Կանոպուս

Կանոպուս
Հետազոտման տվյալներ
Տեսակ	աստղ և near-IR source?
Հեռավորություն	310 ± 20 լուսային տարի
Տեսանելի աստղային մեծություն	−0,74 (V)
Համաստեղություն	Ողնուց
Աստղաչափություն
Ճառագայթային արագություն (Rv)	20,3 ± 0,5 km/s
Պարալաքս	10,55 ± 0,56 մավ
Բացարձակ աստղային մեծություն	−5,71
Բնութագիր
Սպեկտրալ դասակարգում	A9II
Գույնի ցուցանիշ	0,15
Ֆիզիկական տվյալներ
Լուսավորություն	13 300 արեգակնային լուսատվություն
Պտույտ	9 km/s
Ուղեծրի էլեմենտներ
Այլ անվանումներ
	HR 2326, SAO 234480, IRAS 06228-5240, 2MASS J06235709-5241441, HD 45348, HIP 30438, α Car, 1ES 0622-52.6, 1RXS J062357.2-524139, 2EUVE J0624-52.6, CEL 1228, CPC 19 2125, CPD-52 914, EUVE J0624-52.6, FK5 245, GC 8302, GCRV 4091, HIC 30438, JP11 1384, N30 1391, PLX 1497, PLX 1497.00, PPM 335149, ROT 1039, SRS 30245, TD1 7115, TYC 8534-2277-1, UBV 6431, UBV M 12094, uvby98 100045348, EXSS 0622.7-5240 և WEB 6060

Կանոպուս կամ Կանաբոս, Ողնուց համաստեղության ամենապայծառ և երկնքի պայծառությամբ երկրորդ (Սիրիուսից հետո) աստղը։ Անունը ստացել է Սպարտայի արքա Մենելայոսի նավավար Կանոպուսի անունից։ Արեգակից հեռու է մոտ 310 լ. տ., կամ 160 պս։ Կանոպուսի տեսանելի աստղային մեծությունը —0, 75 է, իսկ բացարձակ մեծությունը −5.71։ Լուսատվությամբ Արեգակին գերազանցում է 7800 անգամ։ Երևում է 37° հյուսիսային լայնությունից հարավ գտնվող վայրերից։

Կանոպուսը ծերացեղ վառ գիգանտ է, A9 կամ F0 սպեկտրային դասի, համապատասխանաբար, անզեն աչքով այն սպիտակ է երևում։

Հին Եգիպտոսում Թութմոս III ժամանակներում Կանոպուսն անվանում էին Կարաբանա՝«աստղ, որը սփռում է իր լույսը հրո լույսում, երբ այն ցրում է առավոտյան ցողը»^[7]։

Պտղոմեոսյան Եգիպտոսում, աստղը հայտնի էր որպես «Պտղոմայոն» (հունարեն։ Πτολεμαῖον)^[8]

Ճապոնիայում Կանոպուսը անվանվում էր Մերա-բոշի կամ Ռուջին-սեյ (ծեր մարդու աստղ)^[9]։ Հնդկաստանում այն անվանում էին Ագաստի կամ Ագաստյա^[7], իսկ Տիբեթի աստղագետները այն նշանակում էին Կամա Ռիշի (སྐར་མ་རི་ཥི།)

Նավավարության մեջ նշանակությունը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մինչ կողմնացույցի օգտագործումը Կանոպուսը համարվում էր Հարավային կիսագնդի Բևեռային աստղ։ Այժմ Կանոպուսի դերը նավավարության մեջ այլ է, նրա խավարածրից բավականին հեռու դիրքը և պայծառությունը թույլ է տալիս այն օգտագործել տիեզերական նավավարության մեջ։ Բազմաթիվ տիեզերական սարքերի վրա տեղադրված է հատուկ խցիկ, որը ստուգում է տիեզերական սարքի դիրքը ըստ աստղի։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ Ducati J. R. Catalogue of Stellar Photometry in Johnson's 11-color system — 2002. — Vol. 2237.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 SIMBAD Astronomical Database
↑ Gontcharov G. A. Pulkovo Compilation of Radial Velocities for 35 495 Hipparcos stars in a common system // Ast. Lett. / R. Sunyaev — Nauka, Springer Science+Business Media, 2006. — Vol. 32, Iss. 11. — P. 759–771. — ISSN 1063-7737; 1562-6873; 0320-0108; 0360-0327 — doi:10.1134/S1063773706110065 — arXiv:1606.08053
↑ Leeuwen F. v. Validation of the new Hipparcos reduction // Astron. Astrophys. / T. Forveille — EDP Sciences, 2007. — Vol. 474, Iss. 2. — P. 653–664. — ISSN 0004-6361; 0365-0138; 1432-0746; 1286-4846 — doi:10.1051/0004-6361:20078357 — arXiv:0708.1752
↑ Gray R. O., Garrison R. F. The early F-type stars - Refined classification, confrontation with Stromgren photometry, and the effects of rotation // The Astrophysical Journal: Supplement Series — AAS, 1989. — Vol. 69. — P. 301–321. — ISSN 0067-0049; 1538-4365 — doi:10.1086/191315
↑ Royer F., Grenier S., M.-O. Baylac, Gómez A. E., Zorec J. Rotational velocities of A-type stars in the northern hemisphere. II. Measurement of v sin i // Astron. Astrophys. / T. Forveille — EDP Sciences, 2002. — Vol. 393, Iss. 3. — P. 897—911. — ISSN 0004-6361; 0365-0138; 1432-0746; 1286-4846 — doi:10.1051/0004-6361:20020943 — arXiv:astro-ph/0205255
↑ ^7,0 ^7,1 Allen Richard Hinckley (1963) [1899]։ Star Names: Their Lore and Meaning (Revised ed.)։ New York: Dover Publications։ էջեր 67–72։ ISBN 0-486-21079-0
↑ Martianus Capella 7.838, Hazzard, Fitzgerald (1991)։ «The Regulation of the Ptolemeia»։ Journal of the Royal Astronomical Society of Canada 85: 6–23։ Bibcode:1991JRASC..85....6H ; Hazzard. 2000. Imagination of a Monarchy: Studies in Ptolemaic Propaganda, 34–36.
↑ Takao Ibaraki (1996-07-14)։ «Stellar Iconology and Astronomical Folklore in Japan»։ International Planetarium Society (IPS) Conferences 1996։ Osaka: International Planetarium Society։ Արխիվացված է օրիգինալից 2012-03-26-ին։ Վերցված է 2012-02-25

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 5, էջ 241)։

[_af6a205269e1afae-1] Ducati J. R. Catalogue of Stellar Photometry in Johnson's 11-color system — 2002. — Vol. 2237.

[_f7fbe65224d7ed0d-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 SIMBAD Astronomical Database

[_1ffcb9a131f35809-3] Gontcharov G. A. Pulkovo Compilation of Radial Velocities for 35 495 Hipparcos stars in a common system // Ast. Lett. / R. Sunyaev — Nauka, Springer Science+Business Media, 2006. — Vol. 32, Iss. 11. — P. 759–771. — ISSN 1063-7737; 1562-6873; 0320-0108; 0360-0327 — doi:10.1134/S1063773706110065 — arXiv:1606.08053

[_1326f0c87c02f03a-4] Leeuwen F. v. Validation of the new Hipparcos reduction // Astron. Astrophys. / T. Forveille — EDP Sciences, 2007. — Vol. 474, Iss. 2. — P. 653–664. — ISSN 0004-6361; 0365-0138; 1432-0746; 1286-4846 — doi:10.1051/0004-6361:20078357 — arXiv:0708.1752

[_ab482a82643279b2-5] Gray R. O., Garrison R. F. The early F-type stars - Refined classification, confrontation with Stromgren photometry, and the effects of rotation // The Astrophysical Journal: Supplement Series — AAS, 1989. — Vol. 69. — P. 301–321. — ISSN 0067-0049; 1538-4365 — doi:10.1086/191315

[_cd5dc59a77fb2e00-6] Royer F., Grenier S., M.-O. Baylac, Gómez A. E., Zorec J. Rotational velocities of A-type stars in the northern hemisphere. II. Measurement of v sin i // Astron. Astrophys. / T. Forveille — EDP Sciences, 2002. — Vol. 393, Iss. 3. — P. 897—911. — ISSN 0004-6361; 0365-0138; 1432-0746; 1286-4846 — doi:10.1051/0004-6361:20020943 — arXiv:astro-ph/0205255

[hinkley63-7] 7,0 ^7,1 Allen Richard Hinckley (1963) [1899]։ Star Names: Their Lore and Meaning (Revised ed.)։ New York: Dover Publications։ էջեր 67–72։ ISBN 0-486-21079-0

[8] Martianus Capella 7.838, Hazzard, Fitzgerald (1991)։ «The Regulation of the Ptolemeia»։ Journal of the Royal Astronomical Society of Canada 85: 6–23։ Bibcode:1991JRASC..85....6H ; Hazzard. 2000. Imagination of a Monarchy: Studies in Ptolemaic Propaganda, 34–36.

[9] Takao Ibaraki (1996-07-14)։ «Stellar Iconology and Astronomical Folklore in Japan»։ International Planetarium Society (IPS) Conferences 1996։ Osaka: International Planetarium Society։ Արխիվացված է օրիգինալից 2012-03-26-ին։ Վերցված է 2012-02-25

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]