Ես համաձայն չեմ ձեր ասածին, սակայն պատրաստ եմ մեռնել դա ասելու ձեր իրավունքի համար
«Ես համաձայն չեմ ձեր ասածին, սակայն պատրաստ եմ մեռնել դա ասելու ձեր իրավունքի համար», թևավոր արտահայտություն խոսքի ազատության, ժողովրդավարության սկզբունքների մասին, վերագրվում է Վոլտերին (առանց ստեղծագործությունը նշելու)։ Իրականում հեղինակը անգլիացի գրող Էվելին Հոլլն է, արտահայտությունը հնչում է նրա՝ Վոլտերի մասին կենսագրական «The Friends of Voltaire» (1906) գրքում[1][2][3].
|
I disapprove of what you say, but I will defend to the death your right to say it[4] | 
|
Գրքում այդ արտահայտությունը հնչում է հորինված միջադեպի ժամանակ՝ Կլոդ Ադրիան Հելվեցիուսի «Խելքի մասին» գիրքը այրելիս։
Էվելին Հոլլը վերաձևակերպել է Վոլտերի «Գիտական շարադրանք կրոնի հանդուրժողականության մասին» (անգլերեն թարգմանությամբ) աշխատության խոսքերը։
|
|
Not only is it extremely cruel to persecute in this brief life those who do not think the way we do, but I do not know if it might be too presumptuous to declare their eternal damnation. |
|
Առանց Էվելին Հոլլին հղելու՝ արտահայտությունն առաջին անգամ Վոլտերին է վերագրվել «Ռիվերզ դայջեսթում» (1934 թվականի հունիսի համար)։ Արտահայտության իրական հեղինակը հատուկ հարցազրույց է տվել այդ առիթով[5].
Ես չէի ուզենա տպավորություն թողնել, որ դրանք Վոլտերի բնագիր խոսքերն են և կզարմանայի, եթե դրանք գտնվեին նրա ստեղծագործություններից որևէ մեկում։ Դա ընդամենը Վոլտերի «Գիտական շարադրանք կրոնի հանդուրժողականության մասին» աշխատությունից վերաձևակերպում է՝ «Մտածեք և թույլ տվեք ուրիշներին ևս մտածել»։
Բնօրինակ տեքստ (անգլ.)I did not mean to imply that Voltaire used these words verbatim and should be surprised if they are found in any of his works. They are rather a paraphrase of Voltaire’s words in the Essay on Tolerance — «Think for yourselves and let others enjoy the privilege to do so too».
Նորբերտ Գուտերմանի գրքում[6] կեղծ վոլտերյան արտահայտությունը ֆրանսերեն թարգմանությամբ բերվում է որպես Վոլտերին պատկանող խոսքեր՝ հղում տալով 1770 թվականի փետրվարի 6-ին աբբա լե Ռիշին (ֆր.՝ Le Riche) ուղղված Վոլտերի նամակին։
Այս մեկնաբանությունը գտնվում է «Նրանք երբեք չեն ասել սա» գրքում[7]։ Այնտեղ բերվում է նամակից հետևյալ արտահայտությունը.
|
|
I detest what you write, but I would give my life to make it possible for you to continue to write. |
|
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ «Who said, «I disapprove of what you say, but I will defend to the death your right to say it»?». Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ մարտի 1-ին. Վերցված է 2021 թ․ մարտի 18-ին.
- ↑ Цитатник англофила-40: Истинный афоризм должен быть изречен знаменитостью
- ↑ Автора! (vol. 3)
- ↑ Evelyn Beatrice Hall Quotes
- ↑ «Saturday Review» от 11 мая 1935 года, с. 13.
- ↑ Norbert Guterman. A Book of French Quotations with English Translations. — N.-Y.: Doubleday, 1965.
- ↑ Paul F. Boller Jr., John George. They Never Said It: A Book of Fake Quotes, Misquotes, and Misleading Attributions. — N.-Y.: Oxford University Press, 1989. — ISBN 0-19-505541-1.