Ձգում և սեղմում

Ձգում և սեղմում նյութերի դիմադրությունում, ձողի դեֆորմացիայի տեսակ, առաջանում է այնպիսի ուժերի ազդեցությամբ, որոնց համազորն ուղղահայաց է ձողի լայնական հատույթին և անցնում է դրա ծանրության կենտրոնով

Ձգում և սեղմում է կոչվում նաև գծային (միառանցք) լարվածային վիճակը՝ տարրական զուգահեռանիստի հիմնական լարվածային վիճակներից մեկը։ ձգում և սեղմում կարող է առաջանալ ինչպես ձողի ծայրերին կիրառված, այնպես էլ դրա ծավալով բաշխված (ձողի սեփական կշիռ, իներցիոն ուժեր են) ուժերով։

Բացի միառանցքից կան նաև երկառանցք և եռառանցք ձգում և սեղմում։ Եթե ձողը գտնվում է համասեռ միառանցք լարվածային վիճակում, ապա առանցքով ուղղված լարումը՝

$\sigma _{1}=P/F$,

(P-ն ձգող կամ սեղմող ուժն է, F-ը՝ լայնական հատույթի մակերեսը), իսկ լարման և հարաբերական դեֆորմացիայի միջև կախվածությունը առաձգականության սահմաններում որոշվում է Հուկի օրենքով։

Ձողի ε₁ երկայնական և ε₂ լայնական հարաբերական դեֆորմացիաների միջև կախվածությունն առաձգականության սահմաններում ձգման և սեղմման դեպքում ունի

$\varepsilon _{2}=\mu \varepsilon _{1}$

տեսքը, որտեղ $\mu$-ն Պուասոնի գործակիցն է։

Պլաստիկության սահմաններում հարաբերական դեֆորմացիաների կախվածությունը լարումներից տրվում է բարդ (ոչ-գծային) էմպիրիկ օրենքներով։ Ձգումը հանգեցնում է ձողի երկարացման, իսկ սեղմումը՝ կարճացման։ Ճկուն ձողի սեղմման դեպքում կարող է առաջանալ նաև կայունության կորուստ։

Գրականություն

• Гастев В. А., Краткик курс сопротивления материалов, 2 изд., перераб., М., 1977.

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 6, էջ 693)։