Կանանց սպանություններ Սյուդադ Խուարեսում
Մեքսիկայի հյուսիսում մեծ թվով կանանց սպանություններ, որոնք շարունակվել են 1993 թվականից ի վեր, իսպանական մամուլում անվանվել են ֆեմինիցիդ (իսպ.՝ feminicidio)։ Սպանության տարածքն ընդգրկել է Չիուահուա նահանգի Սյուդադ Խուարես քաղաքը, որը գտնվում է Ռիո Գրանդե գետի ափին, ամերիկյան Էլ Պասո քաղաքի դիմաց։ Զոհերը սովորաբար երիտասարդ կանայք ու աղջիկներ են, իսկ նրանց թիվը 1993-2001թթ. կազմել է ավելի քան 370[1]։
Սպանությունները, որոնք հիմնականում անպատիժ են մնացել, գրավել են միջազգային լայն ուշադրությունը, առաջին հերթին մեքսիկացի պաշտոնյաների ակնհայտ անգործության պատճառով՝ ինչպես մեղավորներին գտնելու և պատժելու, այնպես էլ նման հանցագործությունները կանխելու հարցում[2]։
Սպանությունների բնույթ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Շատ նմանություններ կան հանցագործությունների բնույթի և տուժողների բնութագրերի մեջ[3][3][4]։ Զոհերի մեծ մասը երիտասարդ կանայք են աղքատ շրջաններից, որոնք աշխատում են գործարաններում, մատուցողուհիներ կամ ուսանողներ[3][4]։
Հանցագործությունների բնույթով սպանությունները հաճախ կապված են բռնաբարության, զոհերի խոշտանգումների և դիակները մասնատելու հետ[3][4][5][6][6][7]։
Շարժառիթներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Մեքսիկայի քրեական արդարադատության համակարգի անկատարությունը, որի պատճառով մինչ օրս միայն մի քանիսն են դատապարտվել սպանության համար, ստիպում է միայն գուշակել սպանությունների դրդապատճառները։ Լրագրողները ամենից հաճախ վրեժխնդրությունը համարում են պատրիարքական ընտանիքների գործազուրկ տղամարդկանց հիմնական դրդապատճառը, ովքեր դժգոհ են նրանից, որ նախկինում ավանդաբար տանը մնացած կանայք իբր իրենցից խլում են իրենց աշխատանքը[6][8]։ Կանանց նկատմամբ այս վերաբերմունքը սնվում է լատինաամերիկյան ավանդական «machismo» (տղամարդկանց գերակայություն) գաղափարախոսությամբ, որը խրախուսում է տղամարդկանց բռնությունը կանանց նկատմամբ։ Այլ պատճառներից են փոխպատվաստման համար օրգանների որոնումը և զոհերի՝ մարմնավաճառությամբ զբաղվելու մերժումը` ելնելով նրանց առևանգող հանցագործների շահերից։
Նաև կանանց զբաղվածության աճը վտանգ է ներկայացնում տարածաշրջանում գերիշխող թմրակարտելների համար, քանի որ արդյունաբերականացումը նրանց զրկում է ավանդական շահույթից։
Դատապարտյալներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Մեքսիկացի իրավապաշտպանները և «Միջազգային ամնիստիան» հաճախ մեղադրում են մեքսիկական ոստիկանությանը հանցագործություններին անբավարար արձագանքելու մեջ։ Մինչ օրս միայն մի քանիսն են դատապարտվել այդ հանցագործությունների համար։
1995 թվականին ծնունդով եգիպտացի Աբդուլ Շարիֆ Լատիֆը 3 սպանության համար դատապարտվել է 30 տարվա ազատազրկման[3]։ 1996 թվականին նրա ձերբակալությունից հետո իշխանությունները հայտարարեցին, որ Շարիֆը, իբր, շարունակել է ղեկավարել իր բանդային բանտախցից, որը սպանել է կանանց[5]։ Արդյունքում ձերբակալվել և դատապարտվել են տարբեր ժամկետների Los Rebeldes խմբավորման անդամները։ Այժմ Շարիֆ Լատիֆը բողոք է ներկայացրել՝ պատճառաբանելով, որ իր ենթադրյալ զոհերից մեկի դիակը պատկանել է մեկ այլ կնոջ[3][5]։
2001 թվականին Վիկտոր Գարսիա Ուրիբեն և Գուստավո Գոնսալես Մեզան կալանավորվել են 8 սպանությունների մեղադրանքով, վերջինս մահացել է բանտում կասկածելի հանգամանքներում[3]։ 2004 թվականին դատապարտվել է ավտոբուսի վարորդ Գարսիա Ուրիբեն. նա ընդունել է մեղքը, սակայն հայտարարել է, որ իրեն խոշտանգել են ոստիկանները։
Ժողովրդական մշակույթում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Ջենիֆեր Լոպեսի և Անտոնիո Բանդերասի մասնակցությամբ «Bordertown» (2006) ֆիլմի սյուժեն հիմնված է այս սպանությունների որոշ մանրամասների վրա։
- Այս իրադարձությունների հիման վրա է նկարահանվել Կառլոս Կարերայի նկարահանած «Backyard: El Traspatio» (2009) ֆիլմը։
- Թորի Ամոսը իրադարձությունների մասին երգ է գրել «Խուարես» անունով, որը ներառվել է նրա «To Venus and Back» (1999-2000) ալբոմում։
- Սյուդադ Խուարեսում կանանց սպանությունները ամերիկյան «Կամուրջ» (2013-2014) հեռուստասերիալի սյուժեներից են։
- «Մարդասպանը» (2015) ֆիլմն անուղղակիորեն վերաբերում է հանցավոր իրավիճակին և կանանց սպանությանը, գլխավոր հերոս Ալեխանդրոյի կինը և դուստրը սպանվում են։
- «Նարկոս. Մեքսիկա» (2018-2021, ԱՄՆ, Մեքսիկա) շարքը անուղղակիորեն անդրադառնում է հանցավոր իրավիճակին և կանանց սպանություններին, ոստիկան Վիկտոր Տապիան մասնավոր հիմունքներով հետաքննում է կանանց սպանությունները սահմանամերձ քաղաքում։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ «Mexico: Justice fails in Ciudad Juarez and the city of Chihuahua». Amnesty International. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ մարտի 3-ին. Վերցված է 2012 թ․ մարտի 19-ին.
- ↑ Widyono, Monique Conceptualizing Femicide (und) // Strengthening Understanding of Femicide: Using Research to Galvanize Action and Accountability. — 2008. — С. 7—25.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 Simmons, William Remedies for the Women of Ciudad Juárez through the Inter-American Court of Human Rights(անգլ.) // Northwestern Journal of International Human Rights : journal. — 2006. — Т. 4. — № 3. — С. 492517.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Livingston, Jessica Murder in Juárez: Gender, Sexual Violence, and the Global Assembly Line(անգլ.) // Frontiers: A Journal of Women Studies[en] : journal. — 2004. — Т. 25. — № 1. — С. 59—76.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 Monarrez Fragoso, Julia Serial Sexual Femicide in Ciudad Juárez: 1993-2001 (und) // Debate Feminista. — 2002. — Т. 25. Архивировано из первоисточника 21 հունվարի 2019.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 Pantaleo, Katherine Gendered Violence: An Analysis of the Maquiladora Murders(անգլ.) // International Criminal Justice Review[en] : journal. — 2010. — Т. 20. — № 4. — С. 349365. —
- ↑ «Ten years of abductions and murders of women in Ciudad Juárez and Chihuahua: Developments as of September 2003» (PDF). Amnesty International. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2012 թ․ մարտի 6-ին. Վերցված է 2012 թ․ մարտի 19-ին.
- ↑ Olivera, Mercedes Violencia Femicida : Violence Against Women and Mexico's Structural Crisis(անգլ.) // Latin American Perspectives[en] : journal. — 2006. — Т. 33. — № 104. — С. 104—114. —