Իրաքյան ինթիֆադա
Իրաքի ինթիֆադան (արաբերեն․ انتفاةة العراق) իշխող Հաշիմյան միապետության և անգլո-Իրաքյան պայմանագրի դեմ մի շարք գործադուլների և բողոքի ակցիաներ է։ Եգիպտոսի հեղափոխությունից և Իրանի վարչապետ Մոհամեդ Մոսադեգի կողմից նավթի ազգայնացումից ոգեշնչված հեղափոխականները ցանկանում էին ստիպել Ֆեյսալ 2-րդին հրաժարվել գահից, պետությունը վերածել հանրապետության և հաստատել Իրաքի լիակատար անկախությունը Մեծ Բրիտանիայից ՝ ստանձնելով վերահսկողությունը նրա սեփական արտաքին գործերի նկատմամբ[1]։
1952 թվականի օգոստոսի 23-ին Բասրայի նավահանգստի աշխատողները գործադուլ են հայտարարել։ Իրաքի դեղագործական քոլեջի ուսանողները դրա օրինակին հետևել են հոկտեմբերի 26-ին։ Իրաքի կոմունիստական կուսակցությունը, որը կանգնած էր 1948 թվականի անկարգությունների հետևում, առաջատար դեր է խաղացել այդ անկարգություններում[2]։ Թեև ցուցարարները վճռական էին միապետության դեմ, նրանք դրական էին տրամադրված Իրաքի ազգային միասնությանը և անկախությանը[3]։ Ֆեյսալ 2-րդի հորեղբայրը ՝ Աբդ ալ Իլահը, նոյեմբերի 23-ին փոխարինել է Մուստաֆա Մահմուդ Ալ-Ումարիին գեներալ Նուրեդդին Մահմուդով, սակայն նա զիջումների չի գնացել ընդդեմ ցուցարարների։ Ցուցարարները դատապարտել են Մահմուդին և պահանջել նրա հրաժարականը ՝ հօգուտ ազգային դեմոկրատական կուսակցությունից Կամիլ Ալ Չադիրչիի, որը էկոնոմիկայի նախարարի պաշտոնը չի զբաղեցրել 1936 թվականի հեղափոխությունից հետո[4]։ Մահմուդը խիստ միջոցներ է ձեռնարկել, ռազմական դրություն և պարետային ժամ է մտցրել, փակել քաղաքական կուսակցություններն ու թերթերը և ձերբակալել ակտիվ ցուցարարներին[1]։ 1953 թվականին Ջամիլ Ալ-Միդֆայը, ով թույլ քաղաքացիական քաղաքական գործիչ էր, ընտրվել է Մահմուդի իրավահաջորդը։ Մայիսին Ֆեյսալ II-ը դարձավ մեծահասակ և ստանձնեց թագավորի դերն ու պարտականությունները։ 1958 թվականին բանակային սպաները պետական հեղաշրջման արդյունքում տապալեցին միապետությունը ՝ սպանելով թագավորական ընտանիքին։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 James DeFronzo (2009). The Iraq War: Origins and Consequences. Westview Press. էջ 37.
- ↑ Bassam Yousif (2013). Human Development in Iraq: 1950-1990. Routledge. էջ 27.
- ↑ Ibrahim Al-Marashi and Sammy Salama (2008). Iraq's Armed Forces: An Analytical History. Routledge. էջ 69.
- ↑ Beth K. Dougherty and Edmund A. Ghareeb (2013). Historical Dictionary of Iraq. Scarecrow Press. էջ 140.