Յոսիպ Յուրայ Շտրոսմայեր

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Յոսիպ Յուրայ Շտրոսմայեր
Դիմանկար
Ծնվել էփետրվարի 4, 1815(1815-02-04)[1][2][3][…]
ԾննդավայրՕսիեկ
Մահացել էապրիլի 8, 1905(1905-04-08)[4] (90 տարեկան)
Մահվան վայրՋյակովո, Osijek-Baranja County, Խորվաթիա
ԳերեզմանՁակովոյի մայր տաճար
Քաղաքացիություն Ավստրիական կայսրություն և  Հունգարիայի թագավորություն
ԿրոնՀռոմի Կաթոլիկ եկեղեցի[5][6]
ԿրթությունՎիեննայի համալսարան և Higher Scientific Institute for Diocesan Priests at St. Augustine's?
Գիտական աստիճանփիլիսոփայության դոկտոր
Մասնագիտությունդիվանագետ, քաղաքական գործիչ, գրող, կաթոլիկ քահանա և կաթոլիկ եպիսկոպոս
Զբաղեցրած պաշտոններթեմի հովվապետ
Պարգևներ և
մրցանակներ
ԱնդամությունՍերբական գիտությունների և արվեստների ակադեմիա, Սերբիայի գիտության և արվեստի ակադեմիա և Բուլղարիայի գիտությունների ակադեմիա
Ստորագրություն
Изображение автографа
 Josip Juraj Strossmayer Վիքիպահեստում

Յոսիպ Յուրայ Շտրոսմայեր (խորվաթերեն՝ Josip Juraj Strossmayer, գերմ.՝ Joseph Georg Strossmayer;[7], փետրվարի 4, 1815(1815-02-04)[1][2][3][…], Օսիեկ - ապրիլի 8, 1905(1905-04-08)[4], Ջյակովո, Osijek-Baranja County, Խորվաթիա), խորվաթ եկեղեցական և քաղաքական գործիչ, կաթոլիկ եպիսկոպոս, աստվածաբան, մեկենաս[8]։ Խորվաթները նրան տվել են «հայրենիքի հայր» պատվանունը։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Յոսիպ Յուրայ Շտրոսմայերը խորվաթ սպայի զավակ էր։ Նրա նախապապը գերմանացի էր, Վերին Ավստրիայից տեղափոխվել էր խորվաթական Օսյեկ քաղաքը, ամուսնացել խորվաթուհու հետ։

Յոսիպ Յուրայ Շտրոսմայերը ավարտել է հայրենի Օսյեկի գիմնազիան, ապա՝ Ջյակովոյի կաթոլիկ սեմինարիան (հոգևոր ճեմարանը), այնուհետր Բուդապեշտի համալսարանում պաշտպանելով իր պատրաստած ատենախոսությունը՝ 20 տարեկանում ստացել փիլիսոփայական գիտությունների դոկտորի գիտական աստիճան[9]։

Շտրոսմայերը Հաբսբուրգների միապետության սահմաններում հարավային սլավոնների միավորման, նրանց միասնական պետության՝ Հարավսլավիայի ստեղծման գաղափարի համոզված պաշտպան էր[10], Հարավսլավիան համարում էր սերբերի խորվաթների, սլովենացիների ընդհանուր տունը[11]։ Հենց դա նկատի առնելով՝ նրան անվանում էին «առաջին հարավսլավացի»[11][12]։

1859 թվականին եպիսկոպոս Շտրոսմայերը նամակ է հղել Հռոմի պապ Պիոս IX-ին՝ խնդրելով թույլ տալ, որ խորվաթական եկեղեցական թեմերում կիրառվի սլավոնական ծիսակարգը, և Դալմաթիայի հոգևոր ճեմարաններում ուսուցանվի գլագոլիցան։

Նա 1867 թվականին հիմնադրել է գիտությունների և արվեստների հարավսլավական ակադեմիան (ներկայումս՝ Խորվաթիայի գիտությունների և արվեստների ակադեմիա), աջակցել է Զագրեբում խորվաթական համալսարանի ստեղծմանը (1874)[13][14]:

Շտրոսմայերի անունով են կոչվել Օսյեկի համալսարանը և մի շարք փողոցներ Զագրեբում ու խորվաթական այլ քաղաքներում։

Երկեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • A. Špitelak (Hrsg.), Reden, Vorschläge und Erklärungen auf dem Vatikanischen Konzil, Zagreb 1929
  • F. Šišić (Hrsg.), Korespondencija Raški-Štosmajer, 4 t., Zagreb 1928—1931
  • F. Šišić, Josip Juraj Štrosmajer, Dokumenti i korespondencija, I, Zagreb 1933

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Banac Ivo - The National Question in Yugoslavia: Origin, History, Politics http://books.google.pl/books?id=KfqbujXqQBkC, Cornell University Press, 1984, isbn = 0-8014-1675-2
  • Behschnitt Wolf Dietrich - Nationalismus bei Serben und Kroaten 1830-1914. Analyse und Typologie der nationalen Ideologie, http://books.google.pl/books?id=A8jq9dB0MnIC, Oldenbourg Verlag, München, 1980 seria = Südosteuropäische Arbeiten| id = 74, isbn = 3-486-49831-2
  • Felczak Wacław - Ugoda węgiersko-chorwacka 1868 roku, Wrocław–Warszawa–Kraków, 1969
  • Giza Antoni -Idea jugoslawizmu w latach 1800–1918, Szczecin, 1992, seria - Rozprawy i Studia Uniwersytetu Szczecińskiego| id = 147| isbn
  • Grabowski Bronisław - Akademia południowo-słowiańska w Zagrzebiu| czasopismo = Ateneum: Pismo Naukowe i Literackie, oznaczenie , t. II, 1894
  • Kann Robert A. - The History of the Habsburg Empire 1526-1918, http://books.google.pl/books?id=cG570mijBF4C, University of California Press, Berkeley, 1977, isbn = 0-520-04206-9
  • Kann Robert A. - Das Nationalitätenproblem der Habsburgermonarchie: Geschichte und Ideengehalt der nationalen Bestrebungen von Vormärz bis zur Auflösung des Reiches im Jahre 1918, Graz, 1964, tom = 1, Das Reich und die Völker
  • Schödl| Günter - Kroatische Nationalpolitik und, Jugoslavenstvo’: Studien zu nationaler Integration und regionaler Politik in Kroatien-Dalmatien am Beginn des 20. Jahrhunderts, München, 1980, seria - Südosteuroäische Arbeiten
  • Wereszycki Henryk - Pod berłem Habsburgów: Zagadnienia narodowościowe, Kraków, 1975
  • Dąbrowska-Partyka Maria, Czerwiński Maciej - Josip Juraj Strossmayer. Chorwacja, ekumenizm, Europa/Josip Juraj Strossmayer. Hrvatska, ekumenizm, Europa, Kraków: scriptum, 2007, isbn = 978-83-60163-24-5
  • Vasilije Đ. Krestić, Biskup Štrosmajer u svetlu novih izvora, Zagreb 2002.
  • Kosta Milutinović, Štrosmajer i jugoslovensko pitanje. Novi Sad, 1976 (Institut za izučavanje istorije Vojvodine. Monografije, 15).
  • Юринич, С. Йосиф-Юрай Щросмайер, СбНУ, XXII—XXIII, 1906—1907, 1-71.
  • Encyclopedic Dictionary of Religion, Philadelphia-Washington, D.C. 1979, p. 3403.
  • V. Soloviev, Lettre à Strossmayer, Agram, 9-21 sept. 1886) // Е. Л. Радлов (изд.), Письма В. С. Соловева, Петербург 1908, I, 183—190 [на немски: W. Solowjew, Una Sancta. Schriften zur Vereinigung der Kirchen und zur Grundlegung der universalen Theokratie, II (= W. Szylkarski, Hrsg., Deutsche Gesamtausgabe der Werke von Wladimir Solowjew, Freiburg 1954, III, 7-25)].
  • J. Urban, Korespondencja Solowjewa z Strossmayerem // Przeglad Powszechny, 1909, № 101.
  • Ф. Гривец, Владимир Соловев и епископ Щросмайер // Вера и родина (август-сентябрь), 1925.
  • Ch. Loiseau, La politique de Strossmayer // Le Monde Slave, NF, 4, 1927, № 1, 379—405.
  • W. Szylkarski, Solowjew und Strossmayer // Ostkirchliche Studien, 1, 1952, № 2.
  • E. Winter, Rußland und das Papsttum, Berlin 1961, II, 364 f., 382—390, 500—503.
  • А. Теодоров, Миладиновските песни и Щросмайер. — Пер. сп., 1985, кн. XVI, 82-97.
  • Шишманов, Ив. Владика Щросмайер. Спомени от една лична среща. — Български преглед, V, 1899, кн. 6, 77-78.
  • М. Арнаудов, Братя Миладинови. Живот и дейност. С., 1969, 211—229.
  • П. Хр. Петров и Ф. Шишич, Кореспонденция на българи с Щросмайер-Рачки. — Изв. на Инст. за история. Т. 18, 1967, 247—288.
  • Братя Миладинови. Преписка. Издирил, коментирал и редактирал Н. Трайков. С., 1964, с. 241, 245.
  • Епископ Йосип Щросмайер и българите. Хърватският интелектуален елит и София. С., 2009.
  • И. Начев. Ролята на епископ Щросмайер за утвърждаването на Загреб като културна столица в Европейския югоизток, сп. Балкани, 4/2015, с.42-51. 

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  2. ↑ 2,0 2,1 Encyclopædia Britannica
  3. ↑ 3,0 3,1 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 National Library of Israel Names and Subjects Authority File
  5. ↑ Catholic-Hierarchy.org — USA: 1990.
  6. ↑ Չեխիայի ազգային գրադարանի կատալոգ
  7. ↑ Arthur J. May, The Hapsburg Monarchy, 1867–1914 (New York: W. W. Norton, 1968), 73. Contemporaries spelled the name "Straussmeyer".
  8. ↑ Klemens Löffler (1912). «Catholic Encyclopedia: Joseph Georg Strossmayer». The Catholic Encyclopedia Vol. 14. Robert Appleton Company, New York. Վերցված է 2010 թ․ ապրիլի 18-ին.
  9. ↑ Catholic Encyclopedia «Joseph Georg Strossmayer» Consultado el 23 de noviembre de 2010
  10. ↑ ArteHistoria «Nacionalismos en Austria-Hungría» Consultado el 23 de noviembre de 2010
  11. ↑ 11,0 11,1 Bellamy, p. 44
  12. ↑ R. W. Seton-Watson. The Southern Slav Question. G. Bell and Sons, 1911. p. 128
  13. ↑ «History of the University of Zagreb». Univerza v Zagrebu. 2005. Վերցված է 2010 թ․ դեկտեմբերի 28-ին.
  14. ↑ Josip Juraj Strossmayer (1861 թ․ ապրիլի 29). «Akademija znanosti - put prema narodnom obrazovanju». Speech in the Croatian Parliament. Wikisource. Վերցված է 2010 թ․ դեկտեմբերի 28-ին.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Յոսիպ Յուրայ Շտրոսմայեր» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Յոսիպ_Յուրայ_Շտրոսմայեր&oldid=9743722» էջից