Հիմիկո

Հիմիկո; 卑弥呼
Յամատաիկոկուի թագուհի
Ծնվել է՝	մոտ 170
Ծննդավայր	Յամատաի, Ճապոնիա
Մահացել է՝	247/248
Վախճանի վայր	Ճապոնիա
Երկիր	Յամատայ երկիր
	միապետ և shaman
Հավատք	kidō?

Հիմիկո (ճապ.՝ 卑弥呼), անհայտ, Յամատայ երկիր, Wakoku, Ճապոնիա - 247, Ճապոնիա, հայտնի նաև որպես Շինգի Վաո (ճապ.՝ 親魏倭王, «Վայի տիրակալ», «Վեյի ընկեր»)^[2], եղել է Յամատաի-կոկուի շամանուհի-թագուհին Վակոկում (ճապ.՝ 倭国)։ Վաղ չինական դինաստիկ պատմությունները պատմում են թագուհի Հիմիկոյի և Ցաո Վեյ թագավորության (220–265) հարկային հարաբերությունների մասին և արձանագրում, որ Յայոյի ժամանակաշրջանի ժողովուրդը նրան ընտրել է որպես կառավարիչ Վայի թագավորների միջև տասնամյակների պատերազմից հետո։ Ճապոնական վաղ պատմությունները չեն հիշատակում Հիմիկոյին, սակայն պատմաբանները նրան կապում են այնպիսի լեգենդար դեմքերի հետ, ինչպիսին է կայսրուհի Կոնսորթ Ջինգուն, որը, ինչպես ասում են, 201-ից 269 թվականներին ծառայել է որպես ռեգենտ^[3]։

Գիտական բանավեճերը Հիմիկոյի ինքնության և նրա տիրույթի՝ Յամատայի գտնվելու վայրի վերաբերյալ մոլեգնում են Էդոյի ուշ շրջանից, կարծիքները բաժանվում են հյուսիսային Կյուսյուի կամ ավանդական Յամատո նահանգի միջև՝ ներկայիս Կինկիում։ «Յամատաի վեճը», գրում է Կեյջի Իմամուրան, «Ճապոնիայի հնագույն պատմության ամենամեծ բանավեճն է»^[4]։ Գիտնականների շրջանում գերակշռող տեսակետն այն է, որ նա կարող թաղվել է Հաշիհակա Կոֆունում, Նարա պրեֆեկտուրայում^[5]։

Պատմական հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Շաման թագուհի Հիմիկոն գրանցված է տարբեր հին պատմություններում, որոնք թվագրվում են 3-րդ դարի Չինաստանում, 8-րդ դարի Ճապոնիայում և 12-րդ դարի Կորեայում։

Չինական աղբյուրներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հիմիկոյի մասին առաջին պատմական գրառումները հայտնաբերվել են «Երեք թագավորությունների գրառումներում», չինական դասական տեքստում, որը թվագրվում է 297 թվականին։ Այնուամենայնիվ, ճապոնացի գիտնականները օգտագործում են «Վեյի գրառումները. Վաջինի հաշիվը» տերմինը, ճապոնական հապավումը Վաջինի մասին «Ուուանի, Սյանբեյի և Դոնգիի կենսագրություններում», «Երեք թագավորությունների գրառումների» «Վեյի գրքի» 30-րդ հատորում^[6]։ Այս բաժինը Հիմիկոյի և Յամատայի առաջին նկարագրությունն է.

Ճապոնացի Վա (չինարեն՝ 倭人) ժողովուրդը բնակվում է օվկիանոսի մեջտեղում լեռնային կղզիներում՝ Թայ-ֆանի [պրեֆեկտուրայի] հարավ-արևելքում։ Նրանք նախկինում կազմում էին հարյուրից ավելի համայնքներ։ Հան դինաստիայի ժամանակ [Վայի բանագնացները] հայտնվեցին դատարանում. այսօր նրանց համայնքներից երեսունը կապ են պահպանում [մեզ հետ] բանագնացների և դպիրների միջոցով^[7]։

Այս վաղ պատմությունը նկարագրում է, թե ինչպես Հիմիկոն բազմեց գահին.

Երկիրը նախկինում տղամարդ ուներ որպես կառավարիչ։ Դրանից հետո մոտ յոթանասուն կամ ութսուն տարի անկարգություններ ու պատերազմներ եղան։ Այնուհետև ժողովուրդը պայմանավորվեց իր տիրակալի կին լինելու մասին։ Նրա անունը Հիմիկո էր (չինարեն՝ 卑弥呼): Նա զբաղված էր կախարդությամբ՝ հմայելով մարդկանց։ Չնայած տարիքով հասուն, նա այդպես էլ չամուսնացավ։ Նա ուներ կրտսեր եղբայր, ով օգնեց նրան երկիրը ղեկավարել։ Այն բանից հետո, երբ նա դարձավ կառավարիչ, նրան տեսողները քիչ էին։ Նա ուներ հազար կին որպես սպասուհի, բայց միայն մեկ տղամարդ։ Նա մատուցում էր նրան ուտելիք և խմիչք և հանդես էր գալիս որպես հաղորդակցման միջոց։ Նա բնակվում էր պալատում, որը շրջապատված էր աշտարակներով և շտեմարաններով, զինված պահակներով մշտական զգոնության վիճակում^[8]։

«Վեյի գրառումները» արձանագրում են նաև Վա և Վեյ դատարանների միջև ճանապարհորդող բանագնացները։ Հիմիկոյի էմիսարները առաջին անգամ այցելեցին Վեյ կայսր Կաո Ռուիի արքունիքը 238 թվականին, և նա պատասխանեց.

Այստեղ մենք դիմում ենք Հիմիկոյին՝ Վայի թագուհուն, որին մենք այժմ պաշտոնապես անվանում ենք Վեյի ընկեր։ Ձեր բանագնացները ժամանել են այստեղ՝ ձեր տուրքով, որը բաղկացած է չորս ստրուկներից և վեց ստրկուհիներից, ինչպես նաև երկու կտորից՝ դիզայնով, յուրաքանչյուրը քսան ոտնաչափ երկարությամբ։ Դուք ապրում եք շատ հեռու ծովից այն կողմ։ Ձեր հավատարմությունն ու որդիական բարեպաշտությունը մենք անչափ գնահատում ենք։ Այսպիսով, մենք ձեզ շնորհում ենք «Վայի թագուհին ընկերական Վեյին» տիտղոսը՝ ոսկե կնիքի մանուշակագույն ժապավենով զարդարելու հետ միասին։ Վերջինս, պատշաճ կերպով փաթեթավորված, պետք է ձեզ ուղարկվի մարզպետի միջոցով։ Մենք ակնկալում ենք, որ դուք, ո՛վ թագուհի, խաղաղությամբ կառավարեք ձեր ժողովրդին և ձգտեք լինել նվիրված և հնազանդ^[9]։

Ճապոնական աղբյուրներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ճապոնական երկու հնագույն պատմություններից ոչ մեկը՝ 712ին Կոջիկին^[10] ոչ էլ 720ին Նիհոն Շոկին ^[11] – չեն հիշատակում Հիմիկոյին։ Այն հանգամանքները, որոնցում գրվել են այս գրքերը, անվերջ բանավեճի առարկա է, և եթե նույնիսկ Հիմիկոն հայտնի լիներ հեղինակներին, նրանք կարող էին միտումնավոր որոշել չընդգրկել նրան^[12]^[13]։ Այնուամենայնիվ, դրանք ներառում են երեք կայսերական ընտանիքի շամանների, որոնք նույնացվում են նրա հետ՝ Յամատոտոտոհիմոմոսոհիմե-նո-Միկոտոն (ja), կայսր Սուջինի մորաքույրը (ճապոնական լեգենդար 10-րդ կայսր, գահակալել է։ 97–30 մ.թ.ա.) և Կորեյ կայսեր դուստրը; Յամաթոհիմե-նո-միկոտոն, կայսր Սուինինի դուստրը (11-րդ, գահակալել է մ.թ.ա. 29–70 մ.թ.); և կայսրուհի Ջինգուն (թագավորել է մ.թ. 209–269), կայսր Չուայի կինը (14-րդ կայսր, թագավորել է մ.թ. 192–200 թթ.)։ Այս տարեթվերը, սակայն, պատմականորեն ստուգված չեն։

Հիմիկոյին մոռացած վաղ ճապոնական պատմություններից ուշագրավ բացառություն է Նիհոն Շոկին, որը երեք անգամ մեջբերում է Վեյ Ցզին։ 239 թվականին «Վայի թագուհին» բանագնացներ ուղարկեց Վեյ; 240-ին նրանք վերադարձան «մեղադրված կայսերական գրությամբ և կնիքով և ժապավենով». իսկ 243-ին Վայի «տիրակալը» դարձյալ բարձր սպաներ ուղարկեց որպես բանագնաց՝ տուրքերով»^[14]։ Բացահայտում է, որ Նիհոն Շոկիի խմբագիրները որոշել են բաց թողնել Հիմիկոյի մասին Վեյ Զցիի մանրամասները։

Կորեական աղբյուրներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կորեայի պատմության ամենահին տեքստը՝ Սամգուկ Սագի (三國史記, «Երեք [Կորեական] թագավորություններ», ավարտվել է 1145 թվականին), արձանագրում է, որ թագուհի Հիմիկոն պատգամավոր է ուղարկել Սիլլայի Ադալլան թագավորին 173 թվականի մայիսին։

Անուն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Երեք չինական 卑彌呼 նիշերը, որոնք ցույց են տալիս են Վա ռեգենտի անունը, կարդացվում է հիմիկո կամ հիբիկո ժամանակակից ճապոներենով և bēimíhū կամ bìmíhū ժամանակակից ստանդարտ չինարենով։

Այնուամենայնիվ, այս ժամանակակից ընթերցումները զգալիորեն տարբերվում են նրանից, թե ինչպես էր «Հիմիկո»-ն արտասանվում 3-րդ դարում, ինչպես անհայտ վա լեզվով խոսողների, այնպես էլ այն արտագրող չինացի գրողների կողմից։ Թեև օտար բառերի չինարեն տառերով տառադարձումը բարդ է, այս երեք հատուկ նիշերի ընտրությունը տարակուսելի է, բառացի իմաստներով 卑 «ցածր; ստորադաս; խոնարհ», 彌 (弥) «լրացնել, ծածկել; ամբողջական», և 呼 «շնչել, արտաշնչել, աղաղակել, կանչել»։

Ժամանակակից պատկերումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ճապոնական հանրահայտ ԶԼՄ-ներում Հիմիկոյի պատկերները վերցնում են երեք արխետիպերից մեկը. Հիմիկոն որպես իմաստուն, հին տիրակալ; Հիմիկո սրամիտ և եռանդուն շաման; կամ Հիմիկոն՝ որպես գայթակղիչ կախարդուհի^[15]^[12]։

Հիմիկոն պատկերված է նաև որպես չար կախարդ կամ բռնակալ։ Նման պատկերներումները սովորաբար ներկայացնում են Հիմիկոյին որպես գայթակղիչ՝ սեքսուալ բացահայտվող հագուստով, մեծ կրծքերով, որոնք պատկերված են փոխզիջումային դիրքերում, կարծես պնդում են, որ Հիմիկոյի իշխանությունն առաջացել է ստոր սեռական գրավչությունից։ Այդպիսի պատկերներից մեկը հայտնվում է Atlantica Online առցանց դերային խաղում, որտեղ Հիմիկոն հայտնվում է շքեղ վարձկան՝ բացահայտ զգեստներով։ Այս պատկերները հիմնականում սպասարկում են օտակու երկրպագուների բազան։

Քաղաքի թալիսմաններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հիմիկոյի լեգենդը օգտագործվել է տարբեր առարկաների շուկայահանման համար^[15]։ Տարբեր փոքր քաղաքներ փորձում են օգտագործել Հիմիկոյին որպես իրենց թալիսման՝ իրենց քաղաքը համարելով նրա ծննդավայրը, թեև հնագիտական ապացույցները հաստատում են Նառայի ավազանի շրջանները նրա կապիտալը։ Յոշինոգարի քաղաքը և Սակուրայ քաղաքը Նարա պրեֆեկտուրայում օգտագործում են Հիմիկոյի պատկերները՝ զբոսաշրջիկներին գրավելու համար՝ օգտագործելով այնպիսի պատկերներ, ինչպիսիք են չիբի Հիմիկո-չանը, որը ողջունում է ճանապարհորդներին տարածաշրջան։

Մանգա և գրաֆիկական վեպեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հիմիկոն հանդես է եկել տարբեր մանգաների թողարկումներում և կոմիքսներում։

Լորդը
Օսամու Թեզուկայի «Փյունիկ»-ի առաջին հատորը
Ֆուջիվարա Կամուի Himiko. Shūkan manga Nihonshi շապիկը
Գակենի մանգան Nihon no Rekishi
Կումիկո Սուեկանեի «Հետդպրոցական խարիզմա»
Dark Horse Comics-ի 2014 թվականի «Tomb Raider» կոմիքսների շարքը, որը տեղի է ունենում խաղի իրադարձություններից հետո, Հիմիկոն վերադառնում է սյուժե մի քանի համարներում։

Անիմե և տեսախաղեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հիմիկոն կերպար է, ով երբեմն հայտնվում է անիմե և վիդեոխաղերում։

Հիմիկոն հայտնվում է «Steel Jeeg» անիմեում՝ 1970-ականների Go Nagai սերիալում։
Անիմե շարքը և PlayStation «Լեգենդ Հիմիկոյի» խաղը ներկայացնում է ժամանակային ճանապարհորդություն հին Յամատաի և ժամանակակից Ճապոնիայի միջև, ընդ որում Հիմիկոն ի վերջո օգնում է փրկել Յամատային։
Հիմիկոն Ōkami վիդեոխաղի աջակցող կերպարներից մեկն է, խաղ, որը հիմնված է ճապոնական բազմաթիվ ժողովրդական հեքիաթների և առասպելների վրա՝ պատմելու սպիտակ գայլի Ամատերասուի և Ճապոնիան խավարից ազատելու նրա ձգտումների մասին։
Himiko-ն 2013 թվականի «Tomb Raider» վերագործարկման մեջ է՝ որպես սյուժեի սարք։
Հիմիկոն հայտնվում է «Fate/Grand Order» բջջային խաղում որպես սահմանափակ 5 աստղանի տիրակալ դասի սպասավոր։ Նա դեբյուտ է կատարել Super Ancient Shinsengumi History GUDAGUDA Yamatai-koku 2020 միջոցառման ժամանակ։
«Sid Meier's Civilization VI»-ի «Հերոսներ և լեգենդներ» ռեժիմում Հիմիկոն հավաքագրվող հերոս է։
«Warriors Orochi 2»-ում նրա կերպարը ընկերանում է Դա Ջիի հետ։ Նա նաև հայտնվում է «Musou Orochi Z», «Warriors Orochi 3» և «Warriors Orochi 4» ֆիլմերում։
«Beatmania IIDX 16. կայսրուհի» երաժշտական/ռիթմ խաղում, կայսրուհի Փլեյսի միջոցառման «Եվս մեկ լրացուցիչ փուլ» վերջին բոս երգը կրում է Հիմիկոյի անունը, որում ցուցադրվում է նաև նրա նմանության մեկնաբանությունը։
«Shin Megami Tensei: Persona 4» ֆիլմում նա Ռայզ Կուջիկավայի կերպարն է։
«Might & Magic Heroes VI»-ում Հիմիկոն կոռումպացված Նագա քրմուհի է։
Meow Meow Japanese History-ում Հիմիկոն ներկայացված է առաջին դրվագում։
«Danganronpa V3. Killing Harmony»-ում մանկական կարմրահեր կախարդուհու կերպարը կոչվում է Հիմիկո։

Ֆիլմեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ռեժիսոր Ռոար Ութաուգի 2018 թվականի «Դամբարանների ավազակ» ֆիլմում Հիմիկոն սյուժեի հիմքում է։
Ճապոնացի կինոռեժիսոր Մասահիրո Շինոդան նկարահանել է Հիմիկոյի մասին ֆիլմ, որը կոչվում է «Հիմիկո»։

Հիմիկո մրցույթներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Թագուհի Հիմիկոյի մրցույթները տեղի են ունենում փոքր քաղաքներում, որոնք դրամական մրցանակներ են առաջարկում տասնութ տարեկանից բարձր կանանց՝ հմայքի և արտաքինի հիման վրա։ Այս մրցումներից ամենավաղներից մեկը սկսվեց Նառայի Յամատոկորիյամայում։ Նման մրցույթներից մեկը՝ Հիմիկոն, տեղի է ունենում Մորիյամա քաղաքում։ Ասակուրան Կյուսյուում անցկացնում է նաև Հիմիկո մրցույթ՝ իր ամենամյա Յամատաիկոկու ծաղիկների փառատոնի ընթացքում^[12]։

Անվանանում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հիմիկո անունը տարբեր կերպ է կիրառվել ոչ միայն ճապոնական հասարակության մեջ, այլ նաև այլ ոլորտներում, ինչպիսին է աստղագիտությունը։ Հիմիկոն գնացք է Amagi Railway Amagi Line-ում և Tokyo Cruise Ship-ի ջրային ավտոբուս է, որը նախագծվել է Լեյջի Մացումոտոյի կողմից^[12]։

Հիմիկո անվանումը տրվել է Լիման ալֆա բլբին, որը հայտնաբերվել է 2009 թվականին։ Դրա զանգվածը հավասար է մոտ 40 միլիարդ արևի և գտնվում է Երկրից 12,9 միլիարդ լուսային տարի հեռավորության վրա։

Ամագի երկաթուղային գնացք, «Հիմիկո», Կիյամա կայարանում
Ջրային ավտոբուս տաքսի Տոկիոյի ծովածոցում «Հիմիկո» անունով

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ The Rise of a Great Tradition: Japanese Archaeological Ceramics from the Jōmon Through Heian Periods (10,500 BC-AD 1185) (անգլերեն). Agency for Cultural Affairs, Government of Japan. 1990. էջ 45. ISBN 978-0-913304-30-3. «According to the Chinese account, Himiko died in AD 247 or 248.»
↑ 研究社新和英大辞典 [Kenkyusha's New Japanese-English Dictionary] (ճապոներեն). Kenkyūsha.
↑ Brownlee, John S. (2011). Japanese Historians and the National Myths, 1600-1945: The Age of the Gods and Emperor Jinmu. UBC Press. էջ 111. ISBN 9780774842549.
↑ Imamura, 1996, էջ 188
↑ Shillony, Ben-Ami (2008 թ․ հոկտեմբերի 15). The Emperors of Modern Japan (անգլերեն). BRILL. էջ 15. ISBN 978-90-474-4225-7.
↑ 岩波文庫では書名の一部として「魏志倭人伝」の五文字を採用している。 Չինաստան
↑ Tsunoda, 1951, էջ 8
↑ Tsunoda, 1951, էջ 13
↑ Tsunoda, 1951, էջ 14
↑ Kojiki 古事記 [Records of Ancient Matters]. Translated by Chamberlain, Basil Hall. 1919.
↑ Aston, 1924
↑ ^12,0 ^12,1 ^12,2 ^12,3 Miller, 2014
↑ Hideyuki, 2005
↑ Aston, 1924, էջեր 245–6
↑ ^15,0 ^15,1 Miller, 2018

[1] The Rise of a Great Tradition: Japanese Archaeological Ceramics from the Jōmon Through Heian Periods (10,500 BC-AD 1185) (անգլերեն). Agency for Cultural Affairs, Government of Japan. 1990. էջ 45. ISBN 978-0-913304-30-3. «According to the Chinese account, Himiko died in AD 247 or 248.»

[2] 研究社新和英大辞典 [Kenkyusha's New Japanese-English Dictionary] (ճապոներեն). Kenkyūsha.

[3] Brownlee, John S. (2011). Japanese Historians and the National Myths, 1600-1945: The Age of the Gods and Emperor Jinmu. UBC Press. էջ 111. ISBN 9780774842549.

[Imamura—1996——188-4] Imamura, 1996, էջ 188

[5] Shillony, Ben-Ami (2008 թ․ հոկտեմբերի 15). The Emperors of Modern Japan (անգլերեն). BRILL. էջ 15. ISBN 978-90-474-4225-7.

[6] 岩波文庫では書名の一部として「魏志倭人伝」の五文字を採用している。 Չինաստան

[Tsunoda—1951——8-7] Tsunoda, 1951, էջ 8

[Tsunoda—1951——13-8] Tsunoda, 1951, էջ 13

[Tsunoda—1951——14-9] Tsunoda, 1951, էջ 14

[10] Kojiki 古事記 [Records of Ancient Matters]. Translated by Chamberlain, Basil Hall. 1919.

[Aston—1924——-11] Aston, 1924

[Miller—2014——-12] 12,0 ^12,1 ^12,2 ^12,3 Miller, 2014

[Hideyuki—2005——-13] Hideyuki, 2005

[Aston—1924——245–6-14] Aston, 1924, էջեր 245–6

[Miller—2018——-15] 15,0 ^15,1 Miller, 2018

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]