Ագապի (վեպ)
«Ագապիի պատմությունը» «Ագապի հիքեայեսի» | |
---|---|
Հեղինակ | Հովսեփ Վարդանյան |
Բնօրինակ լեզու | թուրքերեն (հայատառ) |
Էջեր | 250 |
Երկիր | Օսմանյան կայսրություն |
Հրատարակման վայր | Կոստանդնուպոլիս |
Հրատարակման տարեթիվ | 1851 |
Թարգմանիչ հայերեն | Գառնիկ Ստեփանյան |
Հրատարակում հայերեն | 1979 |
«Ագապիի պատմությունը» (հայատառ թուրքերեն՝ «Ագապի հիքեայեսի»), Հովսեփ Վարդանյանի հայատառ թուրքերենով գրած վեպը, որում խիստ քննադատվում են 19-րդ դարի կեսերին Կոստանդնուպոլսի հայ գաղութում ծավալված պառակտիչ բնույթ ունեցող կրոնական խնդիրները։
Վեպի ստեղծման հանգամանքները[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վեպի ընդունելությունն հայ կաթողիկեների շրջանում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հովսեփ Վարդանյանի «Ագապիի պատմությունը» վեպը, չնայած հեղինակի հայ կաթողիկե համայնքին պատկանելու հանգամանքին, խիստ բացասական ընդունելության է արժանանում հայ կաթողիկե հոգևորականների շրջանում։ Այդ ժամանակվա հայ կաթողիկե համայնքի առաջնորդ Անտոն Հասունյանը մի կոնդակ հրապարակեց, որում խստորեն դատապարտեց «Ագապի» վեպը և արգելեց այն ընթերցել հայ կաթողիկեներին.[1]
Սակայն այս արգելքն մեծ ազդեցություն չունեցավ հայ-կաթողիկե հասարակության վրա և միայն ավելի բորբոքեց հետաքրքրությունն «Ագապի» վեպի նկատմամբ։ Այս հանգամանքից ելնելով Անտոն Հասունյանը դիմում է Վատիկան և վեպն ընդգրկել է տալիս Կաթոլիկ եկեղեցու կողմից արգելված գրքերի ցանկում.[2]
Վեպի սյուժեն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հայատառ թուրքերենով գրված «Ագապիի պատմությունը» վեպը շարադրելիս Վարդանյանը ներշնչվել է արևելյան և արևմտյան մոտիվներից` տարբեր գույներով նկարագրելով սերը։ Վեպում ներկայացված է Հայ առաքելական եկեղեցու և Հայ կաթոլիկ եկեղեցու միջև եղած հակասությունները, որոնց պատճառով տուժում է Ագապիի և Հակոբի սերը։ «Ագապիի պատմությունը» վեպը առաջին անգամ լույս է տեսել 1851 թվականին Ստամբուլում։ Իսկ արդեն 1991 թվականին ավստրիացի թուրքագետ Անդրեաս Թիեթզը, հայատառ թուրքերենը վերածելով լատինատառի, կրկին հրատարակել է վեպը` այն անվանելով Թուրքիայում գրված և տպագրված առաջին ժամանակակից վեպը։