Կուրախ
| Բնակավայր | ||
|---|---|---|
| Կուրախ | ||
 | ||
| Երկիր |  Ռուսաստան | |
| Առաջին հիշատակում | 14-րդ դար | |
| ԲԾՄ | 1434 մետր | |
| Բնակչություն | 3235 մարդ (2010)[1] | |
| Ժամային գոտի | UTC+3 | |
| Փոստային դասիչ | 368180 | |
| ||
Կուրախ (լեզգիներեն՝ Кьурагь)[2], գյուղ Դաղստանում, Կուրախսկի շրջանի և «Սելսովետ Կուրախսկի» գյուղական համայնքի մունիցիպալ կրթության վարչական կենտրոնն է։
Գյուղի հիմնում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գյուղի հիմնադրման մասին շատ կարծիքներ կան, բայց պատմաբանների մեծ մասը հակված է այն տեսակետին, որ բարբարոսների կողմից ավերված Գիյար-շեխեր քաղաքի փախստականների խումբը բերդից ոչ հեռու հիմնադրել է յոթ փոքր աուլ՝ Հուքվազար, Ցիյի խուր, Սերնեգյար, Յուրհվալ, Չվատար-Քամ, Հիքեն հուր, Չուրու-հուր։ Միմյանց մոտ գտնվելու պատճառով աուլները աստիճանաբար միավորվել են՝ ձևավորելով Կուրախը։ Բացի այդ՝ առաջին վերաբնակիչների թվում եղել են Լակիայի և Ավարիայի բնակիչները, որոնք լքել են հայրենի երկրամասերը։
Վաղ պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
14-րդ դարում աճել է Կուրախի հասարակությունը[3]։
1356 թվականին ստեղծվել է Կուրախի անկախ պետությունը։ 1585 թվականին թուրք զորավար Ջաֆար փաշան բազմաթիվ փորձերից հետո գրավել է Կուրախ գյուղը և ավերել այն։ Նույն ճակատագրին են արժանացավ նաև հարևան գյուղերը։ Կեսդարյա պայքարից հետո շիրվանշահի զորքերը ջախջախել և հարկի տակ են դրել կուրախցիներին։ 1734 թվականին Կուրախը թալանել են Նադիր շահի զորքերը[4]։
1811 թվականի դեկտեմբերի 7-ին ռուսական զորքերը ջախջախել են լեզգիական ջոկատները Շիխիկենտ գյուղի ճակատամարտում և գրավել են Կուրախը։ 1812 թվականին գյուղ են մտել ռուսական զորքերը՝ գեներալ Խոտունցովի հրամանատարությամբ[4]։ Այնուհետև ձևավորվել է Կյուրինի խանությունը Կուրախում գտնվող նստավայրով, իսկ խան նշանակվել է տեղի ավագ Ասլանբեկը։ Խոտունցով գյուղում թողել է փոքրիկ զինվորական կայազոր՝ շիրվանշահերի հարձակումներից պաշտպանվելու համար։ 1824 թվականին Կուրախում 39 լեռնականների գերեզմանին կառուցվել է սրբավայր, որոնք զոհվել էին 1812 թվականին ռուսական զորքերի դեմ կռվում։ 1866 թվականից մինչև 1928 թվականը Կուրախը Կյուրինի շրջանով մտնում էր Կուրախական նաիբստվոյի կազմի մեջ։ Եղել է Կուրախական գյուղական միավորման միակ բնակավայրը։ 1886 թվականին Կուրախում ապրել է 1867 մարդ[5]։
1967 թվականից գործում է Կուրախի ինքնագործ թատրոնը։
Բնակչություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
| Բնակչության թվաքանակը | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1886 | 1959[6] | 1970[7] | 1979[8] | 1989[9] | 2002[10] | 2010[11] |
| 1867 | ↗2366 | ↗3089 | ↘3083 | ↘2607 | ↗3142 | ↗3235 |
| Բնակչության թվաքանակը | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1886 | 1959[6] | 1970[7] | 1979[8] | 1989[9] | 2002[10] | 2010[11] |
| 1867 | ↗2366 | ↗3089 | ↘3083 | ↘2607 | ↗3142 | ↗3235 |
- Ազգային կազմ
Գյուղում ապրում են լեզգիներ, դավանանքով սուննի մուսուլմաններ են։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ http://www.webcitation.org6PXLnySO
- ↑ Тарихда тӏвар авай Гияр // Лезги газет. — 2012. — Вып. 25 (10514) (21 Հունիսի). Արխիվացված 2016-03-05 Wayback Machine
- ↑ Криштопа А. Е. Дагестан в XIII — начале XV вв.. — Москва: «Мамонт», 2007. — С. 118. — ISBN 978-5-903-011-17-9
- ↑ 4,0 4,1 Некоторые памятные даты из истории лезгин — Односельчане.ру Արխիվացված 2013-10-04 Wayback Machine
- ↑ Население Курахского наибства Кюринского округа по сёлам в 1886 году
- ↑ 6,0 6,1 Всесоюзная перепись населения 1959 года. Численность сельского населения РСФСР - жителей сельских населённых пунктов - районных центров по полу
- ↑ 7,0 7,1 «Всесоюзная перепись населения 1970 года. Численность сельского населения РСФСР - жителей сельских населенных пунктов - районных центров по полу» (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2014-03-03-ին. Վերցված է 2013-10-14-ին.
- ↑ 8,0 8,1 «Всесоюзная перепись населения 1979 года. Численность сельского населения РСФСР - жителей сельских населённых пунктов - районных центров» (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2014-01-10-ին. Վերցված է 2013-12-29-ին.
- ↑ 9,0 9,1 «Всесоюзная перепись населения 1989 года. Численность сельского населения РСФСР - жителей сельских населённых пунктов - районных центров по полу» (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2013-10-01-ին. Վերցված է 2013-11-20-ին.
- ↑ 10,0 10,1 «Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более». Արխիվացված է օրիգինալից 2012-02-03-ին.
- ↑ 11,0 11,1 «Всероссийская перепись населения 2010 года. Таблица № 11. Численность населения городских округов, муниципальных районов, городских и сельских поселений, городских и сельских населённых пунктов Республики Дагестан». Արխիվացված է օրիգինալից 2014-05-13-ին. Վերցված է 2014-05-13-ին.
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Курах.
- Книга «Кавказская Албания. Лезгистан.» Г. А. Абдурагимов, 1995 г. — 608 с.; ил.
- Ризванов З., Ризванов Р. «История лезгин» (краткий научно-популярный очерк). Махачкала 1990.; 58 c.
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Կուրախ» հոդվածին։ |
|
