Հաղորդակցության մաթեմատիկական տեսություն

«Հաղորդակցության մաթեմատիկական տեսություն» (անգլ.՝ A Mathematical Theory of Communication), մաթեմատիկոս Կլոդ Է. Շենոնի հոդվածն է, որը հրապարակվել է Ձայնային համակարգ տեխնիկական ամսագիրում 1948 թվականին^[1]^[2]^[3]^[4]։ Այն վերանվանվել է «Հաղորդակցության մաթեմատիկական տեսությունը» (անգլ.՝ The Mathematical Theory of Communication) 1949 թվականի համանուն գրքում^[5], փոքր, բայց նշանակալի վերնագրի փոփոխություն, այս ստեղծագործության կարևորությունը գիտակցելուց հետո։ Այն ունի տասնյակ հազարավոր մեջբերումներ, ինչը հազվադեպ է գիտական հոդվածի համար և առաջացրել է տեղեկատվության տեսության դարաշրջանի ան ոլորտը։ Գիտական ամերիկյանը հոդվածն անվանել է «Տեղեկատվական դարի Մագնա քարտ»^[6]։

Հրապարակում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հոդվածը տեղեկատվության տեսության ոլորտի հիմնադիր աշխատանքն էր։ Հետագայում այն լույս է տեսել 1949 թվականին որպես «Հաղորդակցության մաթեմատիկական տեսություն» (0-252-72546-8) գիրք, որը տպագրվել է թղթի տեսքով 1963 թվականին (0-252-72548-4)։ Գիրքը պարունակում է Ուորեն Ուիվերի լրացուցիչ հոդվածը, որը տեսության ակնարկ է տալիս ավելի ընդհանուր լսարանի համար։

Բովանդակություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Այս աշխատանքը հայտնի է ալիքի թողունակության, ինչպես նաև աղմկոտ կապուղու կոդավորման թեորեմի ներկայացմամբ։

Շենոնի հոդվածը ներկայացնում էր հաղորդակցության հիմնական տարրերը.

Տեղեկատվական աղբյուր, որը ստեղծում է հաղորդագրություն,
Հաղորդիչ, որն աշխատում է հաղորդագրության վրա՝ ստեղծելու ազդանշան, որը կարող է ուղարկվել ալիքով,
Ալիք, որն այն միջոցն է, որով ուղարկվում է ազդանշանը, որը կրում է հաղորդագրությունը կազմող տեղեկատվությունը,
Ընդունիչ, որը ազդանշանը վերափոխում է առաքման համար նախատեսված հաղորդագրության,
Նպատակակետ, որը կարող է լինել մարդ կամ մեքենա, որի համար կամ որի համար նախատեսված է հաղորդագրությունը։

Այն նաև մշակել է տեղեկատվության էնտրոպիա և ավելորդություն հասկացությունները և ներմուծել բիթ տերմինը (որը Շենոնը վերագրել է Ջոն Թուքին), որպես տեղեկատվության միավոր։ Այս հոդվածում էր նաև, որ առաջարկվեց Շենոն-Ֆանո կոդավորման տեխնիկան, որը մշակվել է Ռոբերտ Ֆանոյի հետ համատեղ։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ Shannon, Claude Elwood (1948 թ․ հուլիս). «A Mathematical Theory of Communication» (PDF). Bell System Technical Journal. 27 (3): 379–423. doi:10.1002/j.1538-7305.1948.tb01338.x. hdl:11858/00-001M-0000-002C-4314-2. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 1998 թ․ հուլիսի 15-ին. «The choice of a logarithmic base corresponds to the choice of a unit for measuring information. If the base 2 is used the resulting units may be called binary digits, or more briefly bits, a word suggested by J. W. Tukey.»
↑ Shannon, Claude Elwood (1948 թ․ հոկտեմբեր). «A Mathematical Theory of Communication». Bell System Technical Journal. 27 (4): 623–656. doi:10.1002/j.1538-7305.1948.tb00917.x. hdl:11858/00-001M-0000-002C-4314-2.
↑ Ash, Robert B. (1966). Information Theory: Tracts in Pure & Applied Mathematics. New York: John Wiley & Sons Inc. ISBN 0-470-03445-9.
↑ Yeung, Raymond W. (2008). «The Science of Information». Information Theory and Network Coding. Springer. էջեր 1–4. doi:10.1007/978-0-387-79234-7_1. ISBN 978-0-387-79233-0.
↑ Shannon, Claude Elwood; Weaver, Warren (1949). The Mathematical Theory of Communication (PDF). University of Illinois Press. ISBN 0-252-72548-4. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 1998 թ․ հուլիսի 15-ին.
↑ Goodman, Rob; Soni, Jimmy (2018). «Genius in Training». Alumni Association of the University of Michigan (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2023 թ․ հոկտեմբերի 31-ին.

Արտաքին կապեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

(PDF) "A Mathematical Theory of Communication" by C. E. Shannon (reprint with corrections) hosted by the Harvard Mathematics Department, at Harvard University
- Original publications: The Bell System Technical Journal 1948-07: Vol 27 Iss 3 (անգլերեն). Internet Archive. AT & T Bell Laboratories. 1948 թ․ հուլիսի 1. էջեր 379–423.{{cite book}}: CS1 սպաս․ այլ (link), The Bell System Technical Journal 1948-10: Vol 27 Iss 4 (անգլերեն). Internet Archive. AT & T Bell Laboratories. 1948 թ․ հոկտեմբերի 1. էջեր 623–656.{{cite book}}: CS1 սպաս․ այլ (link)
Khan Academy video about "A Mathematical Theory of Communication"

[Shannon_1948_1-1] Shannon, Claude Elwood (1948 թ․ հուլիս). «A Mathematical Theory of Communication» (PDF). Bell System Technical Journal. 27 (3): 379–423. doi:10.1002/j.1538-7305.1948.tb01338.x. hdl:11858/00-001M-0000-002C-4314-2. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 1998 թ․ հուլիսի 15-ին. «The choice of a logarithmic base corresponds to the choice of a unit for measuring information. If the base 2 is used the resulting units may be called binary digits, or more briefly bits, a word suggested by J. W. Tukey.»

[Shannon_1948_2-2] Shannon, Claude Elwood (1948 թ․ հոկտեմբեր). «A Mathematical Theory of Communication». Bell System Technical Journal. 27 (4): 623–656. doi:10.1002/j.1538-7305.1948.tb00917.x. hdl:11858/00-001M-0000-002C-4314-2.

[3] Ash, Robert B. (1966). Information Theory: Tracts in Pure & Applied Mathematics. New York: John Wiley & Sons Inc. ISBN 0-470-03445-9.

[4] Yeung, Raymond W. (2008). «The Science of Information». Information Theory and Network Coding. Springer. էջեր 1–4. doi:10.1007/978-0-387-79234-7_1. ISBN 978-0-387-79233-0.

[Shannon_1949-5] Shannon, Claude Elwood; Weaver, Warren (1949). The Mathematical Theory of Communication (PDF). University of Illinois Press. ISBN 0-252-72548-4. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 1998 թ․ հուլիսի 15-ին.

[6] Goodman, Rob; Soni, Jimmy (2018). «Genius in Training». Alumni Association of the University of Michigan (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2023 թ․ հոկտեմբերի 31-ին.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]