Ծիրանավոր եկեղեցի (Աշտարակ)

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից

Եկեղեցի
Ծիրանավոր եկեղեցի (Աշտարակ)
Ծիրանավոր եկեղեցին 2009 թ. օգոստոսին
Տեղադրություն	Հայաստան Արագածոտնի մարզ, Աշտարակ
Աշխարհ	Այրարատ
Երկիր	Հայաստան
Պատմական երկիր	Մեծ Հայք
Կրոնադավանություն	Հայ Առաքելական եկեղեցի
Ճարտարապետություն
Կարգավիճակ	Կիսավեր
Ակտիվ է	ոչ
Ճարտարապ. տիպ	Եռանավ բազիլիկա
Ճարտարապ. ոճ	Հայկական
Կառուցման սկիզբ	5-րդ դար
Կառուցման ավարտ	6-րդ դար
Առանձնահատկություններ
Երկարություն	25,3 մ
Լայնություն	12,6 մ
Շինանյութ	Ծիրանագույն տուֆ


Վիքիպահեստում

Աշտարակի Ծիրանավոր եկեղեցի, եռանավ բազիլիկ եկեղեցի ՀՀ Արագածոտնի մարզի Աշտարակ քաղաքում։ Ծիրանավոր եկեղեցին Աշտարակի հնագույն հուշարձանն է։ Կառուցվել է 5-6-րդ դարերում Ներսես Բ Բագրևանդցի կաթողիկոսի կողմից։ Շինության ներքին տարածությունը բաժանված է երեք մասի՝ գմբեթը պահող սյուներով։ Ծիրանավոր եկեղեցին պահպանվել է կիսավեր վիճակում՝ առանց ծածկի և հարավային պատի։ Եկեղեցու արտաքին պարագիծն ունի 12,6 մ լայնություն և 25,3 մ երկարություն։ Աղոթասրահը (9,5x19,5մ) երեք զույգ մույթերի տեղադրությամբ բաժանված է միջին և կողքի նավերի, որոնց արևելյան կողմում համապատասխանաբար տեղավորված են ավագ խորանի, հատակագծում՝ պայտաձև, աբսիդը և նրա կողմերում՝ քառակուսի ավանդատները։

Անվան ծագումը[խմբագրել]

Ըստ ավանդության, Աշտարակում ապրող երեք քույրեր սիրահարվում են Սարգիս անունով մի երիտասարդի։ Ավագ երկու քույրերը որոշում են իրենց զոհաբերել՝ կրտսերին երջանկություն պարգևելու համար և ծիրանագույն ու կարմիր զգեստ հագնելով իրենց նետում են անդնդախոր ձորը։ Այս լուրն իմանալով, փոքր քույրը սպիտակ զգեստ հագնելով, նույնպես իրեն ձորն է նետում, իսկ Սարգիսը այս դառը վշտից դառնում է ճգնավոր։ Հետագայում ձորի եզրին երեք եկեղեցիներ են հայտնվում՝ Կարմրավորը, Ծիրանավորը և Սպիտակավորը։

դ • ք • խ Պատմական հայկական վանքեր և եկեղեցիներ

Հայաստանի Հանրապետություն	Ախթալա • Աղավնավանք • Աղջոց • Առաքելոց • Ավանի մատուռներ • Կաթողիկե Ծիրանավոր • Արենի • Արծվաշենի Սուրբ Հովհաննես • Արծվաշենի Սուրբ Մինաս • Արտավազիկ • Արուճ • Բարձրաքաշ • Բղենո-Նորավանք • Գեթսեմանի մատուռ • Գեղարդի վանք • Գլաձոր • Գյումրիի Սուրբ Ամենափրկիչ • Գնդեվանք • Գոշավանք • Դդմաշենի Սուրբ Թադևոս • Եղիպատրուշ • Եղվարդ • Երերույքի տաճար • Երևանի Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցի • Երևանի Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ մայր տաճար • Զորավանի Զորավոր եկեղեցի • Զվարթնոց • Էջմիածնի Մայր Տաճար • Թալինի Կաթողիկե • Թանահատ • Թարգմանչաց վանք • Լմպատ • Խոտակերաց վանք • Խոր Վիրապ • Խորանաշատ • Խորակերտ • Խուճապ • Ծաղկեվանք • Ծիրանավոր եկեղեցի (Աշտարակ) • Կաթողիկե (Սուրբ Աստվածածին) եկեղեցի (Երևան) • Կարբիի Սուրբ Աստվածածին • Կարմրավոր • Կեչառիս • Կիրանց • Կոթավանք • Հաղարծին • Հաղպատ • Հայրավանք • Հառիճի վանք • Հավուց Թառ • Հարանց անապատ • Հնեվանք • Հոգեվանք • Սուրբ Մեսրոպ Մաշտոց Եկեղեցի • Սուրբ Հովհաննես • Հովհաննավանք • Հորոմայրի • Մաթոսավանք • Մակարավանք • Մաշտոց Հայրապետ եկեղեցի • Մարիամ Մայրի (Նավուր) • Մարմաշեն • Մաքենյաց վանք • Մաքրավանք • Մորո Ձորո • Նոր Վարագավանք • Նորադուզ • Նորավանք • Շխմուրադի վանք • Շողակաթ • Որոտնավանք • Պեմզաշենի եկեղեցի • Պտղնիի տաճար • Ջուխտակ • Սաղմոսավանք • Սամսոնավանք • Սանահին • Սպիտակավոր • Սրվեղի վանք • Սուրբ Աստվածածին (Արծվաբերդ) • Սուրբ Աստվածածին (Տավուշ գյուղ) • Սուրբ Աստվածածին (Կոթի) • Սուրբ Աստվածածին (Մովսեսգյուղ) • Սուրբ Աստվածածին (Ոսկեպար) • Սուրբ Աստվածածին (Նորաշեն, Տավուշի մարզ) • Սուրբ Աստվածածին (Հացառատ) • Սուրբ Գայանե • Սուրբ Գևորգ եկեղեցի • Սուրբ Գևորգ (Սվերդլով) • Սուրբ Գևորգ (Մովսեսգյուղ) • Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ (Բերդ) • Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ (Գյումրի) • Սուրբ Երրորդություն • Սուրբ Զորավոր Աստվածածին • Սուրբ Խաչ • Սուրբ Յոթ Վերք • Սուրբ Նշան • Սուրբ Կաթողիկե • Մաստարայի Սուրբ Հովհաննես • Սուրբ Հռիփսիմե • Սուրբ Մարիանե • Սուրբ Մարիամ Աստվածածին • Սուրբ Հովհաննես • Չորաթանի Սուրբ Հովհաննես • Այգեձորի Սուրբ Հովհաննես • Սուրբ Հովհաննես-Կարապետ • Սուրբ Պողոս-Պետրոս • Սուրբ Պողոս-Պետրոս (Զովունի) • Սուրբ Սարգիս (Աշտարակ) • Սուրբ Սարգիս (Դովեղ) • Սուրբ Սարգիս (Ուշի) • Սևանավանք • Վահանավանք • Վահրամաշեն • Վանեվան • Վերնաշենի Սպիտակավոր • Տաթևի Անապատ • Տաթևի վանք • Տեղեր • Տեղ • Ցախաց քար • Քոբայր • Վարդենիկի Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի • Օձուն

Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն (Արցախ)	Ամարաս • Գանձասար • Գտչավանք • Դադիվանք • Եղիշե առաքյալի վանք • Երից Մանկանց • Ծիծեռնավանք • Կանաչ Ժամ • Կարմիրավան • Կուսանաց • Հանդաբերդ • Հակոբավանք • Հոռեկա վանք • Սուրբ Ամենափրկիչ (Ղազանչեցոց) եկեղեցի • Սուրբ Աստվածածին (Խույլու) • Սուրբ Աստվածածին (Ծար) • Սուրբ Գևորգ (Ստեփանակերտ) • Սուրբ Հակոբ (Ստեփանակերտ)

Ադրբեջան այդ թվում՝ Նախիջևան	Բարսամ ճգնաւոր Մատուռ (Փիփ) • Գագա Սուրբ Սարգիս վանք • Գարդման վանք • Դասնո վանք • Դաստափորի եկեղեցի • Եկեղեցաձորի եկեղեցի • Երի վանք • Երմողիա քահանայի վանք • Թարգմանչաց անապատ վանք • Թարգմանչաց վանք (Խաչակապ) • Խունիսավանք • Ծաղկոց Անապատ • Կաղնի խաչ • Կովախեղդի վանք • Հարանց մատուռ • Հարանց վանք • Ձեռնավոր Սրբատեղի մատուռ • Մածնաբերդի վանք • Շահփեքարի վանք • Չարեք վանք • Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի (Բանանց) • Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի (Գանձակ) • Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցի (Բանանց) • Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցի (Գանձակ) • Սուրբ Թադևոս եկեղեցի (Գանձակ) • Սուրբ Թարգմանչաց եկեղեցի (Վերին Քարհատ) • Սուրբ Հովհաննես եկեղեցի (Գանձակ) • Սուրբ Հրեշտակապետաց վանք • Սուրբ Սարգիս եկեղեցի (Գանձակ) • Սուրբ Ստեփանոս եկեղեցի (Փիփ) • Սուրբ Փեփրոնյա եկեղեցի (Փիփ) • Սուրբ Քրիստոս Ամենափրկիչ եկեղեցի (Գանձակ) • Քարհանի վանք • Օխտը եղցի • Ջուղայի գերեզմանատուն • Նախիջևանի եկեղեցիների ցանկ • Լիանոսի վանք • Պահեստ գյուղի եկեղեցի • Սուրբ Թովմա առաքյալ (Ագուլիս) • Սուրբ Աստվածածին վանք (Օծոփ) • Սուրբ Խաչ վանք (Շամեն) • Սուրբ Գրիգոր եկեղեցի (Քյոլք) • Սուրբ Խաչ (Շամեն) • Սուրբ Կարապետ (Ապրակունիս) • Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ (Մեսրոպավան) • Սուրբ Հովհաննես (Ճահուկ) • Սուրբ Շողակաթ եկեղեցի (Ճահուկ) • Սուրբ Ստեփանոս (Նավիշ) • Սուրբ Ստեփանոս (Ագուլիս) • Սուրբ Ստեփանոս (Որդուար) • Սուրբ Քրիստափոր (Ագուլիս) • Սուրբ Քրիստոս Ամենափրկիչ (Ջուղա) • Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչի եկեղեցի (Բաքու) • Սուրբ Եղիշե եկեղեցի

Թուրքիա այդ թվում՝ Արևմտյան Հայաստան Կիլիկիա	Ակոռիի Սուրբ Հակոբ վանք • Աղթամարի Սուրբ Խաչ եկեղեցի • Ամենափրկիչ վանք (Տրապիզոն) • Անիի Սուրբ Աստվածածին • Բանակ վանք • Գագիկաշեն • Գլակա վանք • Գոմքի Սուրբ Գևորգ վանք • Դիարբեքիրի Սուրբ Կիրակոս • Եղեգնամոր վանք • Եղրդուտի վանք • Երազգավորսի Սուրբ Ամենափրկիչ • Խծկոնք վանք • Կարմրավանք • Կարսի Սուրբ Առաքելոց • Կտուց • Հոգոց • Հոռոմոս • Ձորադիրի Սուրբ Էջմիածին • Մրեն • Նարեկավանք • Սուրբ Առաքելոց • Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի • Սուրբ Աստվածածին վանք • Սուրբ Բարդուղոմեոսի վանք • Կեսարիայի Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ • Սուրբ Մարինե եկեղեցի • Սուրբ Մարինոս վանք •Սեբաստիո Սուրբ Նշան • Զմյուռնայի Սուրբ Ստեփանոս • Վարագավանք • Սքանչելագործ վանք • Վարզահան վանք • Տեկոր • Օշկվանք• Հոռոմոսի վանք

Վրաստան այդ թվում՝ Ջավախք	Պաշավանք • Նորաշեն • Բեթղեհեմի Սուրբ Աստվածածին • Վերա Սուրբ Խաչ • Գեղարդավանք • Ջիգրաշեն Ավետյաց • Ձորաբաշ Սուրբ Գևորգ • Զրկինյանց Սուրբ Գևորգ եկեղեցի • Կամոյանց Սուրբ Գևորգ եկեղեցի • Կուկի Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի • Մուղնոյ Սուրբ Գևորգ եկեղեցի • Սուրբ Աստվածածին (Ցխինվալ) • Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ • Սուրբ Գևորգ • Սուրբ Կարապետ • Սուրբ Մինաս եկեղեցի • Հրեշտակապետաց եկեղեցի • Չուգուրեթի Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի

Իրան	Սուրբ Ամենափրկիչ վանք (Նոր Ջուղա) • Ծոր Ծոր • Սուրբ Թադևոսի վանք • Սուրբ Ստեփանոս վանք • Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի • Սուրբ Սարգիս • Նոր Ջուղա • Բեթղեհեմ • Սուրբ Մինաս • Սուրբ Սարգիս • Սուրբ Ստեփանոս եկեղեցի (Նոր Ջուղա) • Սուրբ Ամենափրկիչ վանք (Նոր Ջուղա)

Սփյուռք	Յաֆայի Սուրբ Նիկողայոս • Սուրբ Թորոս եղեկեցի • Սուրբ Հակոբյանց եկեղեցի • Սուրբ Հեղինե • Սուրբ Ղազար Կղզի • Լվովի Հայկական տաճար • Սուրբ Խաչ վանք

Ճարտարապետություն	Գավիթ • Ժամատուն • Մատուռ • Խաչքար

Հայ Առաքելական եկեղեցի