Հույները Ղազախստանում
Ղազախստանում հույները ազգային փոքրամասնություններից մեկն են։ Հիմնական զանգվածը բաղկացած է հիմնականում Պոնտոսի հույների ժառանգներից, որոնք 1944 թվականից մինչև 1950 թվականն ընկած ժամանակաշրջանում արտաքսվել են Ղրիմից, Կովկասից և Հարավային Ռուսաստանից[1]։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Մինչև 20-րդ դարի 40-ական թվականները Ղազախստանում փոքր Հունական Սփյուռք կար, այսպես, 1926 թվականին Ղազախստանում բնակվում էր ընդամենը 157 հույն[2]։ Հույների տեղահանումը Ղազախստան սկսվել է 1944 թվականի հունիսի 2-ին, երբ 5984 հույները արտաքսվեցին Ղրիմից[3]։ 1949 թվականի հունիսին, 1950 թվականի փետրվարին և 1950 թվականի հուլիսին հույները արտաքսվեցին Վրացական ԽՍՀ-ից, Հայկական ԽՍՀ-ից և Հյուսիսային Կովկասից[2][4]։ Տեղահանվածների ընդհանուր թիվը կազմել է մոտ 60 000 մարդ[3]։
Ներկայիս վիճակ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
ԽՍՀՄ մարդահամարի տվյալներով՝ 1989 թվականին Ղազախստանում բնակվում էր 46 746 հույն[5], սակայն ԽՍՀՄ փլուզումից հետո Ղազախստանից հույների արտագաղթն ավելացել է։ Արդեն 1999 թվականին Ղազախստանում բնակվել է 12 703 էթնիկ հույն[5]։ Ներկայումս Ղազախստանում կան 17 հունական համայնքներ, որոնցում կա 8 819 մարդ։ Ղրղզստանի հույների հետ նրանք ստեղծել են Ղազախստանի և Ղրղզստանի հունական համայնքների Ֆեդերացիա՝ «FILIA» (հունարեն՝ φιλία, что означает по-гречески Дружба)[6]։ Ֆեդերացիան հրատարակում է թերթ, կազմակերպում է բանահյուսական միջոցառումներ և օգնում է սովորել հունարեն և ծանոթացնում է հունական մշակույթին։
Բնակչություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
| Թվական | % | Թվաքանակ |
|---|---|---|
| 1926 | 0.00 | 157 |
| 1939 | 0.02 | 1 374 |
| 1959 | 0.60 | 55 543 |
| 1970 | 0.31 | 39 241 |
| 1979 | 0.34 | 49 930 |
| 1989 | 0.28 | 46 746 |
| 1999[5] | 0.08 | 12 703 |
| 2009[7] | 0.06 | 8 846 |
| 2014[8] | 0.05 | 8 819 |
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Алишер Кожанов (18 Апреля 2014). «Г. Иорданиди: «Греки чтут казахское гостеприимство»». Свобода слова. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ օգոստոսի 26-ին.
- ↑ 2,0 2,1 Центральный Государственный Архив Научно-Технической Документации. «Публикации » Центральный Государственный Архив Научно-Технической Документации». ntd.kz. Վերցված է 2016 թ․ հուլիսի 6-ին.
- ↑ 3,0 3,1 J. Otto Pohl Ethnic Cleansing in the USSR, 1937-1949. — Greenwood Press, 1999. — 204 с. — ISBN 9780313309212
- ↑ Agtzidis, преследование Понтийских греков в СССР журнал исследований беженца, 1991, 4, с. 372-381 .
- ↑ 5,0 5,1 5,2 Назаров А.И. Личные имена греков Алматы: Материалы к справочнику личных имен народов Алматы. —Алматы: ЧП «Нам», 2003. — С. 36.
- ↑ «Ассоциация греческих обществ Казахстана и Киргизии «ФИЛИЯ»». www.greek.ru. Վերցված է 2016 թ․ հուլիսի 6-ին.
- ↑ Агентство Республики Казахстан по статистике. Перепись 2009. Արխիվացված 2012-05-01 Wayback Machine (Национальный состав населения Արխիվացված 2011-05-11 Wayback Machine.rar)
- ↑ «Численность населения Республики Казахстан по отдельным этносам на начало 2014 года». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ ապրիլի 28-ին. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 26-ին.