Տղամարդկանց շարժում

Տղամարդկանց շարժում, հովանոցային տերմին, որը բնութագրում է մարդկանց տարբեր խմբեր, որոնց անդամները միմյանց հետ կապված են որպես տղամարդ իրենց ինքնագիտակցությամբ և գենդերային հավասարության հարցերով^[1]^[2]^[3]: Տղամարդկանց շարժումն առաջացել է 1960-1970-ական թվականներին՝ ֆեմինիզմի տարածմանը զուգահեռ և հաճախ դրան ի պատասխան^[1]: Տղամարդկանց շարժմանը պատկանող խմբերը ներգրավված են տարբեր գործունեության մեջ՝ սկսած ինքնազարգացումից մինչև քաղաքական լոբբինգ և ակտիվիզմ^[1], և զբաղեցնում են տարբեր դիրքեր` հակաֆեմինիստականից մինչ ֆեմինիստական. այն մեկ միասնական շարժում չէ^[2]:

Տղամարդկանց շարժման հիմնական հոսքերը տղամարդկանց ազատագրական շարժումն են, տղամարդկանց պրոֆեմինիստական շարժումը, տղամարդկանց իրավունքների շարժումը, տղամարդկանց միֆոպոետիկ շարժումը և քրիստոնյա տղամարդկանց շարժումը (առաջին հերթին «Խոստումների պահապանները»)^[4]:

Նկարագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Տղամարդկանց շարժումը գենդերային խնդիրների վրա իրենց ուշադրությամբ տարբերվում է հիմնականում տղամարդկանցից բաղկացած այլ շարժումներից, ինչպիսիք են հրազենի և վաղ արհմիությունների կողմնակիցների կազմակերպումը^[1]: Միևնույն ժամանակ, այն քաղաքացիական իրավունքների շարժումներից տարբերվում է նրանով, որ բաղկացած է արտոնյալ խմբի ներկայացուցիչներից և ուղղված է ոչ միայն սոցիալական փոփոխություններին, այլ նաև դրա մասնակիցների ինքնազարգացմանը^[5]:

Տղամարդկանց շարժման առավել քաղաքականապես առաջադիմական և պրոֆեմինիստական հոսանքներն բազմաթիվ են և միևնույն ժամանակ հակված են հեռու մնալ տղամարդկանց շարժման այլ հոսանքներից, որոնք համարվում են տղամարդկանց արտոնությունները պաշտպանող և պահպանել ֆեմինիստական և հակառասիստական շարժումները^[4]:

Դասակարգում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սոցիոլոգ Մայքլ Մեսները նույնացնում է հետևյալ խմբերը տղամարդկանց շարժման շրջանակներում^[2].

Խմբերը, որոնք կենտրոնացած են «առնականության գնի» վրա. տղամարդիկ ավելի շատ են հիվանդանում, ավելի քիչ են ապրում, ավելի հաճախ տառապում են ալկոհոլիզմից կամ թմրամոլությունից։ Ավելի քիչ հավանական է, որ տղամարդիկ դիմեն բժշկի և ավելի հաճախ բռնություն և վտանգավոր վարքագիծ են դրսևորում. տղամարդիկ ավելի քիչ ժամանակ են ծախսում իրենց ընտանիքի հետ խոսելու համար։ Նման խմբերն են շարժումը տղամարդկանց իրավունքների համար, շարժումը հանուն հայրերի իրավունքների, առասպելական տղամարդկանց շարժումը, «Խոստումների պահապանները»։
Խմբեր, որոնք կենտրոնացած են տղամարդկանց անհավասարության վրա. սևամորթ տղամարդիկ, համասեռամոլ տղամարդիկ, անօրինական ներգաղթյալ տղամարդիկ, աղքատ տղամարդիկ կարող են չօգտվել նույն արտոնություններից, ինչ սպիտակ դասի հետերոսեքսուալ տղամարդիկ։ Նման օրինակ է համասեռամոլների-ազատագրական շարժումը։
Խմբեր, որոնք կենտրոնացած են տղամարդկանց ինստիտուցիոնալացված արտոնությունների վրա։ Նման խմբերը ուշադրություն են դարձնել կանանց նկատմամբ սեռական բռնությանը, գենդերային տարբերությունները եկամտի և այլ հարցերում, որոնք հետաքրքրում են ֆեմինիստներին։ Սովորաբար, այդպիսի խմբերը պրեֆեմենտիկական են, ինչպիսիք են «Սպիտակ ժապավեն» արշավը և «Սեքսիզմի դեմ տղամարդկանց ազգային կազմակերպությունը»։

Սոցիոլոգ Մայքլ Ֆլոդը նույնացնում է հետևյալ հիմնական միտումները^[4]:

Արական ազատագրման շարժում. Պնդում է, որ տղամարդիկ տառապում են տղամարդկանց սեռի դերերից, և տղամարդկանց կյանքը տրավմատիզացված է դրանցով. Այս շարժման ներկայացուցիչները կենտրոնանում են երիտասարդ տղամարդկանց տառապանքների վրա, երբ նրանք շփվում են և առնականություն ձեռք բերում։ Դրանով նրանք ընդունում են, որ և՛ տղամարդիկ, և՛ կանայք սահմանափակված են իրենց գենդերային դերերով։ Նրանցից ոմանք կարծում են, որ տղամարդիկ, ինչպես կանայք, ճնշված են, և այս միտման մի մասը ուղղված է դեպի տղամարդկանց իրավունքների շարժում։
Պրոֆեմինիստական և հակասեքսիստական հոսանքներ. այս հարցերի ճանաչման գործում առավել մեծ ուշադրություն է դարձվում տղամարդկանց արտոնություններին և գենդերային անհավասարությանը։
Տղամարդկանց իրավունքների շարժում. ընդունելով տղամարդկանց սեռական դերերի վնասը տղամարդկանց համար, շարժումը դրա մեջ մեղադրում է կանանց կամ ֆեմինիզմին, հերքում տղամարդկանց արտոնությունը և տղամարդկանց համարում իրական զոհեր։ Ըստ որոշ ներկայացուցիչների՝ ֆեմինիզմը հասել է իր նպատակին, և կանայք շատ ընտրություն ունեն, իսկ տղամարդիկ մնում են իրենց գենդերային դերերում։ Ըստ մյուսների՝ ֆեմինիզմը դիտավորյալ խտրականություն է դնում տղամարդկանց նկատմամբ, օրինակ՝ թաքցնելով նրանց նկատմամբ բռնությունը։
Տղամարդկանց առասպելական շարժում. նրանք տղամարդկությունը համարում են ենթագիտակցական ձևեր և նախաձևեր, որոնք արտահայտվում են առասպելների և ծեսերի միջոցով, և առաջարկում են օգնել իրենց՝ ուսումնասիրելով դրանք և վերականգնելով հոգեկան և հոգևոր առողջությունը։
Քրիստոնեական տղամարդկային շարժում. աջակցում են տղամարդկանց միասնությունը Աստծո առջև և ավանդական գենդերային դերերը, հիմնականում ավետարանական և ֆունդամենտալիստական են, հիմնական օրինակը «Խոստումների պահապաններն» է։

Սոցիալական մանկավարժ Դետլեֆ Աքը առանձնացնում է չորս հոսանքներ, որոնք հիմնված են հետևյալ մոտեցումների վրա^[6].

Քննադատական մոտեցում. քննադատական մոտեցման ներկայացուցիչները փորձում են ստեղծել նոր գենդերային հարաբերություններ։ Առօրյա կյանքում սա առաջին հերթին վերածվում է աշխատանքի, տնային և կրթական աշխատանքի բաժանման։
Առասպելաբանական մոտեցում. դիմելով նախաձևերին, առասպելներին և հեքիաթներին՝ հոսանքի ներկայացուցիչները փորձում են ուժեղացնել տղամարդկանց ինքնագիտակցությունը, որպեսզի նրանք ունենան ակտիվ, արժանապատիվ կյանք և արժանի հայր լինեն։
Տղամարդկային, իրավական մոտեցում. նրանք պաշտպանում են խնամակալության անարդար բարեփոխումները և տղամարդկանց դրական ինքնությունը։ Պահանջել քննադատական վերաբերմունք ֆեմինիստական դիրքորոշումների նկատմամբ։
Հակասեքսիստական/ֆեմինիստական մոտեցում. հիմնական պահանջը հայրիշխանության վերացումն է՝ որպես կանանց և տղամարդկանց ճնշման հիմք։ Այս մոտեցման ներկայացուցիչներն առաջնորդվում են կանանց շարժմամբ և փորձում են այսպես կոչված «կանացի հատկություններ» ձեռք բերել։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 Flood, 2007, էջ 418
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 Bridges, 2012, էջ 1
↑ Eagle, 2003, էջ 301
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 Flood, 2007, էջ 420
↑ Flood, 2007, էջ 418—419
↑ Markus Theunert Männerpolitik(en): ein Rahmenkonzept(գերմ.) // Männerpolitik: Was Jungen, Männer und Väter stark macht / Markus Theunert. — Wiesbaden: VS Verlag für Sozialwissenschaften, 2012. — С. 13—56. — ISBN 9783531190419. — doi:10.1007/978-3-531-19041-9_1

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Michael Flood International encyclopedia of men and masculinities. — London: Psychology Press, 2007. — С. 418—422. — ISBN 1134317077 (Google Books)
Tristan S. Bridges The Oxford Encyclopedia of American Social History: Men's-YMCA. — Oxford University Press, 2012. — Т. 2. — С. 1—2. — ISBN 0199743363
Jonna Eagle American Masculinities: A Historical Encyclopedia. — SAGE Publications, 2003. — С. 301—304. — ISBN 1452265712
Amy Blackstone Encyclopedia of Gender and Society. — SAGE Publications, 2008. — С. 546—548. — ISBN 1452266026

[Flood—2007——418-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 Flood, 2007, էջ 418

[Bridges—2012——1-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 Bridges, 2012, էջ 1

[Eagle—2003——301-3] Eagle, 2003, էջ 301

[Flood—2007——420-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 Flood, 2007, էջ 420

[Flood—2007——418—419-5] Flood, 2007, էջ 418—419

[6] Markus Theunert Männerpolitik(en): ein Rahmenkonzept(գերմ.) // Männerpolitik: Was Jungen, Männer und Väter stark macht / Markus Theunert. — Wiesbaden: VS Verlag für Sozialwissenschaften, 2012. — С. 13—56. — ISBN 9783531190419. — doi:10.1007/978-3-531-19041-9_1

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]