Դանիայի կանանց միություն
| Դանիայի կանանց միություն | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | ընկերություն և կանանց իրավունքների կազմակերպություն |
| Երկիր |  Դանիա |
| Հապավում | DK |
| Հիմնադրված | 1871 |
| Գլխավոր քարտուղար | Lene Pind?, Matilde Bajer?, Severine Casse?, Caroline Testman?, Marie Rovsing?, Kirstine Frederiksen?, Jutta Bojsen-Møller?, Astrid Stampe Feddersen?, Julie Arenholt?, Գուրիտա Լեմկե, Elisa Petersen?, Lisa Holmfjord? և Lis Groes?[1] |
| Անձնակազմ | 3 մարդ |
| Հիմնադիր | Matilde Bajer? և Ֆրեդրիկ Բայեր |
| Կայք | danskkvindesamfund.dk(դան.) |
Դանիայի կանանց միություն, Դանիայում կանանց իրավունքների պաշտպանության ամենահին կազմակերպությունն է։ Այն հիմնադրվել է 1871 թվականին ակտիվիստ Մաթիլդա բայերի և նրա ամուսնու՝ Ֆրեդրիկ Բայերի կողմից։ Ֆրեդրիկը խորհրդարանի անդամ էր և 1908 թվականի Խաղաղության Նոբելյան մրցանակի դափնեկիր։ Ասոցիացիան պաշտպանում է ներառական, միջոլորտային և առաջադեմ լիբերալ ֆեմինիզմը, պաշտպանում է բոլոր կանանց և աղջիկների իրավունքները, ինչպես նաև ԼԳԲՏ իրավունքները[2]։ Նա հրատարակում է աշխարհի ամենահին կանանց ամսագիրը՝ Կանայք և հասարակությունը (Կինը և հասարակությունը), որը հիմնադրվել է 1885 թվականին[3][4]։ Դանիայի կանանց միությունը կանանց միջազգային դաշինքի անդամ է, Նորվեգիայի կանանց իրավունքների պաշտպանության ասոցիացիայի և Իսլանդիայի կանանց իրավունքների պաշտպանության ասոցիացիայի դուստր ձեռնարկություն։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Դանիայի կանանց միություն կազմակերպությունը հիմնադրվել է 1871 թվականին։ Դանիայի կանանց միություն կազմակերպությունը ոգեշնչված էր Մաթիլդա Բայերի անդամակցությունից Շվեյցարիայի կանանց միջազգային ասոցիացիայի դանիական տեղական մասնաճյուղին և կանանց ազատագրման հարցում ամուսնու հետաքրքրությունից[5]:Դանիայի կանանց միություն կազմակերպությունը մտադիր էր կազմակերպված աջակցություն ցուցաբերել միջին խավի կանանց։ Ի սկզբանե այն կապված չէր որևէ քաղաքական կուսակցության հետ։ Դանիայի կանանց միություն կազմակերպությունը ձգտում էր բարձրացնել կանանց հոգևոր և տնտեսական կարգավիճակը, նրանց ավելի անկախ դարձնել և ավելի ամուր հիմք ապահովել ինքնազբաղվածության համար։ Ի սկզբանե ուշադրության կենտրոնում էր կանանց կրթության հասանելիությունը և ամուսնացած կանանց իրենց ֆինանսական ռեսուրսները տնօրինելու իրավունքը[6]։
1871–1906 թվականներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1872 թվականին Դանիայի կանանց միություն կազմակերպությունը բացեց կանանց համար ուսումնական հաստատություն՝ Դանիայի կանանց միություն բիզնես դպրոց, որին հաջորդեց 1874 թվականին աշխատող կանանց համար բացված կիրակնօրյա դպրոցը, իսկ 1895 թվականին բացվեց կանանց արվեստի կիրակնօրյա դպրոց[7]։
1906–1940 թվականներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1906 թվականից ի վեր ուշադրություն է դարձվել կանանց ընտրական իրավունքներին։ Սա հանգեցրեց 1915 թվականին սահմանադրության փոփոխություններին, որոնք կանանց իրավունք տվեցին քվեարկել Ռիգսդագի կամ ազգային խորհրդարանի ընտրություններում։ Հետագայում ուշադրություն է դարձվել զբաղվածության հավասարությանը, կանանց և երեխաների համար պայմանների ընդհանուր բարելավմանը։ 1919 թվականին դա հանգեցրեց օրենքի ընդունմանը, որը բարձրացնում էր հանրային ծառայության մեջ աշխատող կանանց աշխատավարձը, իսկ 1921 թվականին, պետական պաշտոններին, կանանց և տղամարդկանց հավասար հասանելիությունը[6]։
Երկու համաշխարհային պատերազմների միջև ընկած ժամանակահատվածում միջոցներ են ձեռնարկվել պետական հատվածում հղի կանանց աշխատանքից ազատելը կանխելու և հղի կանանց ծննդաբերելու հնարավորություն ընձեռող և դրանով իսկ աբորտները կանխող բարեփոխումներ իրականացնելու կոչ անելու համար։ Արդյունքում, ամբողջ երկրում ստեղծվել են մայրերի օգնության կենտրոններ (մայրերի խնամքի հաստատություններ)[7]։
1940–1950 թվականներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գերմանական օկուպացիայի ընթացքում Դանիայի կանանց միություն կազմակերպությունն օգնեց հիմնել Դանիացի կանանց պատրաստակամությունը՝ քաղաքացիական պաշտպանության և պատրաստվածության կազմակերպություն, որը բժշկական օգնություն է տրամադրում և ռմբակոծությունների ժամանակ տարհանում է իրականացնում։ Ուշադրություն է դարձվել գործազուրկ կանանց և միայնակ կանանց սոցիալական խնդիրներին[7]:1943 թվականի ընտրություններից հետո, երբ միայն երկու կին ընտրվեցին։ Վոլկետինգում ջանքեր են գործադրվել ավելի լայն ներկայացուցչություն ապահովելու համար[7]։
1950–1970 թվականներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1950-1960ական թվականներին հիմնական մտահոգությունը սոցիալական քաղաքականությունն էր, հատկապես միայնակ մայրերի նկատմամբ։ Աջակցություն է ցուցաբերվել նաև տնային տնտեսուհիներին և որոշ ժամանակ գործազուրկ կանանց վերապատրաստմանը։ Մանկապարտեզների թիվն ավելացնելու կոչեր են հնչել[7]։
Քաղաքականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
ԼԳԲՏ իրավունքներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Դանիայի կանանց միություն կազմակերպությունը աջակցում է ԼԳԲՏ իրավունքներին։ Հասարակությունը հայտարարել է, որ շատ լուրջ է վերաբերվում հոմոֆոբիային և տրանսֆոբիային, որ մենք աջակցում ենք բոլոր նախաձեռնություններին, որոնք խթանում են գեյերի և տրանսգենդերների իրավունքները, և որ մենք տեսնում ենք ԼԳԲՏ շարժումը որպես մերձավոր դաշնակիցներ անհավասարության դեմ պայքար, և մենք միասին պայքարում ենք հանուն հասարակության, որտեղ սեռը և սեքսուալությունը չեն սահմանափակում անձի անհատականությունը[2]։
Նախագահներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Դանիայի կանանց միություն կազմակերպության նախագահներ եղել են[6][7][8][9]՝
- Մաթիլդա Բայեր (1871),
- Սեվերին Կասե (1871-1872),
- Քերոլայն Տեստման (1872-1883),
- Մարի Ռովսինգ (1883-1887),
- Կիրստին Ֆրեդերիկսեն (1887-1894),
- Յուտա Բոյսեն-Մելլեր (1894-1910),
- Մարի Ռայզինգ Ռասմուսեն(1910-1912),
- Աստրիդ Ստամպե Ֆեդերսեն (1912-1918),
- Ջուլիա Արենհոլտ (1918-1921),
- Գիրիտ Լեմչե (1921-1922),
- Կարեն Հեսսել (1922-1924),
- Էլիզա Պետերսեն (1924-1931),
- Մարի Յելմեր (1931-1936),
- Էդել Սոնտ (1936-1941),
- Անդրեա Հեդեգաարդ (1941-1943),
- Ինգրիդ Լարսեն (ակտիվիստ) (1943-1947),
- Մարգրետե Պետերսեն (1947-1948),
- Էռնա Սերենսեն (1948-1951),
- Հաննա Բուդց (1951-1956),
- Կարեն Ռասմուսեն (1956-1958),
- Լիզ Գրոուս (1958-1964),
- Ինգեր Վիլֆրեդ Յենսեն (1963-1966),
- Նատալի Լինդ (1966-1968),
- Եվա Հեմմեր Հանսեն (1968-1971),
- Գրետե Մունկ (1971-1974),
- Գրետե Ֆենգեր Մելլեր (1974-1981),
- Յուտթե Տորբեկ (1981-1983),
- Հելլե Յարլմոս (1983-1987),
- Լենե Պինդ (1987-1991),
- Բենտե Ստիգ (1991-1993),
- Բրիտա Ֆոգեդ (1993-1995),
- Լենի Պերսոն (1995-1999),
- Կարեն Հալբերգ (1999-2011),
- Լիզա Հոլմֆյորդ (2011-առ այսօր)
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Dansk Kvindesamfund
- ↑ 2,0 2,1 «Køn, sex og seksualitet». Dansk Kvindesamfund. Արխիվացված է օրիգինալից 2022 թ․ մարտի 18-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 18-ին.
- ↑ The women's movement in Denmark , Kvinfo.dk
- ↑ How Danish women got the vote, kvinfo.dk
- ↑ «Vores historie» (Danish). Dansk Kvindesamfund. Արխիվացված է օրիգինալից 2022 թ․ հունվարի 25-ին. Վերցված է 2018 թ․ հոկտեմբերի 22-ին.
{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link) - ↑ 6,0 6,1 6,2 Rimmen Nielsen, Hanne; Lous, Eva. «Dansk Kvindesamfund» (Danish). Gyldendal: Den Store Danske. Վերցված է 2018 թ․ հոկտեմբերի 11-ին.
{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link) - ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 7,5 «Dansk Kvindesamfund 1871-» (Danish). Aarhus Universitet. Վերցված է 2018 թ․ հոկտեմբերի 3-ին.
{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link) - ↑ Lundbye, Nina Christine; Kaasgaard Poulsen, Kirstine; Skovgaard, Mette Liv (2005). «Dansk Kvindesamfund» (PDF) (Danish). Roskilde Universitetscenter. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2019 թ․ ապրիլի 15-ին. Վերցված է 2018 թ․ հոկտեմբերի 3-ին.
{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link) - ↑ Lous, Eva (1996 թ․ մարտ). «Dansk Kvindesamfunds Arkiv» (PDF) (Danish). Statsbiblioteket. ISBN 87-7507-211-4. Վերցված է 2018 թ․ հոկտեմբերի 11-ին.
{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)