանի և կառավարության անդամների անուններով հուշատախտակ: Շենքի ամենահայտնի տեսարանը (նկարազարդում) նրա հետնամասն է, որից Վերին քաղաքի եզրին տեղակայված լինելու շնորհիվ բացվում է անարգել տեսարան դեպի ծովը։ Այս ճակատի վերևում գերակշռում է մեծ պատշգամբը, որը հենվում է դորիական սյուների վրա։ Ընդհանուր առմամբ, շենքի արտաքին տեսքը քիչ թե շատ ֆեռևս արտացոլում է սկզբնական կառուցվածքը։ Ինտերիերը, ինչպես նշվել է, շատ է տուժել խորհրդային տարիներին, բայց գոնե մասամբ վերակառուցվել է^[4]^[1]^[5]։

Պատկերասրահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վերին քաղաքի բլուրը Տալլինում, Էստոնիա, 1867
Վերին քաղաքի բլուրը և Դատարանի շենքը, 1910 թվական
Գիշերային տեսարան, 2011 թվական
Ստենբոկ տուն, 2013 թվական
Կառավարության նիստերի դահլիճ
Վարչապետի գրասենյակ
Մամուլի կենտրոն
Պետական կնիքով սենյակ
Պետության ղեկավարների սրահ
Կանաչ սենյակ
Կապույտ սենյակ

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 «Stenbock House». Estonian Government Office. Վերցված է 6 March 2013-ին.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 «The Stenbock House - History». riigikantslei.ee. Վերցված է 11 March 2013-ին.
↑ «The Stenbock House - Architecture». riigikantslei.ee. Վերցված է 6 March 2013-ին.
↑ «The Stenbock House - From Inside and Out». riigikantslei.ee. Վերցված է 6 March 2013-ին.
↑ Taylor, Neil (2010). Estonia. Bradt Travel Guides. էջ 103. ISBN 9781841623207.

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Мяэвяли С. Историко-архитектурные памятники Таллина / Перевод с эст. Т. Верхнеустинской, Е. Ракеевой. Худ.-оформ. Т. Тали. — Таллин: Периодика, 1981. — 96 с.
Лив Л. О чём рассказывают дома и улицы Старого Таллинна. — Таллинн: PtP International, 1996. — 216 с.
Лившиц Л. Из истории улиц Таллинна. — Таллинн: КПД, 2014. — 416 с. — ISBN 978-9949-545-02-5
Thorsten Altheide, Heli Rahkema, CityTrip Tallinn, Reise Know-How Verlag 2016, ISBN 978-3-8317-2815-2, Seite 43.
Sulev Mäeväli, Tallinner historische Bauten und Kunstwerke, Perioodika Tallinn 1990, ISBN 5-7979-0202-8, Seite 31 f.