Մասնակից:Մարիամ Տերտերյան/Ավազարկղ35
Կունհամբեբե () Տուպինամբա ցեղի բնիկ բրազիլացի առաջնորդ, որի գերիշխանությունը տարածվել է ներկայիս Կաբո Ֆրիոյի (Ռիո դե Ժանեյրո) և Բերտիոգայի (Սան Պաուլո) միջև գտնվող տարածաշրջանում[1]։ Նա ապրել է Իպերոյգի գյուղում (ներկայիս Ուբաթուբայի մոտ)։
Զինվորական կարիերա
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Կունհամբեբեն նաև հիմնական կռվող ուժն էր և Տամոյոյի Համադաշնության՝ ծովափնյա ցեղերի միջև պորտուգալացի գաղութարարների դեմ ռազմական դաշինքի ընտրված առաջնորդը։ Տամոյոյի Համադաշնությունը պատերազմ է մղելպորտուգալացիների դեմ մինչև Իպերոյգի խաղաղության հաստատումը 1567 թվականին: Նրանք նաև կռվել են պորտուգալական զորքերի դեմ՝ ֆրանսիացի զավթիչների հետ դաշինք ունենալով, որոնց հրամանատարն էր Նիկոլա Դյուրան դե Վիլեգենյոնը (1510–1571) մի պատմական դրվագում, որը հայտնի է դարձել Ֆրանսիայի Անտարկտիկա անունով։
Ըստ ֆրանսիացի քրմապետ Անդրե դե Թեվեի նկարագրության՝ գերմանացի վարձկան և նավաստի Հանս Ստադենը (1525–1579) եղել է Կունհամբեբեի հոր (նույն անունն էր կրում) գերին 1554-1557 թվականներին։ Տուպինամբան կատաղի մարտիկների և մարդակերների խումբ էր, ինչպես նկարագրել է Հանս Ստադենը, ով մի քանի անգամ փրկվել է Կունհամբեբեի հնդկացիների կողմից սպանվելուց և ուտվելուց[2]։
Տամոյոյի Համադաշնության կողմից մղված պատերազմը խիստ ազդեցություն է ունեցել Պորտուգալիայի գաղութացման ջանքերի վրա, ուստի երկու պորտուգալացի ճիզվիտ քահանաներ, որոնք հիմնել էին Սան Պաուլո դոս Կամպոս դե Պիրատինգան (որը դարձել է Սան Պաուլոյի ներկայիս մեգապոլիսը), Մանոել դա Նոբրեգան (1517–1570) և Խոսե դե Անչիետան (1534–1597) սկսել են խաղաղության առաքելություն՝ բարձր ռիսկի դիմելով և այցելելություն կատարելով Կունհամբեբեի գյուղ։ Չնայած նրանց անվստահությամբ են ընդունել, Անչիետան շատ լավ էր խոսում տուպի լեզվով, և նրանք փրկվեցին մահից:
Ի վերջո, Անչիետային հաջողվեց բանակցել խաղաղության պայմանագրի շուրջ, որը հարգանքի արժանացավ Կունհամբեբեի և Տուպինամբասների կողմից: Խաղաղության պայմանագիրն ավարտվեց, երբ հարձակվող ուժը պորտուգալացի ասպետ Դ. Էստասիո դե Սայի (1520–1567) գլխավորությամբ փորձեց վտարել ֆրանսիացի զավթիչներին։ Այս առիթով ֆրանսիացիներին օգնելու եկան Տամոյո ցեղերը, հատկապես այն պատճառով, որ նրանք իրենց դավաճանված էին զգում պորտուգալացիների կողմից, ինչպես նաև այն պատճառով, որ Տեմիմինո ցեղերը՝ նրանց ավանդական և դաժան թշնամիները, կռվում էին պորտուգալացիների կողմից:
Մահ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Կունհամբեբեն մահացել է բուբոնային ժանտախտից 1563 թվականից հետո, երբ որպես ուղեկցող էր գրանցվել Մանոել դա Նոբրեգային (1517–1570) և Խոսե դե Անչիետային (1534–1597) դիվանագիտական այցով Սան Վինսենտե[3], նախքան իրադարձությունները, որոնք ի վերջո հանգեցրին Տամոյոսների գրեթե լիակատար ոչնչացմանը 16-րդ դարի վերջին։
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ Duffy, Eve M.; Metcalf, Alida C. (2012-01-04). The Return of Hans Staden: A Go-between in the Atlantic World (անգլերեն). JHU Press. էջեր 59–68. ISBN 978-1-4214-0346-5.
- ↑ Castro, Eduardo Viveiros de (2020-05-02). From the Enemy's Point of View: Humanity and Divinity in an Amazonian Society (անգլերեն). University of Chicago Press. էջեր 270–271. ISBN 978-0-226-76883-0.
- ↑ Hemming, John (1987). Red Gold. London: Papermac. էջեր 131–2. ISBN 0-333-44858-8.