Խոչանց
| Խոչանց | |
|---|---|
| Հիմնական տվյալներ | |
| Երկիր |  Ադրբեջան |
| Դավանանք | Հայ Առաքելական Եկեղեցի |
| Հիմնական ամսաթվերը | 17-րդ դար |
| Ճարտարապետական ոճ | հայկական ճարտարապետություն |
| Հիմնադրված | 17-րդ դար |
 | |
 | |
Խոչանց, հայկական[1] եկեղեցի Ադրբեջանի Լաչինի շրջանի Գյուսյուլու գյուղում։
1992-2020 թվականներին եկեղեցին գտնվել է Արցախի Հանրապետության վերահսկողության ներքո։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գտնվում է Հայաստանի պատմական Սյունիք նահանգում[2][3]։
Խոչանց (Ղոչազ), հարուստ պատմությամբ Քաշաթաղի մելիքության հայտնի գյուղ։ Ստեփանոս Օրբելյանի կազմած Աղաէճքի մարզի գյուղերի ցանկում այն առաջին անգամ հիշատակվում է որպես Խունչակ[4]։ Գյուղը հիշատակվում է երկու դեպքերի հետ կապված՝ 17-րդ դարի սկզբին, երբ Տաթևի Մեծ անապատից երկու եպիսկոպոսներ նրա շրջակայքում հիմնեցին Նոր Հոչանց վանքը[5], 17-րդ դարի վերջին, երբ Կարբի գյուղի հայերը կռվում էին քոչվոր քրդերի դեմ[6]։
Եկեղեցին հիշատակվում է 19-րդ դարի վերջից այն պատճառով, որ հայերի կողմից լքված գյուղի լքված տաճարը քրդերն օգտագործել են որպես անասնակերի պահեստ։
Եկեղեցու արևմտյան պատին պահպանվել է հայերեն հետևյալ արձանագրությամբ սալաքարը՝
|
Աստծո անունով ես՝ Հեքազս, իմ տիրույթներից չորս գավառները Ստեփանոսին եմ տվել | 
|
Ճարտարապետություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Եկեղեցին միանավ կամարակապ բազիլիկ է, կառուցված անմշակ քարից՝ կրաքարային շաղախի վրա։ Եկեղեցին ունի խորան, միակ մուտքը հարավային մասում, յուրաքանչյուր պատի մեջ դեպի ներս ընդարձակվող մեկ պատուհան, իսկ հյուսիսային պատի մեջ՝ մկրտության ավազան։ Եկեղեցու պատերի մեջ կառուցված են մի քանի խաչքարեր։ Եկեղեցու արտաքին չափերն են՝ 13,40քս8, 15 մ։
Խորհրդային իշխանության վերջին տասնամյակներում եկեղեցու շենքը գյուղացիների կողմից օգտագործվել է որպես հացաբուլկեղեն, այդ իսկ պատճառով ձևափոխվել են եկեղեցու որոշ հատվածներ, հարավային և արևմտյան կողմերից կցվել են նոր շինություններ։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Е. Г. Пчелина. Армянские памятники на территории Азербайджанской ССР // Труды Отдела Востока. —Л., 1940. — Т. 3. — С. 253.
- ↑ name="Annegret Plontke-Lüning"/>
- ↑ Encyclopaedia iranica // ARMENIA AND IRAN vi. Armeno-Iranian relations in the Islamic periodԲնօրինակ տեքստ (անգլ.)
In accordance with this, in Armenia the Perso-Ottoman boundary began from the mountains of Javaxkʿ, and passing along the Axuryan river, the range of the Armenian mountains, the western slopes of Mt Ararat and along the Vaspurakan mountains joined the Zagros mountains. The Safavid state included within its boundaries the totality of the historic Armenian provinces of Siwnikʿ, Arcʿax, Utikʿ, Pʿaytakaran, and Persarmenia and also the eastern countries of Ararat, Gugarkʿ, and Vaspurakan.
- ↑ Орбелян., 1912 год издания.,страница 372. История дома Сисакан. Тифлис
- ↑ Даврижеци., 1896 год издания, страница 260)
- ↑ Закария., 1870 год издания, страница 9.Историография Закария Саркавага.Том второй