Մասնակից:Կոնդյան Սուսաննա/Ավազարկղ
Ադամանտան՝ քիմիական միացություն, հագեցված C10H16 կամրջակային ածխաջրի քիմիական բանաձևով: Ադամանտանի մոլեկուլը կազմված է երեք ցիկլոհեքսանային ֆրագմենտով, որոնք գտնվում են «բազկաթոռ» կոնֆորմացիայով:[1]Ադամանտանի մոլեկուլում ածխածնի ատոմների տարածական դասավորությունը կրկնում է ալմաստի բյուրեղային ցանցում ատոմների դասավորությունը:[2]Այս փաստով է բացատրվում միացության անվանման ծագումը նաև հին հունական անվանումը ալմաստ:
а[3]).
Ադամանտան մոլեկուլի յուրահատկությունը կայանում է նրանում, որ նա հանդիսանում է ամուր և միաժամանակ լարվածությունից պրակտիկորեն ազատ:[4] Ադամանտանի հայտնագործումը և նրա հատկությունների ուսումնասիրությունը խթան հադիսացավ մի նոր ճյուղի՝ Օրգանական քիմիայի զարգացմանը՝ ադամանտանի ածանցյալները գործնականում կիրառեցին դեղորայքային արտադրության մեջ, ցուցաբերելով տարբեր բիոլոգիական ակտիվություն:Ադամանտանի հիմքի վրա գործարկվեց պոլիմերային նյութերի, և ջերմակայուն քսուկների արտադրություն:
Ադամանտանի երկկատիոնը ստացվել է սուպերթթուների լուծույթներում: Այն ունի բարձր կայունություն, շնորհիվ մի երևույթի, որը կոչվում է «եռաչափ արոմատիկություն»:[5]
Ադամանտանը հանդիսանում է հարմար մոդելային միացություն կարբոկատիոնների և նրա ֆակտորների ուսումնասիրման համար, ազդելով նրանց կայունության վրա:
Հետազոտության պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Առաջին անգամ ածխաջրածնի գոյությունը C10H16 ալմաստի մոլեկուլի կառուցվածքով ցույց տվեց Դեկորը 1924 թվականին Ինսբրուկում: Նա նույնիսկ զարմացավ այն փաստով, որ այդպիսի ածխաջրածին դեռ չէր սինթեզվել: Նա առաջարկեց, որ ադամանտանը առաջանում է ֆորմալդեհիդի և մալօմօվիմ եթերով պիպերիդինի ներկայությամբ: Չնայած իրականացնել այս փոխազդեցությունը Մերվեյնին չհաջողվեց: ադամանտանի փոխարեն առաջացավ քառամեթիլ եթեր դիցիկլո431 նոնադիոն-2,6քառակարբոնատային 1,3,5,7 թթու, որը հետագայում ստացավ Մերվեյի եթեր անվանումը: Չնայած ընդհանուր առմամբ փորձը անհաջող էր, հետագայում հենց Մերվեյնի եթերը օգտագործվեց որպես առաջին հաջողված սինթեզը:
Հանգուցային դիրքերի ռեակցիաներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Несмеянов А. Н. Начала органической химии. — М.: Химия, 1969. — Т. 1. — С. 582—585. — 664 с.
- ↑ «Адамантан». Химическая энциклопедия (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2012-01-28-ին. Վերցված է 2009-12-11-ին.
- ↑ Քաղվածելու սխալ՝ Սխալ
<ref>պիտակ՝ «bagriy_1» անվանումով ref-երը տեքստ չեն պարունակում: - ↑ Raymond C. Fort, Jr., and Paul Von R. Schleyers. (1964). «Adamantane: Consequences of Diamondoid Structure». Chem. Rev. 64 (3): 277–300. doi:10.1021/cr60229a004.
{{cite journal}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link) - ↑ Смит В., Бочков А., Кейпл Р. Органический синтез. Наука и искусство. — М.: Мир, 2001. — С. 387—392. — 573 с. — ISBN 5-03-003380-7