Մայրեր, քույրեր

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Մայրեր, քույրեր
տեսակգեղանկար
նկարիչԵվսեյ Մոիսեենկո
տարի1967
գտնվում էՌուսական թանգարան
հավաքածուՌուսական թանգարան
Ծանոթագրություններ

«Մայրեր, քույրեր» (ռուս.՝ Матери, сёстры), խորհրդային և ռուս գեղանկարիչ[1] Եվսեյ Եվսեևիչ Մոիսենկոյի կտավը։

Ստեղծման պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

«Մայրեր, քույրեր» կտավը նվիրված է Հայրենական մեծ պատերազմի տարիներին ռուս կանանց ճակատագրին։ Կտավը Եվսեյ Եվսեևիչ Մոիսենկոն նկարել է հինգ ամսվա ընթացքում, բայց երկու տասնամյակ է պահանջվել գաղափարի ձևավորման համար, որը սկիզբ է առել պատերազմի առաջին օրերին՝ անձնական կենսափորձի հիման վրա[2]։

«Ես հիշում եմ, թե ինչպես էր մայրս ինձ ուղեկցում պատերազմ, և ինչպես ես, որպես զինվոր, անցնում էի գյուղերով և լքում դրանք։ Ես չեմ կարող մոռանալ կանանց աչքերը։ Ես կցանկանայի, նրանց մեջ նայել հեռացող մարդու հայացքով։ Պլանները նախ մեծ էին, հետո ավելի ու ավելի փոքր, և կանայք անհետանում են հորիզոնում։ Որպես նրանց հիշատակ` վիշտը, թախիծը և հույսը նստում էին զինվորի հոգում», - հիշում էր Մոիսենկոն[3]։ Կտավի առաջին ուրվագիծը ստեղծվել է 1965 թվականին։ Հետագայում գաղափարը հղկվել է մեծ քանակությամբ նախապատրաստական նյութի մեջ[4]։ Ռուսաստանի գեղարվեստի ակադեմիայի գիտական հետազոտությունների թանգարանի հավաքածուում կան նկարներ, որոնք ստեղծվել են 1960-ականներին նկարչի հայրենի Ուվարովիչի գյուղում, որտեղ նա գտել է իր հերոսուհիներին, այդ թվում՝ «Կինը աղջկա հետ», «Լյուբա», «Նաստյա» և շատ ուրիշներ[5][6]։ «Մայրեր, քույրեր» նկարի առաջին տարբերակը «Կոլտնտեսության բակում» մեծ կտավն էր (յուղաներկ կտավ, 200x257, 1966): Երկրորդ տարբերակը կոչվեց «Մայրեր, քույրեր»[7]։

Ստեղծագործությունը բազմիցս ցուցադրվել է արվեստի խոշոր ցուցահանդեսներում և տպագրվել մամուլում[8]։ Կտավն առաջին անգամ ցուցադրվել է Մոսկվայում 1967 թվականին «Խորհրդային Ռուսաստան» երրորդ հանրապետական արվեստի ցուցահանդեսում[9], այնուհետև` Հոկտեմբերյան սոցիալիստական մեծ հեղափոխության 50-ամյակին նվիրված Համամիութենական հոբելյանական արվեստի ցուցահանդեսում։ Այս կտավի համար Լենինգրադի մշակույթի վարչությունը, ՌՍՖՍՀ նկարիչների միության Լենինգրադի կազմակերպության հետ միասին, նկարչին պարգևատրել են «Տարվա լավագույն նկարի համար» մեդալով[10][2]։ Այն գտնվում է Պետական ռուսական թանգարանի հավաքածուում (ստացվել է 1970 թվականին ՌՍՖՍՀ ՄՆ-ից)[11]։

Սյուժե։ Գեղարվեստական առանձնահատկություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

«Մայրեր, քույրեր» կտավի սյուժեն լի է դրամատիզմով։ Նկարիչն իր աշխատանքում ամբողջ ուշադրությունը կենտրոնացրել է բաժանման պահին զինվորների կանանց, մայրերի և քույրերի կերպարների վրա։ «Մի խումբ կանայք կանգնած են, ասես, անդունդի եզրին, որին կարող է հետևել անէությունը, ամուր կանգնած՝ մտածելով ոչ թե իրենց, այլ նրանց` հեռացողների մասին»[12]։ «Նրանցից շատերը կստանան «մահվան» սարսափելի թղթեր, նրանք զրկված են երկիրը պաշտպանելու, պատերազմի դաշտում կրակելու հնարավորությունից, նրանց հերոսությունը հավերժ կմնա առօրյա կյանքում»[13]։ Կտավի հիմնական կերպարը խորհրդանշական է` բարձրահասակ տարեց կինը, բարի երթ է մաղթում ռազմաճակատ մեկնողներին։ Սա է նվաճված հայրենիքի պատկերը[14][15]։ Այս կտավը նվիրված է նկարչի մորը։ Նրա ճակատագիրը նման է համագյուղացիների ճակատագրին։ Մատրյոնա Սերգեևնան 4 տարի ապրել է օկուպացիայի պայմաններում և ոչինչ չգիտեր որդու ճակատագրի մասին[16][17]։ Նկարիչը նրան ներկայացնում է որպես տարեց կին, չնայած պատերազմի տարիներին նա դեռ երիտասարդ էր, և կոմպոզիցիայի մեջ նրա տեղը կարծես զբաղեցնում են նրա հասակակիցները[18]։ «Կտավի անհատական պատկերներն ու մանրամասները կապվում են մեկ հստակ նկարի հետ։ Առաջին պլանում նամակի փոքր-ինչ փշոտ ձեռագիրը կերպարներին դարձնում է ավելի ուրվապատկերային, իսկ հակապատկերային և մոնոտոն գույների համադրությունը ուժեղացնում է անհանգստության, տագնապի և տխրության զգացումը»[19]։ Այս աշխատանքում Մոիսեենկոն մշակել է լույսի և ստվերի գույների համադրությունների բարդ համակարգ։ 1920-ականներին օգտագործելով խորհրդային նկարչության նորարարական փորձը, հատկապես Ալեքսանդր Դեյնեկայի նվաճումները, նկարիչը իր կտավում կիրառեց մոնտաժային կոմպոզիցիայի մեթոդը[20]։ Սանկտպետերբուրգցի հայտնի արվեստաբան Միխայիլ Գերմանը բնութագրել է «Մայրեր, քույրեր» կտավը որպես Մոիսեենկոյի ամենահզոր, ողբերգական կտավներից մեկը, «որտեղ, սրտերում ընդմիշտ թաքնված չթափված արցունքների ողջ ցավը մնում է որպես հուշարձան նրանց համար, ովքեր դիմացել են պատերազմի, թերևս, ամենասարսափելի փորձությանը»[13]։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ Справочник членов Ленинградской организации Союза художников РСФСР. — Л.: Художник РСФСР, 1987. — С. 88.
  2. ↑ 2,0 2,1 Картинная галерея им. Е. Е. Моисеенко Արխիվացված 2014-11-08 Wayback Machine. Музеи Гомельской области.
  3. ↑ Кекушева-Новосадюк, Г. В. Евсей Евсеевич Моисеенко. — Л., 1977. — С. 33.
  4. ↑ Кекушева, 1982, էջ 24—52
  5. ↑ Литовченко, Е. Н. Е. Е. Моисеенко. «Коллекция из мастерской». Живопись, рисунок. — СПб.: Ист.иллюстрация, 2012. — С. 10, 30—32.
  6. ↑ Литовченко, Е. Н. Е. Е. Моисеенко. «Коллекция из мастерской». Живопись, рисунок. — СПб.: Ист. иллюстрация, 2012. С. 9.
  7. ↑ Кекушева, 1982, էջ 27
  8. ↑ Кекушева, Г. В. Картина Е. Е. Моисеенко «Матери, сёстры». Путь к картине / Альбом. — Л.: Художник РСФСР, 1982.С. 5,7
  9. ↑ Третья республиканская художественная выставка «Советская Россия». — М., Сов. художник, 1967. — С. 38.
  10. ↑ Кекушева, 1982, էջ 10
  11. ↑ Евсей Евсеевич Моисеенко. Каталог выставки. — Л., Художник РСФСР, 1982. — С. 25.
  12. ↑ Литовченко, Е. Н. Евсей Евсеевич Моисеенко. 1916—1988. Живопись. Графика. Каталог выставки. — СПб.: НИМРАХ, 2006. С. 14
  13. ↑ 13,0 13,1 Герман, М. Вселенная живописца // Евсей Евсеевич Моисеенко. Каталог выставки. — Л., Художник РСФСР, 1982. — С. 15
  14. ↑ Кекушева, 1982, էջ 50
  15. ↑ Кекушева, Г. В. Евсей Моисеенко. Альбом. — М.: Сов. художник, 1981. С. 12-13
  16. ↑ Литовченко, Е. Н. Евсей Евсеевич Моисеенко. 1916—1988. Живопись. Графика. Каталог выставки. — СПб.: НИМРАХ, 2006. С.14
  17. ↑ Литовченко, Е. Н. Е. Е. Моисеенко. «Коллекция из мастерской». Живопись, рисунок. — СПб.: Ист. иллюстрация, 2012. С.8
  18. ↑ Литовченко, Е. Н. Евсей Евсеевич Моисеенко. 1916—1988. Живопись. Графика. Каталог выставки. — СПб.: НИМРАХ, 2006. С.14.
  19. ↑ Кекушева, Г. В. Картина Е. Е. Моисеенко «Матери, сёстры». Путь к картине / Альбом. — Л.: Художник РСФСР, 1982. С.48
  20. ↑ Кекушева, Г. В. Картина Е. Е. Моисеенко «Матери, сёстры». Путь к картине / Альбом. — Л.: Художник РСФСР, 1982. С.50

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Третья республиканская художественная выставка «Советская Россия». — М.: Сов. художник, 1967.
  • Горин, И. Современная историческая живопись. Очерки современного советского искусства. — М., 1975.
  • Изобразительное искусство Ленинграда. Каталог выставки. — Л.: Художник РСФСР, 1976. — С. 23.
  • Кекушева-Новосадюк, Г. В. Евсей Евсеевич Моисеенко. — Л., 1977. — C. 33—37.
  • Кекушева, Г. В. Евсей Моисеенко. Альбом. — М.: Сов. художник, 1981.
  • Ганеева, В., Гусев, В., Цветова, А. Изобразительное искусство Ленинграда. Выставка произведений ленинградских художников. Москва. Ноябрь 1976 — январь 1977. — Л.: Художник РСФСР, 1981. — С. 88—89.
  • Кекушева, Г. В. Картина Е. Е. Моисеенко «Матери, сёстры». Путь к картине / Альбом. — Л.: Художник РСФСР, 1982.
  • Герман, М. Вселенная живописца // Евсей Евсеевич Моисеенко. Каталог выставки. — Л.: Художник РСФСР, 1982. — С. 15.
  • Новожилова, Л. И. // Евсей Евсеевич Моисеенко. Каталог выставки. — Л.: Художник РСФСР, 1982. — С. 7—8.
  • Евсей Евсеевич Моисеенко. Каталог выставки. / Вступ. ст. Л. И. Новожиловой. — Л.: Художник РСФСР, 1982. — С. 8.
  • Герман, М. Евсей Моисеенко // Искусство Советского Союза. Альбом. — Л.: Аврора, 1985. — С. 520.
  • Справочник членов Ленинградской организации Союза художников РСФСР. — Л.: Художник РСФСР, 1987. — С. 88.
  • Каменский, А. А. Романтический монтаж. — М.: Сов. художник, 1989. — С. 317.
  • Литовченко, Е. Н. Евсей Евсеевич Моисеенко. 1916—1988. Живопись. Графика. Каталог выставки. — СПб.: НИМРАХ, 2006. — 78 с.
  • Юбилейный справочник выпускников Санкт-Петербургского академического института живописи, скульптуры и архитектуры имени И. Е. Репина Российской Академии художеств. 1915—2005. — СПб.: Первоцвет, 2007.
  • Литовченко, Е. Н. Е. Е. Моисеенко. «Коллекция из мастерской». Живопись, рисунок. — СПб.: Ист. иллюстрация, 2012. — 240 с.
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Մայրեր,_քույրեր&oldid=9487262» էջից