Կավանաբե Քյոսաի
| Կավանաբե Քյոսաի ճապ.՝ 河鍋暁斎 | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | մայիսի 18, 1831[1][2][3] |
| Ծննդավայր | Koga, Իբարակի (պրեֆեկտուրա), Ճապոնիա[4] |
| Մահացել է | ապրիլի 26, 1889[3] (57 տարեկան) |
| Մահվան վայր | Տոկիո պրեֆեկտուրա, Ճապոնիա |
| Գերեզման | Zuirinji Temple |
| Քաղաքացիություն | .svg){kind=small} Ճապոնիա |
| Մասնագիտություն | նկարիչ և գծանկարիչ |
| Երեխաներ | Kawanabe Kyōun? և Kawanabe Kyōsui? |
 Kawanabe Kyōsai Վիքիպահեստում | |
Կավանաբե Քյոսաի (ճապ.՝ 河鍋 暁斎 մայիսի 18, 1831[1][2][3], Koga, Իբարակի (պրեֆեկտուրա), Ճապոնիա[4] - ապրիլի 26, 1889[3], Տոկիո պրեֆեկտուրա, Ճապոնիա), Կանո դպրոցի ճապոնացի նկարիչ, գրաֆիկ, նկարազարդող։ Հայտնի է նաև Գյոսաի Չիկամարո[5] անունով և Սեյսեյ Քյոսաի, Շուրանսայ, Բայգա Դուժին կեղծանուններով։
Կենսագրություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Վաղ տարիներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ծնվել է 1831 թվականի մայիսի 18-ին Շիմոսա պրովինցիայում՝ սամուրայների ընտանիքում։ Մանուկ հասակում նրան տվել են Շուզաբուրո (ճապ.՝ 周三郎) անունը։ 1832 թվականին նրա ընտանիքը տեղափոխվել է Էդո (այժմ՝ Տոկիո), որտեղ նրա հայրը ծառայել է սյոգունում՝ որպես հրշեջ։
Վաղ տարիքից Քյոսային դրսևորել է գեղարվեստական ունակություններ։ 1837 թվականին, 6 տարեկանում, նա սկսել է սովորել նկարչություն հայտնի ուկիյո-է ոճի նկարիչ Ուտագավա Կունիյոշիի դպրոցում։ Երկու տարի անց՝ 1840 թվականին, նա մտել է Կանոյի դպրոցի նկարիչ Մաեմուրա Տովայի արվեստանոցը, որը նրան բառախաղային մականուն է տվել՝ Շուտու-գակի («Նկարչության դև»)։ Գակի բառը միջնադարյան բուդդայական դիցաբանության մեջ հավերժ քաղցած դևերի անունն է և այս բառը նաև նշանակում է «մանուկ», «չարաճճի»: Դեռ մանկուց Քյոսային առանձնացել է իր ինքնուրույն, կտրուկ ու քմահաճ բնավորությամբ։
1848 թվականին նա տեղափոխվել է Կանո Տոհակու Տանշին արվեստանոց՝ Կանոյի դպրոցի գլխավոր մասնաճյուղը, որտեղ նկարել է իր առաջին հայտնի գործը՝ Բիշամոնը։ 1849 թվականին նա ավարտել է իր պաշտոնական ուսուցումը և ստացել Կանո Տոյկու Նորիյուկի գեղարվեստական անունը[5]։
Ինքնուրույն կարիերա
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Դպրոցն ավարտելուց հետո Քյոսաին ընդունվել է նկարիչ Ցուբոյամա Տոզանի մոտ, սակայն 1852 թվականի վերջին նրանք բաժանվել են Քյոսաիի անառակ պահվածքի պատճառով։ 1854 թվականին, իր վաղ ուսուցիչների մահից հետո, նա խզել է կապը Կանոյի դպրոցի հետ և սկսել իր կարիերան։ Չնայած դրան, նա կանոնավոր կերպով հաճախել է Կանոյի դպրոցը մինչև 1859 թվականը, որտեղ շարունակել է սովորել։ Նա իր վաղ շրջանի աշխատանքները նկարել է այն ոճով, որը հայտնի է որպես Կյոգա (kyōga՝ խելագար պատկերներ), որտեղից էլ առաջացել է նրա սեփական անունը Քյոսաի։
1857 թվականին նա ամուսնացել է առաջին անգամ՝ Օկիյոյի հետ (ունեցել է չորս կին) և բացել իր սեփական խանութը։ 1860 թվականին ծնվել է նրա որդին՝ Շոզաբուրոն։
1863 թվականը նշանավորվել է որպես Քյոսաիի հիմնական աշխատանքի՝ տպագրություններ ստեղծելու շրջանի սկիզբ։ Այս ընթացքում նա ստեղծել է մոտ 60 գործ, այդ թվում՝ «Գյորետսու Տոկայդո» (ճապ.՝ 行列東海道) տպագրությունների շարքը, որը նվիրված է շոգունի՝ Կիոտո կատարած այցին, ինչպես նաև «Քյոսաիի հարյուր նկարները» կիոգայի շարքին (ճապ.՝ 狂斎百図): Կունիսադա Ուտագավայի և այլ նկարիչների հետ համագործակցելով՝ նա նկարազարդումներ է ստեղծել մի քանի պատմվածքների և վեպերի համար։ 1869-1872 թվականներին Քյոսաին մասնակցել է «Ճանապարհորդություն դժոխքի և դրախտի միջով» (ճապ.՝ 地獄極楽廻り図) ալբոմի ստեղծմանը, որը նվիրված է իր հովանավորին՝ ի հիշատակ վաղ հասակում մահացած դստեր։ Ստեղծագործությունները լցված են հումորի զգացումով և նպատակ ունեն ցույց տալ, որ հովանավորի մահացած դուստրը մասնակցում է հանդերձյալ աշխարհի տոնակատարությանը, որը բնակեցված է բացառապես գեղեցիկ և տաղանդավոր մարդկանցով[6]։
Ձերբակալություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]1870 թվականի հոկտեմբերին Քյոսաին մասնակցել է հոկուջին բանաստեղծ Կիկակուդո Ուջակուի գրքի հրատարակման տոնակատարություններին, որոնք տեղի են ունեցել ռեստորաններից մեկում։ Խնջույքի ժամանակ Քյոսաին բավականին հարբել է և մի քանի գծանկարներ է արել, որոնցում երգիծական տեսքով պատկերել է իշխանության ներկայացուցիչներին։ Շուտով նրան ձերբակալել են և բերման ենթարկել։ Նա այնտեղ պահվել է մի քանի ամիս, իսկ հետո՝ 1871 թվականի հունվարին, նախքան ազատ արձակվելը, դատապարտվել է մտրակի հիսուն հարվածի։ Բանտը բավականին ծանր վնաս է հասցրել նրա առողջությանը և մինչև 1871 թվականի վերջը նա չի նկարել։
Կապ արևմտյան հայտնի մարդկանց հետ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]XIX դարի վերջին Ճապոնիա են այցելել արևմտյան մշակութային հետազոտողներ և ազգագրագետներ, ովքեր հետաքրքրված են ճապոնական ավանդական գեղանկարչությամբ։ Քյոսաի Կանավաբեն ծանոթացել է նրանցից մի քանիսի հետ: Նրանց թվում է եղել ամերիկացի ազգագրագետ Էռնեստ Ֆենոլոսան և ֆրանսիացի արդյունաբերող և կոլեկցիոներ Էմիլ Գիմեն (տես․ Գիմեի թանգարան), որը այցելել է նրան 1876 թվականին և ավելի ուշ գրել իր հուշերը «Ճապոնական զբոսանքներ» (ֆր.՝ Promenades japonaises) էսսեում[7]: Քյոսաին ծանոթացել է նաև բրիտանացի ճարտարապետ Ջոսիա Կոնդերի հետ, որի հետ ընկերական հարաբերությունները պահպանվել են մինչև Քյոսաիի մահը՝ 1889 թվական։ 1911 թվականին վերադառնալով Անգլիա, Ջոսիա Կոնդերը գրել է «Կավանաբե Քյոսաիի նկարներ և ուսումնասիրություններ» գիրքը[8]:
Նկարչի գործերը արևմուտքում հայտնի են դարձել շոտլանդացի վիրաբույժ և ճապոնական արվեստի կոլեկցիոներ Ուիլյամ Անդերսոնի շնորհիվ, որը դրանք գնել է հեղինակից՝ ֆինանսապես օգնելով նրան։ Ներկայումս Անդերսոնի հավաքածուն կազմում է Բրիտանական թանգարանի ճապոնական նկարների առանցքը[9]:
Պատկերասրահ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]-
Բակե-Բակե Գակո (ճապ.՝ 化々學校), կամ «Ուրվականների դպրոց»։ 1872 թվականի օգոստոսին Մեյջիի կառավարությունը որոշեց իրականացնել պարտադիր կրթության համակարգ։ Այս կատակերգական նկարում դևերը (վերը) և կապպաները (կենտրոնում) սովորում են իրենց առօրյա օգտագործման համար անհրաժեշտ բառապաշար։ Առաջին խմբին դասավանդում է Շողկին՝ դևերի հալածիչը, որը հագել է արևմտյան ոճի հագուստ։ Ամենայն ուշադրությամբ մուտք գործելու փորձ անող գոբլինները (ներքևում) քամու աստծո կողմից փչվում են։ -
Ռեջինշի (ճապ.՝ 連獅子), կամ «Զույգ առյուծների պարը»։ Ռեջինշին հայտնի պարը Կաբուկիի թատրոնում: -
Իզանագին և Իզանամին ծնունդ են տալի Ճապոնիային,1870 -
Ճապոնական զբոսանքներ, 1880 -
Ծաղիկներ և թռչուններ (花鳥図), 1881, Ցուցադրվել է երկրորդ ազգային արդյունաբերական ցուցահանդեսում -
Զվարճացող կենդանիներ, Նեկոմատա և Տանուկի Բադգեր -
Գեղեցկուհին թագավոր Էնմայի հայելու դիմաց -
Դժոխքի կուրտիզանուհին -
Ագռավը սալոր ճյուղի վրա լիալուսնի ներքո, 1930 -
Երբեք չտեսնված՝ կենդանի վայրի վագրի իրական պատեկր
.jpg)
.jpg)
_MET_DP148115.jpg)
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ 1,0 1,1 Encyclopædia Britannica
- ↑ 2,0 2,1 Benezit Dictionary of Artists — OUP, 2006. — ISBN 978-0-19-977378-7
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Կերպարվեստի արխիվ — 2003.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Union List of Artist Names — 2022.
- ↑ 5,0 5,1 «The Lavenberg Collection of Japanese Prints». Արխիվացված է օրիգինալից 2016-03-04-ին. Վերցված է 2016-01-15-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadlink=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ «Living tradition of court doll-making celebrated | The Japan Times». Արխիվացված է օրիգինալից 2016-10-09-ին. Վերցված է 2016-01-15-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadlink=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ «Promenades japonaises. Tokio-Nikko. Texte par Émile Guimet, dessins par Félix Régamey». Արխիվացված է օրիգինալից 2016-03-09-ին. Վերցված է 2016-01-15-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadlink=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ «Paintings and Studies by Kawanabe Kyosai, Josiah Conder, K. Ogawa Plates, 1911». Արխիվացված է օրիգինալից 2016-03-04-ին. Վերցված է 2016-01-15-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadlink=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ «Адские сюжеты Каванабэ Кёсай». Արխիվացված է օրիգինալից 2016-03-04-ին. Վերցված է 2016-01-15-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadlink=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն)
Գրականություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Demon of painting: the art of Kawanabe Kyōsai, Timothy Clark, British Museum Press, 1993
- Comic Genius: Kawanabe Kyôsai, Oikawa Shigeru, Clark Timothy and Forrer Matthi, Tokyo Shinbun, 1996