Ականջմտուկներ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից

Ականջմտնուկներ (լատին․՝ Dermaptera), մաշկաթևներ, միջատների կարգ։ Հայտնի է 1000, Հայաստանում՝ 26 տեսակ։ Ամենուրեք հանդիպում են ականջմտնուկ սովորականը (Forficula auricularia) և ականջմտնուկ բանջարանոցայինը (Forficula formis Kol

Արտաքին նկարագիր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կերպարանափոխվում են ոչ լրիվ։ Մարմինը տափակ է, երկարությունը՝ 3,5–50 մմ փորը՝ աքցանաձև հավելումով։ Ունեն կարճ մաշկային վերնաթևեր, որոնց տակ երբեմն գտնվում են թաղանթաթևեր։ Բազմանում են տարեկան 1 անգամ՝ դնելով մինչև 80 ձու։ Վարում են գիշերային կյանք։ Խոնավասեր են, ամենակեր։ Տարածված են տաք երկրներում։ Որոշ տեսակներ վնասում են գյուղատնտեսական բույսերը։

Ստուգաբանություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

«Ականջմտուկ» անվանումը հիմնավորված չէ, քանի որ մարդկանց ականջ չեն մտնում և առողջությանը վնաս չեն պատճառում։

Կենսակերպ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Խոնավասեր և ջերմասեր են։ Գիշերն ակտիվ են, ցերեկը թաքնվում են քարերի, թափված տերևների ու ծառերի կիսապոկված կեղևների տակ։ Մարմինը երկարավուն է (մինչև 5 սմ), գլուխը՝ տափակ, սրտաձև, բերանը՝ ուղղված առաջ, բերանային մասերը կրծող են։ Կրծքի 2-րդ և 3-րդ հատվածները վերևում ծածկված են կարճ վերՆաթևերով, որոնք պաշտպանում են ներքին թևերը, փորը վերջանում է երկար, ամուր աքցանով, որն էգերի մոտ մկրատի բերանի նման է, արուների մոտ՝ մանգաղաձև։

Բազմացում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բազմանում են ոչ լրիվ կերպարանափոխությամբ։ Ձվադրում են կույտերով՝ հողում։

Սննդառություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սնվում են բուսական, կենդանական մնացորդներով, որոշ տեսակներ վնաս են հասցնում գյուղատնտեսությանը։

Պատկերասրահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Бей-Биенко Г. Я. Насекомые кожистокрылые, М. — Л., 1936. 240 с. (Фауна СССР, № 5).
  • Стороженко С. Ю. 1984. Обзор уховерток (Dermaptera) Дальнего Востока СССР // Систематика насекомых Дальнего Востока. — Владивосток. С. 3-7.
  • Srivastava, G. K. 1976. Catalogue on Oriental Dermaptera. Records of the Zoological Survey of India, Occasional Paper 2: 1-94
  • Steinmann, H. 1975. Suprageneric classification of Dermaptera. Acta Zoologica Academiae Scientiarum Hungaricae 21: 195—220.
  • Steinmann, H. 1989. Dermaptera. Catadermaptera II. Das Tierreich. Eine Zusammenstellung und Kennzeichnung der rezenten, Berlin. 105: xix 1-504.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական տարբերակը վերցված է Հայաստանի բնաշխարհ հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 1, էջ 222