Մահսա Ամինիի մահ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից

22-ամյա իրանցի Մահսա Ամինին (պարսկ. مهسا امینی), որը նաև հայտնի է որպես Ջինա Ամինի (պարսկ. ژینا امینی; քրդ․ژینا ئەمینی)[1][2][3], մահացել է 2022 թվականի սեպտեմբերի 16-ին Թեհրանի (Իրան) հիվանդանոցում կասկածելի հանգամանքներում։ Իրանի կառավարության կրոնական բարոյականության ոստիկանությունը Ամինին ձերբակալել է կառավարության չափանիշներին համապատասխան հիջաբ չկրելու համար։ Իրանի Իսլամական Հանրապետության իրավապահ մարմինը հայտնել է, որ Մահսան սրտի կաթված է ստացել ոստիկանական կալանքի տակ, կորցրել է գիտակցությունը և ընկել կոմայի մեջ՝ մինչ հիվանդանոց տեղափոխվելըу[4][5]: Այնուամենայնիվ, ականատեսները, այդ թվում՝ Ամինիի հետ կալանավորված կանայք, հայտնել են, որ դաժան ծեծի է ենթարկվել և մահացել ոստիկանության դաժանության հետևանքով[6][7][8], ինչը հերքվել է Իրանի իշխանությունների կողմից[9]։ Ոստիկանության դաժանության մասին պնդումները, ի լրումն արտահոսած բժշկական հետազոտությունների[10], որոշ դիտորդների ստիպել են ենթադրել, որ Ամինին գլխուղեղի արյունազեղում կամ կաթված է տարել իր ձերբակալությունից հետո ստացած գլխի վնասվածքների պատճառով[11]։ Մահսա Ամինիի մահը հանգեցրել է Իրանում մի շարք բողոքի ցույցերի 2022 և 2023 թվականներին։

Զոհ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մահսա Ամինին ծնվել է 1999 թվականի սեպտեմբերի 21-ին[12][13] քուրդ ընտանիքում Սաքեզում, Քուրդիստանի նահանգ, Իրանի հյուսիս-արևմուտք[14]։ Թեև Մահսան նրա պաշտոնական պարսկերեն անունն էր, սակայն նրա քրդական անունը Ջինա էր, որն իր ընտանիքի կողմից տրված անունն էր[15][16]:Նրա հայրը պետական աշխատող է, մայրը՝ տնային տնտեսուհի[17]։ Սովորել է Սաքեզի Թալեղանի օրիորդաց միջնակարգ դպրոցում և ավարտել այն 2018 թվականին։ Իր մահից կարճ ժամանակ առաջ Ամինին ընդունվել է համալսարան՝ իրավաբան դառնալու մտադրությամբ[18][19]։ Մահսայի զարմիկը՝ Կոմալա կուսակցությանը պատկանող ձախ քաղաքական ակտիվիստ[20] և Իրաքյան Քրդստանում տարագրված փեշմերգայի մարտիկ, Ամինի ընտանիքի առաջին անդամն էր, ով նրա մահից հետո խոսեց լրատվամիջոցների հետ[21]։ Նա հերքել է Իրանի կառավարության այն պնդումները, թե Մահսան ներգրավված է որևէ քաղաքականության մեջ[20]։ Փոխարենը Մահսային նկարագրել են որպես իր հայրենի քաղաքի «ամաչկոտ, զուսպ բնակիչ»[22], ով խուսափում էր քաղաքականությունից, դեռահասության տարիներին երբեք քաղաքականապես ակտիվ չի եղել և ակտիվիստ չի եղել.[17]։ Ամինիի ընտանիքը պնդել է, որ նա նախկինում չի ունեցել առողջական խնդիրներ և եղել է առողջ 22-ամյա աղջիկ՝ հակասելով Իրանի կառավարության պնդումներին, որ նա նախկինում առկա առողջական խնդիրներ ուներ[23]։

Մահվան հանգամանքներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ամինին եկել էր Թեհրան իր եղբորը այցելելու[14] և 2022 թվականի սեպտեմբերի 13-ին ձերբակալվել է պարեկային ծառայության կողմից Թեհրանի Շահիդ Խագանի արագընթաց մայրուղու մուտքի մոտ՝ իր ընտանիքի ընկերակցությամբ։ Այնուհետև նրան տեղափոխել են Բարոյական անվտանգության ծառայության կալանքի տակ[24][25][26]։ Եղբայրը, որը նրա հետ է եղել, երբ նրան ձերբակալել են[14] նրանք ասացին, որ նրան կտեղափոխեն կալանավայր՝ «ուսուցման» և մեկ ժամից ազատ կարձակեն։ Ավելի ուշ նրա եղբայրը տեղեկացել է, որ քույրը սրտի կաթված և ինսուլտ է տարել ոստիկանության բաժնում, որտեղ նրան տարել են[27] ձերբակալությունից երկու ժամ անց[27] նրան տեղափոխել են Քասրի հիվանդանոց[28]։ Հորեղբոր որդի Ամինիի խոսքով՝ իրեն խոշտանգել և վիրավորել են ֆուրգոնում, ինչի մասին վկայում են իր հետ գտնվող կալանավորները։ Ոստիկանության բաժին հասնելուց հետո սկսել է կորցնել տեսողությունը և կորցրել գիտակցությունը։ Շտապօգնությունը ժամանել է 30 րոպեի ընթացքում, սակայն նրանից մեկուկես ժամ է պահանջվել Կասրի հիվանդանոց հասնելու համար[29]։ Մահսա Ամինին երկու օր կոմայի մեջ է եղել Թեհրանի Քասր հիվանդանոցում[30]։ Սեպտեմբերի 16-ին լրագրող Նիլուֆար Համեդին (հետագայում ձերբակալվել է) խոսել է իր կոմայի մասին՝ Twitter-ում տեղադրելով Ամինիի հոր և տատիկի լուսանկարը, որտեղ լաց են լինում և գրկախառնվում հիվանդանոցի միջանցքում[31]։ Մահսան մահացել է նույն օրը վերակենդանացման բաժանմունքում[32][33][34]։

Հետևանքներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ինչպես հաղորդում է BBC-ն, ականատեսները պատմել են, որ Մահսա Ամինին ոստիկանների կողմից ծեծի է ենթարկվել ձերբակալությունից անմիջապես հետո ոստիկանական ֆուրգոնում։ Սեպտեմբերի 17-ին Իրանի ոստիկանությունը հերքեց ծեծի մասին մեղադրանքները և հայտարարեց, որ նա « սրտի հանկարծակի կաթված է ստացել»[35]։ Կլինիկան, որտեղ բուժվել է Մահսա Ամինին, հայտարարություն է հրապարակել Instagram-ում, որ նա ուղեղային մահ է ունեցել, երբ ընդունվել է իրենց մոտ սեպտեմբերի 13-ին։ Մինչև սեպտեմբերի 19-ը գրառումը ջնջվեց[36][37]։ Մինչև սեպտեմբերի 19-ը ոստիկանությունը հրապարակել էր տեսանկարահանող սարքերի տեսագրություններ, որտեղ երևում է, որ մի կին, որը նրանք նույնացրել էին Մահսա Ամինին, խոսում էր պաշտոնյայի հետ։ Կադրերում պաշտոնյան բռնում է Ամինիի հագուստից, իսկ Ամինին ձեռքերով բռնում է նրա գլուխն ու ընկնում։ Հայր Ամինին կադրերն անվանել է իրադարձությունների «խմբագրված տարբերակ»[38]։ Ամինի եղբայրը գլխի և ոտքերի վրա կապտուկներ է նկատել։ Ամինիի հետ ձերբակալված կանայք ասում են, որ նրան դաժան ծեծի են ենթարկել ձերբակալող սպաների վիրավորանքներին և հայհոյանքներին դիմադրելու համար[39]։ Հիվանդանոցի հրապարակված նկարներում երևում է, որ Մահսա Ամինին արյունահոսում է ականջից և աչքերի տակ կապտուկներ ունի։ Սեպտեմբերի 18-ին թվագրված նամակում դոկտոր Հոսեյն Քարամփուրը՝ Հորմոզգան նահանգի բժշկական ամենաբարձր պաշտոնյան, նշել է, որ նման ախտանշանները «չի համապատասխանում որոշ իշխանությունների կողմից բերված պատճառներին, որոնք պատճառ են համարում սրտի կաթվածը... (փոխարենը դրանք համապատասխանում են) գլխի վնասվածք և հետագա արյունահոսություն»[40]։ Սա հաստատվել է նաև հակտիվիստների կողմից հրապարակված նրա գանգի ենթադրյալ բժշկական սքաներով, որոնք ցույց են տվել ոսկորների կոտրվածք, արյունահոսություն և ուղեղի այտուց[10][41]։ Ըստ Iran International-ի՝ Իրանի կառավարությունը կեղծել է Մահսա Ամինիի բժշկական փաստաթղթերը՝ ցույց տալու համար, որ նա ունեցել է սրտի հիվանդության պատմություն։ Սեպտեմբերի 20-ին նյարդավիրաբույժ բժիշկ Մասուդ Շիրվանին պետական հեռուստատեսությամբ ասել է, որ Ամինին ուղեղի ուռուցք է ունեցել, որը հեռացվել է ութ տարեկանում[42]։

Սեպտեմբերի 21-ին հիվանդանոցը թողարկեց նախնական տոմոգրաֆիա։ Կառավարության կողմնակիցներն ասացին, որ համակարգչային տոմոգրաֆիան ցույց է տվել ուղեղի նախորդ վիրահատության հետևանքով առաջացած հոգեբանական սթրեսը. քննադատներն ասում են, որ սկանավորումները ցույց են տվել ֆիզիկական ծեծ և վնասվածքներ։ Իրանի կառավարությունը հայտնել է, որ Մահսա Ամինին 5 տարեկանում ուղեղի վիրահատության է ենթարկվել[43][43]։

Կառավարության տարբեր հայտարարությունների վերաբերյալ Մահսա Ամինիի հայրը (Ամջադ Ամինին) սեպտեմբերի 22-ին BBC-ին ասել է, որ «նրանք ստում են։ . . Նա երբեք հիվանդություններ չի ունեցել, երբեք չի վիրահատվել»։ (Երկու դասընկերներ BBC-ին ասացին, որ տեղյակ չէին, որ Մահսան երբևէ եղել է հիվանդանոցում)։ Ամջադն ասաց, որ իրեն թույլ չեն տվել դիտել իր դստեր դիահերձման եզրակացությունը։ Նա հերքեց, որ Մահսան վատառողջ է. «Ես խնդրեցի ցույց տալ անվտանգության աշխատակիցների մարմնի տեսախցիկները, նրանք ինձ ասացին, որ տեսախցիկների մարտկոցները մեռած են»։ Իրանի իշխանությունները մեղադրել են Մահսային ձերբակալության ժամանակ անհամեստ հագնվելու մեջ. Ամջադը հերքել է այդ պնդումը՝ ասելով, որ միշտ երկար վերարկու է կրել։ Ամջադն ասաց, որ բժշկական անձնակազմը մի քանի անգամ թույլ չի տվել իրեն տեսնել իր դստեր մարմինը նրա մահից հետո․«Ես ուզում էի տեսնել աղջկաս, բայց նրանք ինձ թույլ չտվեցին»։ Ամջադը տեսել է մարմինը թաղման համար փաթաթվելուց հետո և ոտքերի վրա կապտուկներ է նկատել, սակայն փաթաթման պատճառով չի կարողացել տեսնել մարմնի մնացած մասը։ Իրանի իշխանությունները հերքել են գլխի կամ ներքին վնասվածքների առկայությունը[44]։

Ըստ Iran International-ի՝ սեպտեմբերի 29-ին Իսլամական հեղափոխության պահապանների կորպուսի նախկին հրամանատարը աուդիո ֆայլ է հրապարակել, որում հաղորդվում է, որ անանուն «հավաստի աղբյուրները» հայտնում են, որ Մահսա Ամինիի մահվան պատճառը. նա գանգի վնասվածք էր, և որ այս վնասվածքը դաժան ծեծի հետևանք էր[45][46][47]։ Ամինի ընտանիքի փաստաբան Սալեհ Նիկբախտը Etemad առցանց լրատվական կայքին ասել է, որ «հարգարժան բժիշկները» կարծում են, որ Մահսան հարվածվել է կալանքի տակ գտնվելու ժամանակ[48]։ Նիկբախտը նաև ասաց, որ ընտանիքը ցանկանում է, որ փաստահավաք հանձնաժողովը հետաքննի իր մահը, և որ ոստիկանության տեսագրությունները, որոնք արվել են նրա ձերբակալությունից հետո, պետք է հրապարակվեն[49]։

Հոկտեմբերի 2-ին Ամինիի ընտանիքը խոստովանեց, որ Մահսան ութ տարեկանում վիրահատվել էր փոքր նյարդաբանական վիճակի համար (հնարավոր է ուղեղի ուռուցք), սակայն ասաց, որ նա վերահսկվում էր լևոթիրոքսին (հիպոթիրեոզը բուժող դեղամիջոցով)։ Վկայակոչելով բժիշկներին, որոնց հետ նրանք խորհրդակցել են, ընտանիքն ասաց, որ վիճակը կապված չէ Մահսայի մահվան հետ[50][51][52]։ Հոկտեմբերի 7-ի դատաբժշկական փորձաքննության եզրակացության մեջ ասվում էր, որ Մահսայի մահը «առաջացել է ոչ թե գլխին և վերջույթներին հասցված հարվածներից», այլ դրա փոխարեն նրա մահը վերագրվել է նախկինում գոյություն ունեցող պայմաններին՝ որոշելով, որ նա մահացել է բազմակի օրգանների անբավարարությամբ առաջացած ուղեղի հիպոքսիայի պատճառով։ Զեկույցում նշվում էր, որ Մահսա Ամինին ութ տարեկանում վիրահատության է ենթարկվել՝ հեռացնելով գլխուղեղի ուռուցքը։ Զեկույցում չի նշվում, թե արդյոք Մահսան վնասվածքներ է ստացել[53]։

Հոկտեմբերի 13-ին թվագրված նամակում Իրանի բժշկական խորհրդի ավելի քան 800 անդամներ Իրանի բժշկական խորհրդի ղեկավարին մեղադրել են Մահսա Ամինիի մահվան պատճառները թաքցնելու կառավարությանն օգնելու մեջ[54]։ Դեկտեմբերի 8-ին թվագրված հոդվածում «Der Spiegel» Մահսայի պապը՝ Ամինին հաստատել է, որ նա հեռացվել է գլխուղեղի ուռուցքը, երբ նա տարրական դպրոցի աշակերտ էր:Պապն ընդգծել է, որ ուռուցքը բարորակ է, և նշել, որ վիրահատությունից հետո երբեք առողջական խնդիրներ չի ունեցել։ Der Spiegel-ը նաև հաղորդում էր Ամինին ձերբակալելու ժամանակ ներկա նրա երկու զարմիկներից մեկի կողմից, որտեղ ասվում էր, որ բարոյականության ոստիկանությունը Ամինին ստիպել է մեքենա նստեցնել նրան ձերբակալելու համար[55]։

Բողոքի ցույցեր Իրանում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ամինիի մահը հանգեցրեց մի շարք բողոքի ցույցերի, որոնք CNN-ի կողմից վկայակոչեցին որպես ավելի մեծ, քան 2009, 2017 և 2019 թվականներին[56], և The New York Times-ը դրանք անվանեց Իրանի ամենամեծ բողոքի ցույցերը առնվազն 2009 թվականից ի վեր[57]։ Որոշ ցուցարարներ ի նշան բողոքի հանել են իրենց հիջաբը կամ հրապարակայնորեն կտրել մազերը[58]։ Իրանական Մարդու իրավունքների կազմակերպությունը հայտնել է, որ մինչև 2022 թվականի դեկտեմբեր ամիսը առնվազն 476 մարդ է սպանվել անվտանգության ուժերի կողմից ողջ երկրում բողոքի ցույցերի ժամանակ հարձակումների հետևանքով[59][60]։ «Amnesty International»-ը հայտնել է, որ Իրանի անվտանգության ուժերը որոշ դեպքերում մարտական զինամթերքով կրակել են ցուցարարների ամբոխի վրա, իսկ այլ դեպքերում սպանել են ցուցարարներին՝ մահակներով ծեծելով[61]։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ «Fury in Iran as young woman dies following morality police arrest». BBC News (բրիտանական անգլերեն). 2022 թ․ սեպտեմբերի 16. Վերցված է 2022 թ․ դեկտեմբերի 11-ին.
  2. ↑ Roth, Artemis Moshtaghian,Jomana Karadsheh,Caitlin Hu,Kathleen Magramo,Sahar Akbarzai,Richard (2022 թ․ սեպտեմբերի 24). «Young Iranians are rising up against decades of repression -- arguably bolder than ever». CNN (անգլերեն). Վերցված է 2022 թ․ դեկտեմբերի 11-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  3. ↑ «Mahsa Amini's brutal death may be moment of reckoning for Iran». the Guardian (անգլերեն). 2022 թ․ սեպտեմբերի 20. Վերցված է 2022 թ․ դեկտեմբերի 11-ին.
  4. ↑ «Three killed in protests over Iranian woman Mahsa Amini's death in custody». Canadian Broadcasting Corporation. 2022 թ․ սեպտեմբերի 20. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ սեպտեմբերի 20-ին. Վերցված է 2022 թ․ սեպտեմբերի 22-ին.
  5. ↑ «Arrest by hijab police leaves woman comatose». Al-Monitor. 2022 թ․ սեպտեմբերի 15. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ սեպտեմբերի 18-ին. Վերցված է 2022 թ․ սեպտեմբերի 22-ին.
  6. ↑ Mehsa Amini’s death «due to injury to the skull»; A former IRGC commander informed about the forensic report, BBC News, 29 September 2022
  7. ↑ Fazeli, Yaghoub (2022 թ․ սեպտեմբերի 16). «Iranian woman 'beaten' by police for 'improper hijab' dies after coma: State media». Al Arabiya. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ սեպտեմբերի 16-ին. Վերցված է 2022 թ․ սեպտեմբերի 16-ին.
  8. ↑ «IranWire Exclusive: Morality Patrol Beats a Woman into a Coma». Iranwire.com. 2022 թ․ սեպտեմբերի 15. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ սեպտեմբերի 24-ին. Վերցված է 2022 թ․ սեպտեմբերի 18-ին.
  9. ↑ «Iranian coroner denies Mahsa Amini died from blows to body». Al Jazeera. Վերցված է 2022 թ․ հոկտեմբերի 13-ին.
  10. ↑ 10,0 10,1 «Mahsa Amini's medical scans show skull fractures caused by 'severe trauma': Report». Al Arabiya. 2022 թ․ սեպտեմբերի 19. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ սեպտեմբերի 24-ին. Վերցված է 2022 թ․ սեպտեմբերի 22-ին.
  11. ↑ Brase, Jörg (2022 թ․ սեպտեմբերի 20). «Irans Opposition hat vor allem eine Schwäche». ZDF (գերմաներեն). Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ սեպտեմբերի 24-ին. Վերցված է 2022 թ․ սեպտեմբերի 22-ին.
  12. ↑ Iran: Mahsa Amini’s father accuses authorities of a cover-up
  13. ↑ Exclusive: Family Confirm the Regime’s Claims About Mahsa Amini are Lies
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 Rogg, Inga (2022 թ․ սեպտեմբերի 29). «Who was Mahsa Amini, the face of mass protests in Iran». Neue Zürcher Zeitung (գերմաներեն). Վերցված է 2022 թ․ հոկտեմբերի 2-ին.
  15. ↑ «Iran protests: Mahsa Amini's family receiving death threats, cousin says». BBC News (բրիտանական անգլերեն). 2022 թ․ հոկտեմբերի 10. Վերցված է 2022 թ․ հոկտեմբերի 10-ին.
  16. ↑ Çiçek, Meral (2022 թ․ հոկտեմբերի 4). «Jîna 'Mahsa' Amini Was Kurdish And That Matters». Novara Media. Վերցված է 2022 թ․ հոկտեմբերի 11-ին.
  17. ↑ 17,0 17,1 Jerusalem, Inga Rogg. «Who was Mahsa Amini, the face of mass protests in Iran». Neue Zürcher Zeitung (գերմաներեն). Վերցված է 2022 թ․ հոկտեմբերի 8-ին.
  18. ↑ «Woman Who Died After Arrest By Iran's Morality Police Buried Amid Chants Of 'Death to the Dictator'». RadioFreeEurope/RadioLiberty (անգլերեն). Վերցված է 2022 թ․ հոկտեմբերի 10-ին.
  19. ↑ Mahsa Amini’s family files complaint in Iran over her arrest, Alarabia, 29 September 2022
  20. ↑ 20,0 20,1 «Mahsa Amini was 'insulted and tortured' before death: cousin». english.alaraby.co.uk/ (անգլերեն). 2022 թ․ սեպտեմբերի 26. Վերցված է 2022 թ․ հոկտեմբերի 8-ին.
  21. ↑ Iran: Mahsa Amini was 'insulted and tortured' before her death, cousin tells UK media, The New Arab, 26 September 2022
  22. ↑ Hafezi, Parisa (2022 թ․ սեպտեմբերի 28). «Iranian woman whose death led to mass protests was shy and avoided politics». Reuters (անգլերեն). Վերցված է 2022 թ․ հոկտեմբերի 10-ին.
  23. ↑ «Iranians are Furious after a Young Woman Dies While in Custody of the Hijab Police». Zamaneh Media (ամերիկյան անգլերեն). 2022 թ․ սեպտեմբերի 16. Վերցված է 2022 թ․ հոկտեմբերի 8-ին.
  24. ↑ «(Video) Mahsa Amini is the latest victim of the misogynist mullahs' regime in Iran». EIN Presswire. 2022 թ․ սեպտեմբերի 19. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ սեպտեմբերի 24-ին. Վերցված է 2022 թ․ սեպտեմբերի 22-ին.
  25. ↑ «Indignación en Irán por el coma de una joven tras ser detenida por la Policía». swissinfo.ch (իսպաներեն). Swissinfo. 2022 թ․ սեպտեմբերի 15. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ սեպտեմբերի 17-ին. Վերցված է 2022 թ․ սեպտեմբերի 18-ին.
  26. ↑ «Iran: Woman in coma after her arrest by Tehran's morality police». alaraby.co.uk. The New Arab. 2022 թ․ սեպտեմբերի 15. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ սեպտեմբերի 15-ին. Վերցված է 2022 թ․ սեպտեմբերի 22-ին.
  27. ↑ 27,0 27,1 «Iranian woman in coma after morality police arrest: activists». France 24. 2022 թ․ սեպտեմբերի 15. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ սեպտեմբերի 15-ին. Վերցված է 2022 թ․ սեպտեմբերի 18-ին.
  28. ↑ «Hijab Victim Suffered Repeated Blows To Her Head – Hospital Source». Iran International (անգլերեն). Վերցված է 2022 թ․ հոկտեմբերի 2-ին.
  29. ↑ «Mahsa Amini was 'tortured and insulted' before death in police custody in Iran, her cousin says». Sky News. 2022 թ․ սեպտեմբերի 25.
  30. ↑ Saaberi, Arezou (2022 թ․ սեպտեմբերի 15). «Mahsa Amini: Arrested For Islamic Guidance, Ended Up Brain Dead!». IranTrue (ամերիկյան անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ սեպտեմբերի 15-ին. Վերցված է 2022 թ․ սեպտեմբերի 18-ին.
  31. ↑ Moshtaghian, Artemis (2022 թ․ հոկտեմբերի 13). «More than a thousand protesters have been arrested in Iran. Here are three of their stories» (անգլերեն). CNN. Վերցված է 2022 թ․ հոկտեմբերի 20-ին.
  32. ↑ KHRN (2022 թ․ սեպտեմբերի 16). «Iran: Kurdish woman dies after arrest and torture by morality police in Tehran». Kurdistan Human Rights Network. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ սեպտեմբերի 17-ին. Վերցված է 2022 թ․ սեպտեմբերի 18-ին.
  33. ↑ Fazeli, Yaghoub (2022 թ․ սեպտեմբերի 16). «Iranian woman 'beaten' by police for 'improper hijab' dies after coma: State media». Al Arabiya. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ սեպտեմբերի 16-ին. Վերցված է 2022 թ․ սեպտեմբերի 16-ին.
  34. ↑ Rothwell, James (2022 թ․ սեպտեմբերի 16). «Iranian woman dies after beating by 'morality police' for not wearing headscarf». The Telegraph (բրիտանական անգլերեն). ISSN 0307-1235. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ սեպտեմբերի 17-ին. Վերցված է 2022 թ․ սեպտեմբերի 18-ին.
  35. ↑ «Mahsa Amini: Women take headscarves off in protest at funeral». BBC News. 2022 թ․ սեպտեմբերի 17. Վերցված է 2022 թ․ հոկտեմբերի 21-ին.
  36. ↑ «Landesweite Proteste nach Tod von Mahsa Amini» (գերմաներեն). Deutsche Welle. 2022 թ․ սեպտեմբերի 19. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ սեպտեմբերի 19-ին. Վերցված է 2022 թ․ սեպտեմբերի 19-ին. «Die Klinik, in der die 22-Jährige behandelt wurde, hatte nach ihrem Tod auf einem inzwischen gelöschten Post bei Instagram geschrieben, dass Amini bereits bei der Aufnahme hirntot gewesen sei.»
  37. ↑ «مهسا امینی بر اثر جراحات ناشی از ضرب و جرح ماموران گشت ارشاد درگذشت» (պարսկերեն). Al Arabiya. 2022 թ․ սեպտեմբերի 16. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ սեպտեմբերի 16-ին. Վերցված է 2022 թ․ սեպտեմբերի 24-ին.
  38. ↑ «Mahsa Amini: Iran police say woman's death was 'unfortunate'». BBC News. 2022 թ․ սեպտեմբերի 19. Վերցված է 2022 թ․ հոկտեմբերի 21-ին.
  39. ↑ «Father of Kurdish woman killed in Iran says daughter was beaten». Rudaw Media Network. 2022 թ․ սեպտեմբերի 19. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ սեպտեմբերի 19-ին. Վերցված է 2022 թ․ սեպտեմբերի 25-ին.
  40. ↑ «Iranian Medical Official Says Amini's Death Caused By Head Injury, Rejects Official Version» (անգլերեն). Radio Free Europe/Radio Liberty. 2022 թ․ սեպտեմբերի 20. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ սեպտեմբերի 20-ին. Վերցված է 2022 թ․ սեպտեմբերի 24-ին.
  41. ↑ «Mahsa Amini's CT Scan Shows Skull Fractures Caused By Severe Blows». Iran International. 2022 թ․ սեպտեմբերի 19. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ սեպտեմբերի 20-ին. Վերցված է 2022 թ․ սեպտեմբերի 20-ին.
  42. ↑ «Exclusive: Khamenei Doctor Sought To Forge Mahsa Amini's Records». 2022 թ․ սեպտեմբերի 26.
  43. ↑ 43,0 43,1 «Three people killed in Iran protests over death of Mahsa Amini». The Guardian (անգլերեն). 2022 թ․ սեպտեմբերի 21. Վերցված է 2022 թ․ սեպտեմբերի 29-ին.
  44. ↑ «Iran: Mahsa Amini's father accuses authorities of a cover-up». BBC News. 2022 թ․ սեպտեմբերի 22. Վերցված է 2022 թ․ հոկտեմբերի 8-ին.
  45. ↑ Ex-IRGC Officer Releases More Evidence About Mahsa Amini’s Murder, Iran International, 29 September 2022
  46. ↑ Former IRGC Commander: Forensics Report Says Mahsa Amini Died of Skull Injury, Iran Wire, 29 September 2022
  47. ↑ The disclosure of the former commander of the IRGC: the reason of Mahsa Amini’s death was «injury to the skull»., Alarabia, 29 September 2022
  48. ↑ Iran protests: riot police clash with students at Sharif university, The Guardian, 3 October 2022
  49. ↑ Lawyer: Mahsa Amini’s family wants fact-finding committee to probe her death, Iran Front Page, 3 October 2022
  50. ↑ «Are hijab protests 'the beginning of the end' for Iran's regime?». The Guardian (անգլերեն). 2022 թ․ հոկտեմբերի 8. Վերցված է 2022 թ․ հոկտեմբերի 21-ին.
  51. ↑ «Mahsa Amini's Family Lawyers Sue Authorities as Pressures Mount». iranwire.com (անգլերեն). 2022 թ․ հոկտեմբերի 11. Վերցված է 2022 թ․ հոկտեմբերի 21-ին.
  52. ↑ «Amini died of blows to the head, family lawyer says - La Prensa Latina Media». 2022 թ․ հոկտեմբերի 2. Վերցված է 2022 թ․ հոկտեմբերի 21-ին.
  53. ↑ «Iranian coroner disputes that Mahsa Amini died of blows to head and limbs, as protests continue». Canadian Broadcasting Corporation. 2022 թ․ հոկտեմբերի 7.
  54. ↑ «Iranian Doctors Accuse Medical Officials Of Covering Up Cause Of Mahsa Amini's Death». RadioFreeEurope/RadioLiberty (անգլերեն). Վերցված է 2022 թ․ հոկտեմբերի 21-ին.
  55. ↑ Neufeld, Dialika (2022 թ․ դեկտեմբերի 8). «An Iranian Icon: Who Was Jina Mahsa Amini?». Der Spiegel (անգլերեն). Վերցված է 2022 թ․ դեկտեմբերի 30-ին.
  56. ↑ «A barrier of fear has been broken in Iran. The regime may be at a point of no return». CNN. 2022 թ․ հոկտեմբերի 5. Վերցված է 2022 թ․ հոկտեմբերի 10-ին.
  57. ↑ Fassihi, Farnaz (2022 թ․ սեպտեմբերի 24). «Iran Protests Surge to Dozens of Cities». The New York Times. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ հոկտեմբերի 2-ին. Վերցված է 2022 թ․ հոկտեմբերի 3-ին. {{cite news}}: Text "authorlinkFarnaz Fassihi" ignored (օգնություն)
  58. ↑ «Iranian women burn their hijabs as hundreds protest death of Mahsa Amini» (անգլերեն). CNN. 2022 թ․ սեպտեմբերի 21. Վերցված է 2022 թ․ հոկտեմբերի 10-ին.
  59. ↑ «At Least 100 Protesters Facing Execution, Death Penalty Charges or Sentences; At Least 476 Protesters Killed». iranhr.net (անգլերեն). Վերցված է 2022 թ․ դեկտեմբերի 28-ին.
  60. ↑ «Women Students Tell Iran's President to 'Get Lost' as Unrest Rages». VOA. 2022 թ․ հոկտեմբեր. Վերցված է 2022 թ․ հոկտեմբերի 10-ին.
  61. ↑ «Amnesty: Iran Ordered Forces to 'Severely Confront' Protests». VOA (անգլերեն). Վերցված է 2022 թ․ հոկտեմբերի 10-ին.
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Մահսա_Ամինիի_մահ&oldid=9806405» էջից