Առյուծն ու արևը (պատմվածք)

Առյուծն ու արևը ռուս.՝ Лев и Солнце
Տեսակ	գրական ստեղծագործություն
Ժանր	պատմվածք
Ձև	պատմվածք
Հեղինակ	Անտոն Չեխով
Բնագիր լեզու	ռուսերեն
Հրատարակվել է	դեկտեմբերի 5 (17), 1887

«Առյուծն ու արևը» (ռուս.՝ Лев и Солнце), Անտոն Պավլովիչ Չեխովի պատմվածքը` գրված 1887 թվականին։ Պատմվածքն առաջին անգամ հրապարակվել է 1887 թվականին «Օսկոլկի» ամսագրի դեկտեմբերի 5-ի № 49 համարում՝ Ա. Չեխոնտե ստորագրությամբ։

Հրապարակում

Առյուծի և արևի պարսկական շքանշան

Տակովյան խաչի սերբական շքանշան

Անտոն Չեխովն «Առյուծն ու արևը» պատմվածքը գրել է 1887 թվականին, առաջին անգամ հրատարակվել է 1887 թվականին «Օսկոլկի» ամսագրի դեկտեմբերի 5-ի № 49 համարում՝ Ա. Չեխոնտե ստորագրությամբ։ «Օսկոլկի» ամսագրում սա Չեխովի վերջին չհրապարակված պատմվածքն էր։ Այն ընդգրկվել է Ադոլֆ Մարքսի հրատարակած Չեխովի ստեղծագործությունների ժողովածուում։ Երկերի ժողովածուում ընդգրկելու համար Չեխովը փոխել է պատմվածքի ավարտը՝ նշելով, որ «Օսկոլկիի» խմբագրությունում քաղաքապետ Կուցինը չի ստացել «Առյուծ և արև» ցանկալի մրցանակը։

Չեխովի կենդանության օրոք պատմվածքը թարգմանվել է բուլղարերեն, գերմաներեն, սերբախորվաթերեն և չեխերեն։

Քննադատություն

Պատմվածքի մասին ժամանակակիցները գրել են՝ գրող Վլադիմիր Բոգորազը նշել է, որ պատմության մեջ մեջբերված բանաստեղծությունները նմանատիպ իրավիճակում նախատեսված էին «հավակնոտ տագանրոգյան ղեկավարին»։

Պատմաբան Պավել Ֆիլևսկին գրել է, որ պատմվածքում շքանշանի հետ կապված իրավիճակը տեղի է ունեցել ոչ թե քաղաքի ղեկավարի, այլ Կուրսկ-Խարկով-Ազով երկաթգծի կառուցող Յա. Ս. Պոլյակովի հետ, որը պարսից շահից շքանշան է ստացել Պարսկաստանում երկաթուղու կառուցման ծառայությունների համար։

Սյուժե

Քաղաքապետ Ստեփան Իվանովիչ Կուցինը տեղեկանում է պարսից մեծատոհմիկ Ռահաթ-Հելամի ժամանման և «Ճապոնիա» հյուրանոցում հանգրվանելու մասին։

Պատմվածքի հերոսը, ով երազում է ստանալ Առյուծի և արևի պարսկական շքանշանը, Ռահաթ-Հելամի ժամանումը համարում է իր նպատակին հասնելու միջոց։ Նա ճանապարհորդին հրավիրում է տեսնելու իր քաղաքը և նրան հյուրասիրում է լավագույն ռեստորաններից մեկը։ Չնայած տարբեր լեզուներով հաղորդակցման դժվարություններին, քաղաքապետը պարսիկ բարձրաստիճան պաշտոնյային տանում է քաղաքի հիմնական փողոցներով, շուկայի միջոցով, ցույց է տալիս տեսարժան վայրերը, տանում է դիտանոց, հյուրասիրում «Լոնդոն» ռեստորանում։ Պաշտոնակից անձինք սարկազմով հիշեցնում են քաղաքապետին, որ «պարսիկները նման սովորություն ունեն. եթե հարգարժան հյուր է գալիս ձեզ մոտ, ապա պետք է ինքներդ ոչխար մորթեք նրա համար», ինչ-որ մեկը նրան է ուղարկում ծաղրանկարների և պոեմների փաթեթ, որոնք ծաղրում են պաշտոնյայի ջանքերը։

Մեկ տարի և չորս ամիս անց Ստեփան Իվանովիչը ձմռանը քայլում է կոճակներն արձակված իր մուշտակով, որպեսզի իր հայրենակիցները կարողանան հիանալ Առյուծի և արևի շքանշանով։ Բայց սա չի հագեցնում նրա բավարարվածությունը, քանի որ այժմ ցանկանում է ստանալ Տակովյան խաչի սերբական շքանշանը։

Գրականություն

• Чехов А. П. Лев и Солнце // Чехов А. П. Полное собрание сочинений и писем: В 30 т. Сочинения: В 18 т. / АН СССР. Ин-т мировой лит. им. А. М. Горького. — М.: Наука, 1974—1982.
• Voir Dictionnaire Tchekhov, Page 161, Françoise Darnal-Lesné, Édition L'Harmattan, 2010, ISBN 978 2 296 11343 5.
• Le Lion et le Soleil, traduit par Édouard Parayre, Bibliothèque de la Pléiade, éditions Gallimard, 1970, ISBN 2 07 010550 4.

Արտաքին հղումներ

• Чехов А. П. Лев и Солнце Արխիվացված 2017-05-08 Wayback Machine Բնօրինակ ռուսերեն տեքստ