Jump to content

Կոնլա

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից

Կոնլա կամ Կոնլաոխ, իռլանդական առասպելաբանության ուլստերյան ցիկլի հերոս, ուլստերցի չեմպիոն Կուխուլինի ու շոտլանդացի կին ռազմիկ Այֆեի որդին։ Դաստիարակվել է Շոտլանդիայում միայն իր մոր կողմից։ «Այֆեի միակ որդու ողբերգական մահը» պատմության հերոսն է։

Կոնլան Կուխուլինի ու վերջինիս ուսուցչի քրոջ՝ Այֆեի որդին է[1]։ Իռլանդիա վերադառնալիս Կուխուլինն Այֆեին մի ոսկե մատանի է տալիս ու պատվիրում, որ երբ իր որդին այնքան մեծանա, որ մատանին կարողանա կրել, նրան պետք է Իռլանդիա ուղարկել։ Սակայն նա երեք տաբու է սահմանում որդու համար․ Կոնլան չպետք է կիսատ թողնի ճանապարհորդությունը, նա չպետք է հրաժարվի մարտահրավերից ու երբեք ոչ ոքի չասի իր անունը։

Կոնլան ափ է դուրս գալիս Tracht Eisi տարածքում, որտեղ ցույց է տալիս մարտարվեստի իր կարողությունները, որոնք տեսնելով ուլաիդներն ընդունում են ռազմիկի նրա պատրաստվածությունը, իսկ թագավոր Կոնխոբարն ասում է, որ այսպիսի հմուտ ռազմիկներ մեծացրած երկրում պետք է որ ապրելիս լինեն այնպիսի մարտիկներ, որոնք «ուլաիդներին փոշի կդարձնեն»[2]։ Նրանք Էչուի որդի Կոնդերեին ուղարկում են Կոնլային դիմավորելու, ու երբ նա հարցնում է վերջինիս անունն ու ծագման մասին, Կոնլան հրաժարվում է պատասխանել։ Հետո Կոնդերեն գովաբանում է Կոնլայի ռազմական հմտություններն ու հրավիրում հանդիպել ուլաիդների հետ, որին վերջինս պատասխանում է, թե արդյոք ուլաիդները ցանկանում են կռվել իր հետ մենամարտում, թե՞ խմբով։

Կոնդերեն վերադառնում է ուլաիդների մոտ, իսկ Կոնալ Կերնախը գնում է հանդիպելու Կոնլայի հետ, ասելով՝ «Ուլաիդներն ամաչելու առիթ չեն ունենա, քանի ես ողջ եմ»[3]։ Կոնլան իր ճեղապարսատիկից քարով հարվածում է Կոնալին ու նրան ցած գցում, որից հետո զինաթափում է նրան։ Կոնալն ամոթահար վերադառնում է ուլաիդների մոտ։

Հետո Կուխուլինն է մոտենում Կոնլային, բայց նրա կին Էմերը զգուշացնում է ամուսնուն չկռվել այդ տղայի հետ, քանի որ հանձին նրա ճանաչել էր «Այֆեի միակ որդի Կոնլային»[4]։ Կուխուլինը հանդիմանում է կնոջը, ասելով թե «հերոսական գործերը չեն արվում կանանց օգնությամբ» ու որ հանուն ուլաիդների նա կկռվի ցանկացած ինքնակոչի հետ, անկախ նրանց ով լինելուց[5]։ Նա խնդրում է Կոնլային ներկայանալ, զգուշացնելով, որ կմեռնի, եթե դա չանի, բայց Կոնլան հրաժարվում է։ Նրանք կռվում են ջրի մեջ, սկզբից հաղթում է Կոնլան, բայց հետո Կուխուլինը ճանկում է իր gae bolga-ն, զենք, որի օգտագործումն իր ուսուցիչը սովորեցրել էր միայն իրեն ու մահացու վիրավորում է Կոնլային։

Կուխուլինը նրան ափ է դուրս բերում ու ուլաիդների մոտ նրան ընդունում որպես իր որդի։ Կոնլան հերթով ողջունում է ուլաիդների հերոսներին, հրաժեշտ տալիս հորն ու մահանում։ Նրան սգում են, իսկ գերեզմանի վրա նշան է արվում ու «երեք օրվա ընթացքում զոհաբերվում են ուլաիդների նախիրների բոլոր հորթերը»[6]։

Տարբերակներ ու տարեթվեր

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

«Այֆեի միակ որդու ողբերգական մահը» պատմության երկու տարբերակ կա։ Ամենահինը «Լեկանի դեղին գրքում» հանդիպող հին իռլանդերեն տարբերակն է, որն ամենահայտնին է ու վերը շարադրվածի աղբյուրը։ Թվագրվում է 9-րդ կամ 10-րդ դարերով։ Կա նաև 1336 թվականով թվագրված տարբերակ[7]։

Պատմության այլ տարբերակներ հանդիպում են նաև «dinnsenchas of Lechtán Óenfhir Aífe»[8], Ջեոֆրեյ Քիթինգի «Իռլանդիայ պատմություն»[9] և ժամանակակից իռլանդերեն «Oidheadh Chonlaoich»[10] գրքերում։

Գրականության մեջ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Իր հոր ձեռքով Կոնլայի մահվան պատմությունն արտացոլված է Ուիլյամ Բաթլեր Եյթսի «Կուխուլինի պայքարը ծովի հետ» պոեմում, որն առաջին անգամ հրատարակվել է 1892 թվականին [1]։ Բանաստեղծական վերարտադրությունը որոշ չափով շեղվում է սկզբնական լեգենդից և ներկայացնում Կոնլային որպես Էմերի որդի, ոչ թե՝ Այֆեի։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. Meyer, Kuno (1904). «The Death of Conla». Ériu. 1: 113–121 – via Internet Archive.
  2. Gantz, Jeffrey (1981). Early Irish Myths and Sagas. Penguin Classics. էջեր 149. ISBN 9780140443974.
  3. Gantz, Jeffrey (1981). Early Irish Myths and Sagas. Penguin Classics. էջեր 150. ISBN 9780140443974.
  4. Meyer, Kuno (1904). «The Death of Conla». Ériu. 1: 119 – via Internet Archive.
  5. Gantz, Jeffrey (1981). Early Irish Myths and Sagas. Penguin Classics. էջեր 150-151. ISBN 9780140443974.
  6. Gantz, Jeffrey (1981). Early Irish Myths and Sagas. Penguin Classics. էջեր 152. ISBN 9780140443974.
  7. «Aided óenfir Aífe». CODECS: Collaborative Online Database and e-Resources for Celtic Studies. Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 17-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ url-status (link)
  8. «LECHT ÓEN-FHIR AÍFE (The Metrical Dindsenchas)». Corpus of Electronic Texts. Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 17-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ url-status (link)
  9. Keating, Geoffrey. «The History of Ireland». Corpus of Electronic Texts. Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 17-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ url-status (link)
  10. «Oidheadh Chonlaoich (mic Con gCulainn)». CODECS: Collaborative Online Database and e-Resources for Celtic Studies. Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 17-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ url-status (link)
  • Gantz, Jeffrey (1981), Early Irish Myths and Sagas. Penguin Classics.
  • Meyer, Kuno (1904), "The Death of Conla". Ériu. 1: 113-121.