Մասնակից:Նարե20008/Ավազարկղ4
 |
|---|
Արշալույսին ընկածների հուշարձան-ը հուշարձան է Ազգային դենդրոպարկում՝ Օլրիվասի մոտ, Ստաֆորդշիր, Մեծ Բրիտանիա:Այն հավերժացնում է 306 բրիտանացի և Համագործակցության զինվորների, որոնք մահապատժի են ենթարկվել ռազմական դատարանի կողմից Առաջին համաշխարհային պատերազմի ժամանակ դասալքության և այլ ծանր հանցագործությունների համար:[1][2].
Նախապատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հուշահամալիրը կանգնեցվել է Առաջին համաշխարհային պատերազմի ժամանակ գնդակահարված զինծառայողների հիշատակին։Ենթադրվում է, որ վախկոտության մեջ մեղադրվող զինվորները հաճախ զրկվում են արդար դատաքննության իրավունքից. նրանք փաստաբաններ չունեն, մի մասն էլ անչափահաս է[3][4]: Այլ աղբյուրներ նշում են, որ ռազմական իրավունքը, որը հիմնված է հռոմեական, այլ ոչ թե ընդհանուր իրավունքի վրա, անծանոթ է քաղաքացիների մեծամասնությանը, բայց ոչ պակաս արդարացի։[5][6]Դատարանի խնդիրն է փաստեր հավաքել, որպեսզի դատախազն ու պաշտպանը կարողանան պաշտպանել իրենց դիրքորոշումները։Ռիչարդ Հոլմսի խոսքով, «դատարանի առաջին պարտականությունն է ապահովել, որ բանտարկյալի իրավունքները պաշտպանված լինեն»:Եթե զինվորները ներկայացված չէին պաշտպանությամբ, դա այն պատճառով էր, որ նրանք սովորաբար նախընտրում էին խոսել իրենց պաշտպանությամբ:[7]Մեր ժամանակներում նրանց հանցագործությունների պատճառները կկոչվեն հետտրավմատիկ համախտանիշ և մարտական հոգեկան տրավմա։[3][4] Մյուս կողմից՝ այս որոշումներն ընդունվել են պատերազմի ամենաթեժ պահին, երբ հրամանատարության խնդիրն էր բանակը մարտական պատրաստության մեջ պահելը:[8]
Մոտ 200,000 մարդկանցից, ովքեր առաջին համաշխարհային պատերազմի ժամանակ զինվորական դատարան են ներկայացրել, 20,000-ը մեղավոր են ճանաչվել մահապատժի հանցագործությունների համար. դրանցից իրականացվել է ընդամենը 346-ը:[2] Մյուսներին ավելի մեղմ պատիժներ են սահմանել կամ նրանց մահապատիժը փոխարինել են ավելի մեղմ պատժամիջոցներով:Դա կարող է լինել հարկադիր աշխատանք կամ պայմանական պատիժ[9]: 346 մահապատժի ենթարկվածներից 306-ը վերականգնվել են, մնացած 40-ը մահապատժի են ենթարկվել ապստամբության և սպանության համար։
Բրիտանիան վերջին երկրներից մեկն էր, որը վերականգնեց Առաջին համաշխարհային պատերազմի ժամանակ մահապատժի ենթարկված զինվորներին։ 1993 թ.-ին Ջոն Մեյջորը Համայնքների պալատում շեշտեց, որ այս զինվորների վերականգնումը վիրավորանք կլինի նրանց համար, ովքեր պատվով զոհվել են մարտի դաշտում, և բոլորին արդար դատ է տրվել:[3][10] Սակայն 2006 թվականի օգոստոսին պաշտպանության նախարար Դես Բրաունը չեղյալ հայտարարեց այս որոշումը:Նա հայտարարեց, որ ինքը չի կարող «իմանալ, թե ինչ որոշումներ են կայացրել հրամանատարները տեղում, կամ արդյոք նրանք արել են հնարավորը պատերազմի ժամանակների կանոններն ու չափանիշները կիրառելու համար», բայց որ «Ես ավելի շուտ կընդունեի, որ անարդարություն հստակորեն կատարվել է որոշ դեպքերում, նույնիսկ եթե մենք. չի կարելի ասել և ընդունել, որ այս բոլոր մարդիկ պատերազմի զոհ են դարձել»:[8]2007թ.-ին ընդունվեց ակտ (Զինված ուժերի ակտ 2006թ.), որը թույլ էր տալիս զինվորներին հետմահու վերականգնվել, թեև սույն ակտի 359-րդ հոդվածի 4-րդ մասում ասվում է, որ ներումը «չի ազդում դատավճռի կամ պատժի վրա»:[11]
Հուշահամալիր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Բրիտանացի քանդակագործ Էնդի Դե Կոմինը հուշարձանը ստեղծել է 2000 թվականին՝ որպես նվեր զոհվածների հարազատներին: Հուշահամալիրը բացվել է Ազգային դենդրոպարկում 2001 թվականի հունիսին՝ շարքային Հարրի Ֆարի դուստր Գերտրուդ Հարրիսի կողմից:[2]
Հուշարձանի վրա պատկերված է երիտասարդ բրիտանացի զինվոր՝ աչքերը կապած և սյունին կապած, պատրաստ գնդակահարվելու։Հուշարձանը կառուցվել է 17-ամյա շարքային Հերբերտ Բերդենի օրինակով, ով ստել էր իր տարիքի մասին զինված ուժերում զինվորագրվելու համար, իսկ հետո գնդակահարվել էր դասալքության համար: Այն շրջապատված է սյուների կիսաշրջանով, որի վրա նշված է յուրաքանչյուր զինվորի անունը։
Հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ «Архивированная копия». Արխիվացված է օրիգինալից 2012-04-02-ին. Վերցված է 2012-04-16-ին.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 «Tribute to WWI 'cowards'». BBC news. 2001-06-21. Արխիվացված է օրիգինալից 2012-03-12-ին. Վերցված է 2013-05-08-ին.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Sweeney, John (1999-11-14). «Lest we forget the 306 'cowards' we executed». London: The Guardian. Արխիվացված է օրիգինալից 2009-10-08-ին. Վերցված է 2013-05-07-ին.
- ↑ 4,0 4,1 «Shot at dawn: the scared young men who lied to fight in Flanders». London: The Independent. 1997-05-27. Արխիվացված է օրիգինալից 2017-08-02-ին. Վերցված է 2013-05-08-ին.
- ↑ Corrigan p221
- ↑ Holmes p569
- ↑ Corrigan p231
- ↑ 8,0 8,1 Fenton, Ben (2006-08-16). «Pardoned: the 306 soldiers shot at dawn for 'cowardice'». London: The Telegraph. Արխիվացված է օրիգինալից 2016-08-22-ին. Վերցված է 2013-05-08-ին.
- ↑ Corrigan p247
- ↑ Bellamy, Christopher (1993-02-20). «Major refuses pardons for executed soldiers». London: The Independent. Արխիվացված է օրիգինալից 2017-09-02-ին. Վերցված է 2013-05-08-ին.
- ↑ «Soldiers shot at dawn honoured after 90 years». London: The Guardian. 2007-02-21. Վերցված է 2013-05-08-ին.
Աղբյուրներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Корриган, Гордон: Грязь, Кровь и Чепуха (2003) ISBN в 0-304-35955-6
- Холмс, Ричард: Томми (2004) ISBN 0-00-713752-4
Այլ հարակից հոդվածներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- BBC News item Արխիվացված է Մարտ 12, 2012 Wayback Machine-ի միջոցով:
- Entry in UK National Inventory of War Memorials Արխիվացված է Սեպտեմբեր 28, 2011 Wayback Machine-ի միջոցով:
- Johnson, David, Executed at Dawn: The British Firing Squads of the First World War, History Press, 2015, ISBN 0-7509-5917-7
- What if PTSD is more physical than psychological? Robert F Worth, June 12, 2016, NYTimes.
Հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Memorial to German World War II deserters in Ulm, Germany at the Sites of Memory webpage Արխիվացված է Մարտ 4, 2016 Wayback Machine-ի միջոցով:
- Memorial to all deserters in Stuttgart, Germany at the Sites of Memory webpage Արխիվացված է Մարտ 4, 2016 Wayback Machine-ի միջոցով:
- List of cemeteries and memorials containing burials of men executed under the Army Act during the Great War
- List of men executed at webmatters.net Արխիվացված է Օգոստոս 31, 2016 Wayback Machine-ի միջոցով: