Կուպերլյա ջրվեժ

Կուպերլյա ջրվեժ
	Ստորին կասկադ
Տեսակ	ջրվեժ
Երկիր	Ռուսաստան

Կուպերլյա ( բաշկիրերեն՝ Күперле, ռուս.՝ Куперля), ջրվեժ Բաշկորտոստանի «Բաշկիրիա» ազգային պարկում, Նուգուշ գետի Կուպերլյա վտակի վրա։ Կուպերլյա ջրվեժը և բնական կարստային կամարը Բաշկիրիայի բնության ստեղծած բնական տեսարժանություններից են։

Տեղադրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կուպերլյա ջրվեժը գտնվում է «Բաշկիրիա» ազգային պարկում Բաշկորտոստանի Հանրապետության Մելեուզի շրջանում, շրջկենտրոն Մելեուզ քաղաքից ոչ հեռու։ Կուպերլյայից ոչ հեռու կիրճի վրա կա կարստային կամուրջ։ Ջրվեժն առաջանում կամրջանման բնական կամարի տակով թեքության վայրում։

Կարստային կամուրջ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կարստային կամուրջն առաջացել է հին ժամանակներում, երբ Կուպերլյա գետի խորությունը ընդամենը 10 մետր էր։ Դարերի ընթացքում կամուրջն կամրջի մի մասը տաշվել է։ Ժայռը լվացող ջուրը պոկել է դրա մի մասը։ Այսպես հայտնվել է բնական կամարը։ Երկու կամարները՝ միահյուսված են իրար։

Կամուրջը ռելիեֆում կարստի դրսևորման բավականին հազվադեպ ձև է։ Այն ստորգետնյա գետերի հուներով կարստային ապարների լվացման, սառույցի և ձյան ոչնչացման հետ կապված երևույթների ավերածության մնացորդն է։ Այն կախված է ջրի հոսքերի վրա՝ ձևավորելով գեղեցիկ թաղածածկ կամար^[1]։

Ջրվեժը կամրջի տակով գահավիժելով անցնում է խորը ձորով։ Հատակից բարձրությունը 20 մ է, կամրջի լայնությունը՝ 4 մ, կախովի մասի երկարությունը՝ 10 մ^[2]։ Ջրվեժը բաղկացած է երեք կասկադից, ջրվեժի ամենաբարձր կետը գտնվում է մոտ 15 մ բարձրության վրա։ Իջնելիս անցնում է գետնի տակ, իսկ ամառվա հորդառատ անձրային օրերին կածանից, որը մի փոքր զառիկողություն ունի, ջրերը թեքվում են 10 մետրանոց բլրի վրայով։ Դեպի ներքև իջնող ճանապարհին կա ստորգետնյա կարստային կամուրջ։

Կուպերլյա գետ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կուպերլյա առվակը Նուգուշ գետի վտակն է։ Ջուրն արագ է շարժվում կասկադի զառիթափի շնորհիվ և քանի որ գետի հատակը, ինչպես և լանդշաֆտը, շատ անհարթ է։ Ընթացիկ անկումը մի քանի կիլոմետրի վրա 100 մ է, դրան գումարվում են արագ հոսքեր՝ ստեղծելով իդեալական միջավայր ջրվեժի ձևավորման համար։

Կապելյա առվակի ջրերը սառն են, բայց շատ մաքուր, քանի որ ջրվեժը գտնվում է բնակեցված վայրերից հեռու։ Գարնանը ձնհալի հետևանքով ջրի հոսքը շատ ուժեղ է։ Ամռանը, ինչպես և շատ այլ ջրվեժներ, այն չորանում է, մնում է մի փոքրիկ առվակ^[3]։

Ջրվեժը գտնվում է Նուգուշի ջրամբարի մոտ, որը հայտնի է զբոսաշրջիկների շրջանում և գտնվում է Նուգուշ գետի հոսանքով դեպի վեր^[4]։