Բորովիցկայա աշտարակ
 | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | gate tower? և ճարտարապետական հուշարձան |
| Երկիր |  Ռուսաստան |
| Տեղագրություն | Տվերսկի շրջան |
| Մասն է | Մոսկովյան Կրեմլ |
| Անվանված է | pine barrens? |
| Հիմնադրված է | 1490 |
| Ժառանգության կարգավիճակ | Ռուսաստանի դաշնային մշակութային ժառանգության օբյեկտ[1] |
 | |
 | |
Բորովիցկայա աշտարակ (նաև Предте́ченская, Չերտոլյան դարպասներ, Բորովիցկյան դարպասներ), աշտարակ և Կրեմլի հարավ-արևմտյան մասի մուտքի դարպասներ.
Նայում է դեպի համանուն հրապարակն ու Մեծ Քարե կամրջի հարևանությամբ գտնվող Ալեքսանդրյան պարտեզը։ Ենթադրաբար, աշտարակի անվանումը գալիս է հին սոճու անտառի անունից, որը Մոսկվայի վաղ պատմության ընթացքում ծածկել է Բորովիցկի բլուրը։
[2][3][4][5]: Բորովիցկի դարպասը ժամանակագրորեն Մոսկվայի առաջին շենքերից մեկն է։ Դրանք գոյություն ունեին Դմիտրի Դոնսկոյի փայտե ամրոցում։ Դարպասի վերևում գտնվող աշտարակը կառուցվել է 1490 թվականին՝ Կրեմլի վերակառուցման ժամանակ, սպիտակ քարե աղյուսով։ Նախագծի հեղինակը իտալացի ճարտարապետ Պիետրո Անտոնիո Սոլարին էր։ Սալիկապատ տանիքով ամրացված գագաթը ավելացվել է 17-րդ դարում։ Մինչև 1935 թվականը այն զարդարված էր ոսկեզօծ երկգլխանի արծվով։ Աշտարակի դարպասները պահպանվում և սպասարկվում էին կենցաղային կարիքների համար։
Անվան ծագում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Դարպասի և աշտարակի հիմնական անվանումը գալիս է հին սոճու անտառից, որը Մոսկվայի հիմնադրման ժամանակ ծածկում էր գետի և Կրեմլի կամ Բորովիցկի բլրի լանջերը։ «Չերտոլսկիե» անվանումը ամրագրվել է Չերտոլիայի մոտակայքում գտնվելու վայրի` Բորովիցկի բլրի շրջակայքում գտնվող կիրճերով և գետահովիտներով [6][7][2]։
Բորովիցկի բլուր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Բորովիցկի բլուրը, որի վրա գտնվում են դարպասը և աշտարակը, Մոսկվայի պատմական կենտրոնն է։ Նրա շրջակայքում հնէաբանները հայտնաբերել են բրոնզե դարի վայրեր, և 1147 թվականից ի վեր հայտնաբերվել են Յուրի Դոլգորուկի քաղաքի առաջին ժամանկագրական վկայությունները։ Իշխան Իվան Կալիտայի օրոք 1339-1340 թվականներին բլուրի վրա գտնվող բնակավայրի շուրջ կառուցվեցին կաղնու առաջին ամրությունները։ 1366-1368 թվականներին Դմիտրի Դոնսկոյի օրոք նրանց փոխարինեց սպիտակ քարե Կրեմլը, որը, ենթադրաբար, առաջին Բորովիցկայա աշտարակն էր։ Դա հաստատվում է 1461 թվականին Սուրբ Հովհաննես Մկրտչի առաջին քարե եկեղեցու կառուցման մասին գրառմամբ։ Ըստ մատենագրության՝ նա կանգնած էր «անտառի տակ, Բորովիցկի դարպասի մոտ» [14] [12]։ 19-րդ դարի պատմաբան Իվան Կոնդրատևը ուղղակիորեն անվանում է այն վայրը, որտեղ կառուցվել է Բորովիցկի դարպասը։
Շինարարություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Բորովիցկայա աշտարակը, որից գալիս է ժամանակակից տեսքը, կառուցվել է 1490 թվականին իտալացի ճարտարապետ Պիետրո Անտոնիո Սոլարիի կողմից, որը Միլանից Մոսկվա էր ժամանել Իվան III-ի հրավերով։ Աշտարակը ստացել է լակոնիկ քառակողմ ձև և զարդարվել է միայն վերին տրամագծի երկայնքով մի շարք լայնություններով։ Շենքը պսակվել է ցածր փայտե վրանով [18][19] Այս ժամանակահատվածում Բորովիցկի դարպասից դեպի Մեծ դքսական պալատը անցնում էր մի լայն փողոց, իսկ գետի եզրից փայտե կամուրջ էր գցված դեպի Китай-город[8]։ 1499 թվականին Սոլարիի ղեկավարությամբ Բորովիցկայայից կանգնեցվեց պատը մինչև Վոդոզվոդնոյ աշտարակ, որն առանձնացնում էր Կրեմլի դիմային մասը տնտեսականից[9]։ Բորիս Գոդունովի օրոք քաղաքի պլանների համաձայն, Բորովիցկայա աշտարակի մոտ արդեն նշվել են քարե կամարակապ կամուրջ և ստեռլնիցա[10]։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Постановление Совета Министров РСФСР № 1327 от 30.08.1960
- ↑ 2,0 2,1 Памятники архитектуры, 1983, էջ 309
- ↑ Бартенев, 1912, էջ 178—185
- ↑ Романюк, 2013
- ↑ Шмидт, 1997, էջ 136
- ↑ Бартенев, 1912, էջ 185
- ↑ Памятники московской древности, 1842—1845, էջ 43
- ↑ Кондратьев, 1893, էջ 29
- ↑ Памятники архитектуры, 1983, с. 309.
- ↑ Бартенев, 1912, с. 186.