Մասնակից:ՄարիամՀ./Ավազարկղ1

Ջրի օգտագործումը լիտրերեով մեկ կիլոգրամ սննդամթերքի ստացման համար

Ջրի օգտագործումը լիտրերեով մեկ կիլոգրամ սննդամթերքի ստացման համար

Սննդամթերք	լիտր ջուր
Պանիր	5605
Ընդեղեն	4134
Ձուկ(բուծարանի)	3691
Ծովախեցգետին(բուծարանի)	3515
Տավարի միս	2714
Բրինձ	2248
Գետնանուշ	1852
Գառան և ոչխարի միս	1803
Խոզի միս	1796

Աղբյուր՝ ourworldindata.org

Աշխարհում մահացությունների թիվը ըստ ռիսկի 18 գործոնների 1990-2019թ․ (հաշված մլն․) մարդ X10000

Աշխարհում մահացությունների թիվը ըստ ռիսկի 18 գործոնների 1990-2019թ․

Գործոններ	2019թ․	1990թ․
1․ Բարձր արյան ճնշում	1085	679
2․ Ծխել	769	587
3․ Օդի աղտոտվածություն փակ տարածքում	667	650
4․ Արյան բարձր շաքար	650	291
5․ Ճարպակալում	502	220
6․ Օդի աղտոտվածություն բաց տարածքում	451	225
7․ Ալկոհոլի օգտագործում	244	164
8․ Ներքին օդի աղտոտվածություն	231	436
9․ Աղի բարձր մակարդակ	189	132
10․Հացահատիկի պակաս	184	118
11․Ցածր քաշ ծննդյան ժամանակ	170	303
12․Պասիվ ծխել	130	116
13․Ջրի անապահով աղբյուր	123	244
14․Վիտամինների պակաս	105	գործոն չի հանդիսացել
15․Երեխաների շահագործում	99	343
16․Անապահով սեռական հարաբերություններ	98	գործոն չի հանդիսացել
17․Ցածր ֆիզիկական ակտիվություն	83	գործոն չի հանդիսացել
18․Սանիտարական վատ պայմաններ	76	184

Աղբյուրը՝ ourworldindata.org

Ցածր եկամուտ ունեցող երկրներում անապահով ջրի աղբյուրները պատասխանատու են մահացությունների 6%-ի համար 1990-2019

Աղբյուրը՝ ourworldindata.org

Տարբերակ 1 Աշխարհում ըստ երկրների քանի մարդ չունի մաքուր խմելու ջրի հասանելիություն 2000-2020թթ․

Աղբյուրը՝ ourworldindata.org

Տարբերակ 2 Աշխարհում ըստ երկրների քանի մարդ չունի մաքուր խմելու ջրի հասանելիություն 2000-2020թթ․

Աղբյուրը՝ ourworldindata.org

Дефицит водных ресурсов Ջրային ռեսուրսների սակավություն

Ջրային ռեսուսների սակավություն (անգլ. Water scarcity)-բնակչության և անասունների մաքուր խմելու ջրի կարիքները բավարարելու համար բավարար ջրային պաշարների բացակայությունն է։ Խմելու ջուրը կենսական նշանակություն ունի կյանքի պահպանման, և առաջնային նշանակություն՝ մարդու առողջության համար: Աշխարհի բնակչության ավելի քան 40%-ը տառապում է խմելու ջրի պակասից[1]։ 20-րդ դարից ի վեր քաղցրահամ խմելու ջրի սակավությունը դիտարկվում է որպես մեր ժամանակների գլոբալ խնդիր։ Աշխարհի բնակչության թվաքանակը արագորեն աճում է, և մաքուր խմելու ջրի կարիքն ավելանում [2]:

Дефицит водных ресурсов (англ. Water scarcity) — отсутствие достаточных запасов водных ресурсов для удовлетворения потребностей населения, скота в чистой питьевой воде. Питьевая вода необходима для поддержания жизни и имеет первостепенное значение для человеческого здоровья. От дефицита питьевой воды страдает более 40% мирового населения. Проблема нехватки пресной питьевой воды с XX века рассматривается как глобальная проблема современности. Население планеты стремительно растёт и при этом возрастает потребность в чистой питьевой воде.

Причины Պատճառները

Խմելու ջրի սակավության խնդիրը կապված է կլիմայի փոփոխության հետևանքների, մարդու գործունեության, քաղցրահամ ջրային պաշարների էկոհամակարգի աղտոտման պատճառով ջրային ռեսուրսների կրճատման, ինչպես նաև ուրբանիզացիայի և հողօգտագործման փոփոխությունների ազդեցության հետ։ Վիճակագրության համաձայն՝ աշխարհի բնակչության գրեթե 1/5-ն ապրում է այն տարածքներում, որտեղ մաքուր խմելու ջրի լուրջ պակաս կա։ Բացի այդ, բնակչության 1/4-ն ապրում է զարգացող երկրներում, որոնք ջրի պակաս ունեն գետերից և ջրատարներից ջրային ռեսուրսների ճիշտ բաշխման, կառավարման ենթակառուցվածքների բացակայության հետևանքով։ Խմելու ջրի սակավության հիմնական պատճառներից է նաև ջրային պաշարների աղտոտումը, որը զգալիորեն նվազեցնում է առկա պաշարները։ Այս աղտոտմանը նպաստում են արդյունաբերական արտանետումները և կեղտաջրերը, պարարտանյութերի արտահոսքը դաշտերից, ինչպես նաև ափամերձ տարածքների աղի ջրի ներթափանցումը ջրատար շերտեր՝ ստորերկրյա ջրերի մղման պատճառով։

Дефицит питьевой воды связан с последствиями изменения климата, с деятельностью человека, приводящей к сокращению водных ресурсов из-за загрязнения пресноводных экосистем, а также с последствиями урбанизации и изменений в землепользовании.

По статистике, практически 1/5 часть мирового населения живёт в районах, в которых наблюдается серьёзная нехватка чистой питьевой воды. Кроме того, 1/4 населения живёт в развивающихся странах, которые испытывают нехватку воды из-за отсутствия инфраструктуры, необходимой для её забора из водоносных пластов и рек.

Одной из основных является проблема загрязнения пресной воды, существенно сокращающего имеющиеся запасы. Этому загрязнению способствуют промышленные выбросы и стоки, смыв удобрений с полей, а также проникновение солёной воды в прибрежных зонах в водоносные слои из-за откачивания грунтовых вод.

Последствия Հետևանքները

Մաքուր ջրի բացակայությունը մարդկանց ստիպում է ջուր խմել ոչ անվտանգ աղբյուրներից, ինչը մեծացնում է առողջությանը վնաս պատճառելու վտանգը: Աղտոտված քաղցրահամ ջրի օգտագործումը հանգեցնում է կենսապայմանների վատթարացման, լուրջ հիվանդությունների զարգացման՝ մինչև անգամ մահ։Ջրի բացակայության պատճառով գոյություն ունի կացարաններում ջուր կուտակելու սովորություն, ինչը կարող է զգալիորեն մեծացնել աղտոտման վտանգը և նպաստել վնասակար բակտերիաների աճի համար բարենպաստ պայմանների ստեղծմանը։ Լուրջ է նաև հիգիենայի խնդիրը. մարդիկ չեն կարողանում պատշաճ կերպով լողանալ, լվանալ հագուստը և մաքուր պահել իրենց տները։ Եթե ​​միջոցներ չձեռնարկվեն, մինչև 2030 թվականը գրեթե 5 միլիարդ մարդ կմնա առանց բավարար մաքուր ջրի՝ աշխարհի բնակչության մոտ 67%-ը։ Այսօր Երկրի յուրաքանչյուր բնակչի տարեկան բաժին է ընկնում մոտ 750 մ3 քաղցրահամ ջուր, մինչև 2050 թվականը այդ քանակությունը կնվազի մինչև 450 մ3: Աշխարհի երկրների մինչև 80%-ը կհայտնվի մի գոտում, որը, ըստ ՄԱԿ-ի դասակարգման, պատկանում է ջրի սակավության գծից ցածր կատեգորիային։ Միայն Աֆրիկայում մինչև 2020 թվականը 75-ից 250 միլիոն մարդ կհայտնվի այս իրավիճակում՝ կլիմայի փոփոխության պատճառով: Անապատային և կիսաանապատային շրջաններում ջրի բացակայությունը կհանգեցնի բնակչության ինտենսիվ արտագաղթի։ Այժմ Հնդկաստանի մեծ մասը տառապում է խմելու ջրի պակասից։

Недостаток чистой воды вынуждает людей использовать для питья воду из небезопасных источников, что сопряжено с повышенным риском ущерба для здоровья. Потребление загрязнённой пресной воды приводит к ухудшению условий жизни, развитию серьёзных заболеваний — вплоть до смертельных исходов. Из-за нехватки воды существует практика хранения воды в жилищах, что может существенно повысить риск загрязнения и привести к созданию благоприятных условий для размножения вредных бактерий. Также серьёзной является проблема гигиены: люди не могут надлежащим образом мыться, стирать одежду и содержать в чистоте свои дома.

Если не принимать никаких мер, то к 2030 г. без удовлетворительной очистки воды будут оставаться почти 5 млрд человек — около 67 % населения планеты. Сегодня на каждого жителя Земли приходится около 750 м³ в год пресной воды, к 2050 г. это количество уменьшится до 450 м³. До 80 % стран мира окажутся в зоне, которая по классификации ООН относится к категории ниже черты дефицита водных ресурсов. Только в Африке к 2020 году из-за изменений климата в такой ситуации окажутся от 75 до 250 млн человек. Нехватка воды в пустынных и полупустынных регионах вызовет интенсивную миграцию населения.

Уже сейчас от недостатка питьевой воды страдает большая часть Индии.

Вода — глобальная повестка дня ООН Ջուրը ՄԱԿ-ի համաշխարհային օրակարգում

Роль водных ресурсов Ջրային պաշարների դերը

Ջրային ռեսուրսների արդյունավետ կառավարումը համաշխարհային մակարդակով նպաստում է ժողովուրդների միջև խաղաղության, անվտանգության և համագործակցության ամրապնդմանը, ինչը համահունչ է ՄԱԿ-ի նպատակներին և սկզբունքներին: ՄԱԿ-ի կարևորագույն գործողություններից մեկը քաղցրահամ խմելու ջրի պակասի համաշխարհային ճգնաժամի հաղթահարումն է։ Միավորված ազգերի կազմակերպության ջրային կոնֆերանսը (1977), Խմելու ջրի մատակարարման և սանիտարական միջազգային տասնամյակը (1981-1990 թթ.), Ջրային ռեսուրսների և շրջակա միջավայրի միջազգային կոնֆերանսը (1992) և «Երկիր մոլորակ» համաշխարհային գագաթնաժողովը (1992):

Աշխարհի բնակչության ուշադրությունը քաղցրահամ ջրի պակասի խնդրի վրա հրավիրելու համար 2003 թվականը հայտարարվեց «Քաղցրահամ ջրի միջազգային տարի»։ Նույն թվականին ստեղծվել է «UN-Water»-ը, որը զբաղվում է քաղցրահամ ջրի և սանիտարական մաքրման հետ կապված հարցերով։ Ժամանակաշրջան 2005-2015 թթ ՄԱԿ-ի Գլխավոր ասամբլեան հռչակել է «Ջուր կյանքի համար» գործողությունների միջազգային տասնամյակը, այս ծրագրի համակարգողը ՄԱԿ-Ջուր մեխանիզմն է:

Երեք տարին մեկ ՄԱԿ-ի Ջրի համաշխարհային գնահատման ծրագիրը (WWAP) հրապարակում է ՄԱԿ-ի համաշխարհային զեկույցը՝ աշխարհի քաղցրահամ ջրային ռեսուրսների վիճակի ամենաընդգրկուն գնահատականը:

Эффективное управление водными ресурсами на глобальном уровне способствует укреплению мира, безопасности и сотрудничества между народами, что отвечает целям и принципам ООН. Одним из важнейших направлений деятельности ООН является преодоление глобального кризиса нехватки пресной питьевой воды. Проблемам, связанным с водой, были посвящены Конференция ООН по водным ресурсам (1977 г.), Международное десятилетие снабжения питьевой водой и санитарии (1981—1990), Международная конференция по водным ресурсам и окружающей среде (1992) и Всемирная встреча на высшем уровне «Планета Земля» (1992).

Для привлечения внимания мирового населения к проблеме нехватки пресной воды 2003 год был провозглашён «Международным годом пресной воды». В том же году был учреждён механизм «ООН — водные ресурсы», который занимается вопросами, связанными с пресной водой и санитарией. Период 2005—2015 гг. Генеральная Ассамблея ООН провозгласила Международным десятилетием действий «Вода для жизни», координатором данной программы является механизм «ООН — водные ресурсы».

Каждые три года Всемирная программа ООН по оценке водных ресурсов (WWAP) публикует Всемирный доклад ООН, представляющий самую полную оценку состояния пресноводных ресурсов в мире.

Чистая вода и санитария — цель устойчивого развития[править | править код]

Для решения глобальных проблем человечества в 2000 году на Саммите тысячелетия ООН приняла программу под названием «Цели развития тысячелетия (ЦРТ)». 8 международных целей развития должны были быть достигнуты к 2015 г. В этом документе не было прописано отдельной цели по обеспечению населения чистой питьевой воды, однако в цели номер 7 «Обеспечение экологической устойчивости» стояла задача — к 2015 году вдвое сократить долю населения, не имеющего постоянного доступа к чистой питьевой воде и основным санитарно-техническим средствам.

За период с 1990 г. по 2015 г. доступ к улучшенным источникам питьевой воды получили 2,6 миллиарда человек, в том числе 42 % населения наименее развитых стран. На 2015 г. такие источники используют 96 % городского населения и 84 % сельских жителей. Тем не менее, число жителей планеты, которые все ещё лишены доступа к чистой питьевой воде, составляет 663 миллиона человек и 80 % из них проживают в сельских районах.

В 2015 г. «Цели развития тысячелетия» были завершены, хоть и не все они были в полной мере достигнуты, но удалось достичь значительных успехов. Были приняты новые цели для будущего международного сотрудничества — «Цели устойчивого развития (ЦУР)» на период до 2030 г. На этот раз доступ к чистой воде и санитарии выделили в отдельную цель под номером 6. Среди задач, которые необходимо выполнить — улучшение качества воды, повышение эффективности использования водных ресурсов и защита связанных с водой экосистем.

Մաքուր ջուրը և ջրահեռացումը կայուն զարգացման նպատակ են

Մարդկության գլոբալ խնդիրները լուծելու համար 2000 թվականին Հազարամյակի գագաթնաժողովում ՄԱԿ-ն ընդունեց ծրագիր, որը կոչվում էր Հազարամյակի զարգացման նպատակներ (ՀԶՆ): Մինչև 2015 թվականը պետք է իրականացվեին 8 միջազգային զարգացման նպատակներ: Այս փաստաթղթում չկար բնակչությանը մաքուր խմելու ջրով ապահովելու առանձին նպատակ, սակայն թիվ 7 «Բնապահպանական կայունության ապահովումը» խնդիր ուներ մինչև 2015 թվականը կիսով չափ կրճատել բնակչությանը: բնակչությունն առանց մաքուր խմելու ջրի և հիմնական սանիտարահիգիենիկ միջոցների մշտական ​​հասանելիության:

1990-ից 2015 թվականներին 2,6 միլիարդ մարդ օգտվել է խմելու ջրի բարելավված աղբյուրներից, այդ թվում՝ ամենաքիչ զարգացած երկրների բնակչության 42%-ը: 2015 թվականի դրությամբ նման աղբյուրներից օգտվում է քաղաքային բնակչության 96%-ը և գյուղաբնակների 84%-ը: Այնուամենայնիվ, մոլորակի վրա այն մարդկանց թիվը, ովքեր դեռևս չունեն մաքուր խմելու ջրի հասանելիություն, կազմում է 663 միլիոն մարդ, և նրանց 80%-ը ապրում է գյուղական վայրերում։

2015 թվականին ավարտվեցին Հազարամյակի զարգացման նպատակները, թեև ոչ բոլորն են ամբողջությամբ իրականացվել, սակայն զգալի առաջընթաց է գրանցվել։ Ընդունվել են ապագա միջազգային համագործակցության նոր նպատակներ՝ «Կայուն զարգացման նպատակներ (ԿԶՆ)» մինչև 2030 թվականն ընկած ժամանակահատվածի համար: Այս անգամ որպես առանձին նպատակ թիվ 6-ում առանձնացվել է մաքուր ջրի և սանիտարական մաքրման հասանելիությունը: ավարտին կհասցվի ջրի որակի բարելավումը, ջրի օգտագործման արդյունավետության բարձրացումը և ջրի հետ կապված էկոհամակարգերի պաշտպանությունը:

Статистика запасов водных ресурсов по странам

Лучше других обеспечен запасами водных ресурсов регион Латинской Америки, на долю которого приходится 1/3 мировых запасов, затем следует Азия — 1/4. Далее идут страны ОЭСР (20 %), страны Африки к югу от Сахары и страны — бывшие республики СССР: на них приходится по 10 %. Наиболее ограничены водные ресурсы стран Ближнего Востока и Северной Америки (по 1 %).

Наиболее крупными потребителями воды (по объёмам) являются Индия, Китай, США, Пакистан, Япония, Таиланд, Индонезия, Бангладеш, Мексика и Российская Федерация.

В Африке южнее Сахары почти 340 млн человек лишены доступа к безопасной питьевой воде. Полмиллиарда жителей в Африке не имеют адекватных очистных сооружений, далеко отставая в этом от населения других регионов мира.

По общему объёму ресурсов пресной воды Россия занимает лидирующее положение среди стран Европы. Так, в Российской Федерации, в то время как она занимает второе место в мире по количеству водных ресурсов, до сих пор наблюдается нехватка воды во многих регионах в силу её неравномерного распределения. По данным ООН, к 2025 г. Россия вместе со Скандинавией, Южной Америкой и Канадой останутся регионами, наиболее обеспеченными пресной водой: более 20 тыс. м³/год в расчёте на душу населения.

С наибольшей вероятностью первыми останутся без воды Африка, Южная Азия, Ближний Восток и Северный Китай.

Ջրային ռեսուրսների վիճակագրությունն ըստ երկրների

Ջրային ռեսուրսներով լավագույնս ապահովված է Լատինական Ամերիկայի տարածաշրջանը, որը կազմում է համաշխարհային պաշարների 1/3-ը, որին հաջորդում է Ասիան՝ 1/4-ը: Դրան հաջորդում են ՏՀԶԿ երկրները (20%), Ենթասահարյան Աֆրիկան ​​և նախկին խորհրդային հանրապետությունների երկրները. նրանցից յուրաքանչյուրը կազմում է 10%: Ջրային ռեսուրսների ամենասահմանափակ պաշարները գտնվում են Մերձավոր Արևելքի և Հյուսիսային Ամերիկայի երկրներում (յուրաքանչյուրը 1 տոկոս):

Ջրի ամենամեծ սպառողները (ըստ ծավալի) են Հնդկաստանը, Չինաստանը, ԱՄՆ-ը, Պակիստանը, Ճապոնիան, Թաիլանդը, Ինդոնեզիան, Բանգլադեշը, Մեքսիկան և Ռուսաստանի Դաշնությունը։

Սահարայից հարավ գտնվող Աֆրիկայում գրեթե 340 միլիոն մարդ չունի անվտանգ խմելու ջուր: Աֆրիկայում կես միլիարդ մարդ չունի համապատասխան սանիտարահիգիենիկ պայմաններ, ինչը շատ զիջում է աշխարհի այլ մասերում գտնվողներին:

Քաղցրահամ ջրի պաշարների ընդհանուր ծավալով Ռուսաստանը առաջատար դիրք է զբաղեցնում եվրոպական երկրների շարքում։ Այսպիսով, Ռուսաստանի Դաշնությունում, թեև ջրային ռեսուրսների քանակով աշխարհում երկրորդ տեղն է զբաղեցնում, այնուամենայնիվ շատ շրջաններում ջրի պակաս կա՝ դրա անհավասար բաշխման պատճառով։ Ըստ ՄԱԿ-ի՝ մինչև 2025 թվականը Ռուսաստանը, Սկանդինավիայի, Հարավային Ամերիկայի և Կանադայի հետ միասին, կմնան քաղցրահամ ջրով ամենաշատ ապահովված տարածաշրջանները՝ մեկ շնչին բաժին ընկնող տարեկան ավելի քան 20,000 մ3:

Աֆրիկան, Հարավային Ասիան, Մերձավոր Արևելքը և Հյուսիսային Չինաստանը, ամենայն հավանականությամբ, առաջինն են առանց ջրի մնալու։

Роль дискуссии о водных ресурсах — критика[править | править код]

Ջրային ռեսուրսների մասին բանավեճի դերը – Քննադատություն

Противники тех, кто бьёт тревогу по поводу водного кризиса, заявляют, что вода на Земле не исчезает, ссылаясь на круговорот воды в природе. Пресная вода является возобновляемым природным ресурсом. Вода испаряется, затем конденсируется, выпадает на Землю в виде дождя, снега и прочих осадков, которые просачиваются в почву, попадают в реки, моря и океаны. Процесс круговорота воды в природе вечен. Поэтому полное исчезновение пресной воды человечеству не грозит. Воды на планете достаточно, однако она по большей части солёная, а опреснение обходится очень дорого. Пресной воды на Земле хватает, но распределена она неравномерно. У одних стран она в избытке, у других — в дефиците, поэтому возникают водные конфликты.

Основные проблемы заключаются не в недостатке воды на Земле, а в загрязнении воды, в недостатке средств для её добычи (подземные воды), в том, что опреснение солёных вод обходится дорого.

Ջրի ճգնաժամի մասին ահազանգողների հակառակորդները պնդում են, որ Երկրի վրա ջուրը չի վերանում՝ նկատի ունենալով բնության մեջ ջրի շրջապտույտը։ Քաղցրահամ ջուրը վերականգնվող բնական ռեսուրս է։ Ջուրը գոլորշիանում է, այնուհետև խտանում, ընկնում Երկիր անձրևի, ձյան և այլ տեղումների տեսքով, որոնք ներթափանցում են հող, լցվում են գետերը, ծովերը և օվկիանոսները: Բնության մեջ ջրի շրջապտույտը հավերժական է:Ուստի քաղցրահամ ջրի իսպառ անհետացում մարդկությանը չի սպառնում։ Մոլորակի վրա բավականաչափ ջուր կա, բայց այն հիմնականում աղի է, իսկ աղազերծումը շատ թանկ արժե։Երկրի վրա բավականաչափ քաղցր ջուր կա, բայց այն անհավասարաչափ է բաշխված։ Որոշ երկրներում այն ​​ավելանում է, որոշ երկրներում՝ ​​պակասում, այդ իսկ պատճառով ջրի կոնֆլիկտներ են առաջանում։ Հիմնական խնդիրները ոչ թե Երկրի վրա ջրի բացակայությունն են, այլ ջրի աղտոտվածությունը, դրա արդյունահանման համար միջոցների բացակայությունը (ստորերկրյա ջրեր), աղի ջրի աղազերծման թանկ արժենալը։

См. также[править | править код]

• Водные ресурсы
• Цели развития тысячелетия
• Цели устойчивого развития
• Арабо-израильский конфликт
• Гражданская война в Ливии
• Опреснение воды
• Круговорот воды в природе
• Загрязнение пресных вод

Ջրային ռեսուրսներ

Հազարամյակի զարգացման ծրագրեր

Կայուն զարգացման նպատակներ

Արաբա-իսրայելական հակամարտություն

Լիբիայի քաղաքացիական պատերազմ

Ջրի աղազերծում

Ջրի ցիկլը բնության մեջ

Քաղցրահամ ջրի աղտոտում

Примечания[править | править код]

1. ↑ Перейти обратно:^{1 2 3 4} Вода. ООН. Дата обращения: 24 ноября 2017. Архивировано 1 декабря 2017 года.
2. ↑ Перейти обратно:^{1 2 3 4} Дефицит пресной воды: проблемы и способы решения (рус.), THE WALL (28 мая 2015). Архивировано 26 ноября 2017 года. Дата обращения 24 ноября 2017.
3. ↑ Перейти обратно:^{1 2 3} Проблема пресной воды. Глобальный контекст политики России. — М.: МГИМО-Университет, 2011. — С. 4.
4. ↑ Перейти обратно:^{1 2 3} Дефицит пресной воды в странах мира. Справка (рус.), РИА Новости (22 марта 2010). Архивировано 1 декабря 2017 года. Дата обращения 27 ноября 2017.
5. ↑ 2003 год — Международный год пресной воды. ООН. Дата обращения: 31 марта 2022. Архивировано 1 апреля 2022 года.
6. ↑ Перейти обратно:^{1 2} ООН — водные ресурсы. ООН. Дата обращения: 24 июня 2022. Архивировано 22 июня 2022 года.
7. ↑ Перейти обратно:^{1 2} Международное десятилетие действий «Вода для жизни», 2005–2015 годы. ООН. Дата обращения: 27 ноября 2017. Архивировано 13 марта 2018 года.
8. ↑ Всемирная программа ООН по оценке водных ресурсов. ЮНЕСКО. Дата обращения: 31 марта 2022. Архивировано 31 марта 2022 года.
9. ↑ Доклад ООН о развитии водных ресурсов мира : [рус.] // ЮНЕСКО. — 2015. — 8 с.
10. ↑ Саммит тысячелетия ООН 2000 года. ООН (2000). Дата обращения: 31 марта 2022. Архивировано 31 марта 2022 года.
11. ↑ Цели развития тысячелетия. UnRussia.ru. Дата обращения: 27 ноября 2017. Архивировано 1 декабря 2017 года.
12. ↑ Цель №7 «Обеспечение экологической устойчивости». ООН. Дата обращения: 31 марта 2022. Архивировано 31 марта 2022 года.
13. ↑ Перейти обратно:^{1 2} Грядёт глобальный кризис водных ресурсов (рус.), Великая Эпоха (28 декабря 2016). Архивировано 3 декабря 2017 года. Дата обращения 3 декабря 2017.
14. ↑ Перейти обратно:^{1 2} Водные войны научная фантастика или реальность. east-eco.com. Дата обращения: 3 декабря 2017. Архивировано 14 августа 2018 года.
15. ↑ Может ли закончиться на Земле запас пресной воды?. TheQuestion.ru. Дата обращения: 3 декабря 2017.
16. ↑ Вода как ресурс. Часть 2. Водный стресс, водный кризис, водные войны. RussFilter.ru. Дата обращения: 3 декабря 2017. Архивировано 2 ноября 2012 года.
17. ↑ Нехватка воды: миф или реальность? Подземный водоносный горизонт. geocenter.info. Дата обращения: 3 декабря 2017. Архивировано 3 декабря 2017 года.