Իրվին-Գասի համախտանիշ

Դասակարգում	D ՀՄԴ-11: Կաղապար:ICD11; ICD-10-CM: Կաղապար:ICD10CM; MeSH: D008269; SNOMED CT: 1217634001;
Արտաքին աղբյուրներ	eMedicine: article/1224224; Scholia: Q19597605;

Իրվին-Գասի համախտանիշ
Տեսակ	հիվանդություն և adverse effect?
Պատճառ	cataract surgery?
Անվանվել է	S. Rodman Irvine? և J. Donald M. Gass?

Իրվին-Գասի համախտանիշ, պսևդոֆակիկ կամ հետկատարակտային կիստոզ մակուլյար այտուց, տեսողության կորսի ամենահաճախ հանդիպող պատճառն է կատարակտի վիրահատությունից հետո^[1]^[2]։ Այն անվանվել է ի պատիվ Ս․ Ռոդման Իրվինի և Ջ․ Դոնալդ Մ․ Գասի ^[3]։

Համախտանիշը ավելի հաճախ հանդիպում է կատարակտի հին տեսակի վիրահատություններից հետո, որի արդյունքում հետկատարակտային կիստոզ մակուլյար այտուցը զարգանում էր 20-60% հիվանդների մոտ ^[4]։ Կատարակտի ժամանակակից վիրահատությունները բերել են Իրվին-Գասի համախտանիշի զարգացման հավանականության նշանակալի նվազման^[5]։

Ոսպնյակի փոխարինումը կատարակտի բուժման ժամանակ կարող է առաջացնել ցանցաթաղանթի գրգռում և մազանոթների լայնացում, հեղուկի արտահոսք։ Արդյունքում առաջանում է պսևդոֆակիկ մակուլյար այտուց։ Ոսպնյակների ժամանակակից փոխարինման տեխնիկայի շնորհիվ այն ավելի քիչ է հանդիպում։^[6]

Ախտանշաններ

Շատ հիվանդներ ունենում են թուլացած կամ մթագնած տեսողություն^[7]։

Բարդություններ

Մակուլյար այտուցի սրացումները կամ մշտակայող այտուցը կարող են հանգեցնել ֆովեոլյար ֆոտոռեցեպտորների վնասման և անվերադարձ տեսողության խանգարման^[7]։

Պատճառներ

Իրվին-Գասի համախտանիշը առաջանում է կատարակտի սովորական վիրահատությունից հետո^[8]։

Ռիսկի գործոններ

Մի շարք պայմաններ փոխկապակցված են պսևդոֆակիկ մակուլյար այտուցի զարգացման բարձր հավանականության հետ^[9], որը արտահայտված է կատարակտի վիրահատությունից հետո շաքարային դիաբետ ունեցող հիվանդների մոտ^[10]:

Մակուլյար այտուցի զարգացմանը նպաստող էթիոլոգիական կարևոր գործոն է հանդիսանում պրոստոգլանդինների արտազատումը^[9]: Ռանդոմիզացված հետազոտությունները աֆակիկ և պսևդոֆակիկ գլաուկոմա ունեցողների մոտ ցույց են տալիս, որ պրոստոգլանդինների անալոգներ օգտագործող հիվանդների մոտ ավելի շատ են զարգանում առաջային խցիկի, քան չօգտագործողների մոտ^[11]:

Այլ հայտնի ռիսկի գործոններ են համարվում ուվեիտը^[12], նախկինում ախտորոշված պսևդոֆակիկ մակուլյար այտուցը և մակուլայում անցքերը, նախկինում ցանցաթաղանթի երակի խցանումը^[13]^[14]^[15]:

Բուժում

Իրվին-Գասի համախտանիշը հիմնականում վճռվում է առանց բուժման: Որպես առաջնային բուժում հաճախ օգտագործվում են կորտիկոստերոիդները և տեղային ոչ ստերոիդային հակաբորբոքային դեղերը (ՈՍՀԲԴ), կա՛մ համակցված, կա՛մ առանձին: Եթե այս բուժումը արդյունավետ չէ, օգտագործվում է կորտիկոստերոիդների և հակա-անոթային էնդոթելիալ աճի գործոններ, ներվիտրեալ ներարկման եղանակով: Մշտական պսևդոֆակիկ կիստոզ մակուլյսր այտուցի դեպքում տարբերակ է նաև վիտրեկտոմիան^[8]:

Ծանոթագրություններ

↑ Flach, A J (1998). «The incidence, pathogenesis and treatment of cystoid macular edema following cataract surgery». Trans Am Ophthalmol Soc. 96: 557–634. PMC 1298410. PMID 10360304.
↑ Kiernan, Daniel F.; Hariprasad, Seenu M. (1 November 2013). «Controversies in the management of Irvine–Gass syndrome». Ophthalmic Surgery, Lasers and Imaging Retina. 44 (6): 522–527. doi:10.3928/23258160-20131105-01. PMID 24221459.
↑ Flynn, Harry W.; Curtin, Victor T. (2005). «J. Donald M. Gass, MD (1928–2005)». Archives of Ophthalmology. 123 (7): 1023. doi:10.1001/archopht.123.7.1023.
↑ Telander, David G; Cessna, Christopher T (2019-10-20). «Pseudophakic (Irvine–Gass) Macular Edema». Medscape.
↑ Bélair, Marie-Lyne; Kim, Stephen J.; Thorne, Jennifer E.; Dunn, James P.; Kedhar, Sanjay R.; Brown, Diane M.; Jabs, Douglas A. (July 2009). «Incidence of Cystoid Macular Edema after Cataract Surgery in Patients with and without Uveitis Using Optical Coherence Tomography». American Journal of Ophthalmology. 148 (1): 128–135.e2. doi:10.1016/j.ajo.2009.02.029. PMC 2722753. PMID 19403110.
↑ Boston, David R. Lally, MD, and Chirag P. Shah, MD, MPH. «Pseudophakic Cystoid Macular Edema». Վերցված է 2017-12-13-ին.{{cite news}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
↑ ^7,0 ^7,1 Telander, David G (July 19, 2021). «Pseudophakic (Irvine-Gass) Macular Edema Clinical Presentation: History, Physical, Causes». Medscape Reference. Վերցված է January 11, 2024-ին.
↑ ^8,0 ^8,1 Orski, Michał; Gawęcki, Maciej (September 25, 2021). «Current Management Options in Irvine–Gass Syndrome: A Systemized Review». Journal of Clinical Medicine. MDPI AG. 10 (19): 4375. doi:10.3390/jcm10194375. ISSN 2077-0383. PMC 8509495. PMID 34640393.
↑ ^9,0 ^9,1 Benitah, Nicole R.; Arroyo, Jorge G. (2010). «Pseudophakic Cystoid Macular Edema». International Ophthalmology Clinics. Ovid Technologies (Wolters Kluwer Health). 50 (1): 139–153. doi:10.1097/iio.0b013e3181c551da. ISSN 0020-8167. PMID 20057303. S2CID 2791529.
↑ Gulkilik, Gokhan; Kocabora, Selim; Taskapili, Muhittin; Engin, Gunay (2006). «Cystoid macular edema after phacoemulsification: risk factors and effect on visual acuity». Canadian Journal of Ophthalmology. Elsevier BV. 41 (6): 699–703. doi:10.3129/i06-062. ISSN 0008-4182. PMID 17224950.
↑ Arcieri, Enyr S. (February 1, 2005). «Blood-Aqueous Barrier Changes After the Use of Prostaglandin Analogues in Patients With Pseudophakia and Aphakia». Archives of Ophthalmology. American Medical Association (AMA). 123 (2): 186–192. doi:10.1001/archopht.123.2.186. ISSN 0003-9950. PMID 15710814.
↑ Bélair, Marie-Lyne; Kim, Stephen J.; Thorne, Jennifer E.; Dunn, James P.; Kedhar, Sanjay R.; Brown, Diane M.; Jabs, Douglas A. (2009). «Incidence of Cystoid Macular Edema after Cataract Surgery in Patients with and without Uveitis Using Optical Coherence Tomography». American Journal of Ophthalmology. Elsevier BV. 148 (1): 128–135.e2. doi:10.1016/j.ajo.2009.02.029. ISSN 0002-9394. PMC 2722753. PMID 19403110.
↑ Henderson, Bonnie A.; Kim, Jae Yong; Ament, Christine S.; Ferrufino-Ponce, Zandra K.; Grabowska, Anna; Cremers, Sandra L. (2007). «Clinical pseudophakic cystoid macular edema». Journal of Cataract and Refractive Surgery. Ovid Technologies (Wolters Kluwer Health). 33 (9): 1550–1558. doi:10.1016/j.jcrs.2007.05.013. ISSN 0886-3350. PMID 17720069. S2CID 24024180.
↑ McCafferty, Sean; Harris, April; Kew, Corin; Kassm, Tala; Lane, Lisa; Levine, Jason; Raven, Meisha (2017). «Pseudophakic cystoid macular edema prevention and risk factors; prospective study with adjunctive once daily topical nepafenac 0.3% versus placebo». BMC Ophthalmology. 17 (1): 16. doi:10.1186/s12886-017-0405-7. ISSN 1471-2415. PMC 5319126. PMID 28219426.
↑ Chu, Colin J.; Johnston, Robert L.; Buscombe, Charlotte; Sallam, Ahmed B.; Mohamed, Queresh; Yang, Yit C. (2016). «Risk Factors and Incidence of Macular Edema after Cataract Surgery». Ophthalmology. Elsevier BV. 123 (2): 316–323. doi:10.1016/j.ophtha.2015.10.001. hdl:1983/73a4fc2c-d912-4c13-bac8-06add67be587. ISSN 0161-6420. PMID 26681390.

Գրականություն

Aaronson, Alexander; Achiron, Asaf; Tuuminen, Raimo (September 21, 2020). «Clinical Course of Pseudophakic Cystoid Macular Edema Treated with Nepafenac». Journal of Clinical Medicine. MDPI AG. 9 (9): 3034. doi:10.3390/jcm9093034. ISSN 2077-0383. PMC 7563612. PMID 32967137.
Munk, Marion R.; Jampol, Lee M.; Simader, Christian; Huf, Wolfgang; Mittermüller, Tamara J.; Jaffe, Glenn J.; Schmidt-Erfurth, Ursula (October 19, 2015). «Differentiation of Diabetic Macular Edema From Pseudophakic Cystoid Macular Edema by Spectral-Domain Optical Coherence Tomography». Investigative Ophthalmology & Visual Science. Association for Research in Vision and Ophthalmology (ARVO). 56 (11): 6724–6733. doi:10.1167/iovs.15-17042. ISSN 1552-5783. PMID 26567783.

Արտաքին հղումներ

EyeWiki

[1] Flach, A J (1998). «The incidence, pathogenesis and treatment of cystoid macular edema following cataract surgery». Trans Am Ophthalmol Soc. 96: 557–634. PMC 1298410. PMID 10360304.

[2] Kiernan, Daniel F.; Hariprasad, Seenu M. (1 November 2013). «Controversies in the management of Irvine–Gass syndrome». Ophthalmic Surgery, Lasers and Imaging Retina. 44 (6): 522–527. doi:10.3928/23258160-20131105-01. PMID 24221459.

[3] Flynn, Harry W.; Curtin, Victor T. (2005). «J. Donald M. Gass, MD (1928–2005)». Archives of Ophthalmology. 123 (7): 1023. doi:10.1001/archopht.123.7.1023.

[4] Telander, David G; Cessna, Christopher T (2019-10-20). «Pseudophakic (Irvine–Gass) Macular Edema». Medscape.

[5] Bélair, Marie-Lyne; Kim, Stephen J.; Thorne, Jennifer E.; Dunn, James P.; Kedhar, Sanjay R.; Brown, Diane M.; Jabs, Douglas A. (July 2009). «Incidence of Cystoid Macular Edema after Cataract Surgery in Patients with and without Uveitis Using Optical Coherence Tomography». American Journal of Ophthalmology. 148 (1): 128–135.e2. doi:10.1016/j.ajo.2009.02.029. PMC 2722753. PMID 19403110.

[6] Boston, David R. Lally, MD, and Chirag P. Shah, MD, MPH. «Pseudophakic Cystoid Macular Edema». Վերցված է 2017-12-13-ին.{{cite news}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)

[emedicine-7] 7,0 ^7,1 Telander, David G (July 19, 2021). «Pseudophakic (Irvine-Gass) Macular Edema Clinical Presentation: History, Physical, Causes». Medscape Reference. Վերցված է January 11, 2024-ին.

[Current_Management_Options-8] 8,0 ^8,1 Orski, Michał; Gawęcki, Maciej (September 25, 2021). «Current Management Options in Irvine–Gass Syndrome: A Systemized Review». Journal of Clinical Medicine. MDPI AG. 10 (19): 4375. doi:10.3390/jcm10194375. ISSN 2077-0383. PMC 8509495. PMID 34640393.

[Benitah_Arroyo_2010_pp._139–153-9] 9,0 ^9,1 Benitah, Nicole R.; Arroyo, Jorge G. (2010). «Pseudophakic Cystoid Macular Edema». International Ophthalmology Clinics. Ovid Technologies (Wolters Kluwer Health). 50 (1): 139–153. doi:10.1097/iio.0b013e3181c551da. ISSN 0020-8167. PMID 20057303. S2CID 2791529.

[Cystoid_macular_edema_after_phacoemulsification-10] Gulkilik, Gokhan; Kocabora, Selim; Taskapili, Muhittin; Engin, Gunay (2006). «Cystoid macular edema after phacoemulsification: risk factors and effect on visual acuity». Canadian Journal of Ophthalmology. Elsevier BV. 41 (6): 699–703. doi:10.3129/i06-062. ISSN 0008-4182. PMID 17224950.

[Arcieri_2005_p._186-11] Arcieri, Enyr S. (February 1, 2005). «Blood-Aqueous Barrier Changes After the Use of Prostaglandin Analogues in Patients With Pseudophakia and Aphakia». Archives of Ophthalmology. American Medical Association (AMA). 123 (2): 186–192. doi:10.1001/archopht.123.2.186. ISSN 0003-9950. PMID 15710814.

[Bélair_Kim_Thorne_Dunn_2009_pp._128–135.e2-12] Bélair, Marie-Lyne; Kim, Stephen J.; Thorne, Jennifer E.; Dunn, James P.; Kedhar, Sanjay R.; Brown, Diane M.; Jabs, Douglas A. (2009). «Incidence of Cystoid Macular Edema after Cataract Surgery in Patients with and without Uveitis Using Optical Coherence Tomography». American Journal of Ophthalmology. Elsevier BV. 148 (1): 128–135.e2. doi:10.1016/j.ajo.2009.02.029. ISSN 0002-9394. PMC 2722753. PMID 19403110.

[Henderson_Kim_Ament_Ferrufino-Ponce_2007_pp._1550–1558-13] Henderson, Bonnie A.; Kim, Jae Yong; Ament, Christine S.; Ferrufino-Ponce, Zandra K.; Grabowska, Anna; Cremers, Sandra L. (2007). «Clinical pseudophakic cystoid macular edema». Journal of Cataract and Refractive Surgery. Ovid Technologies (Wolters Kluwer Health). 33 (9): 1550–1558. doi:10.1016/j.jcrs.2007.05.013. ISSN 0886-3350. PMID 17720069. S2CID 24024180.

[McCafferty_Harris_Kew_Kassm_2017_p.-14] McCafferty, Sean; Harris, April; Kew, Corin; Kassm, Tala; Lane, Lisa; Levine, Jason; Raven, Meisha (2017). «Pseudophakic cystoid macular edema prevention and risk factors; prospective study with adjunctive once daily topical nepafenac 0.3% versus placebo». BMC Ophthalmology. 17 (1): 16. doi:10.1186/s12886-017-0405-7. ISSN 1471-2415. PMC 5319126. PMID 28219426.

[Chu_Johnston_Buscombe_Sallam_2016_pp._316–323-15] Chu, Colin J.; Johnston, Robert L.; Buscombe, Charlotte; Sallam, Ahmed B.; Mohamed, Queresh; Yang, Yit C. (2016). «Risk Factors and Incidence of Macular Edema after Cataract Surgery». Ophthalmology. Elsevier BV. 123 (2): 316–323. doi:10.1016/j.ophtha.2015.10.001. hdl:1983/73a4fc2c-d912-4c13-bac8-06add67be587. ISSN 0161-6420. PMID 26681390.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

Դասակարգում	D ՀՄԴ-11: Կաղապար:ICD11 ICD-10-CM: Կաղապար:ICD10CM MeSH: D008269 SNOMED CT: 1217634001
Արտաքին աղբյուրներ	eMedicine: article/1224224 Scholia: Q19597605