Մատնաչափիկ
| Մատնաչափիկ | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | գրական ստեղծագործություն |
| Հեղինակ | Հանս Քրիստիան Անդերսեն |
| Ստեղծագործություն | «Մատնաչափիկը» |
| Սեռ | իգական |
 Thumbelina Վիքիպահեստում | |
Մատնաչափիկ (դան․՝ Tommelise), փոքրիկ, գեղեցիկ և բարի աղջիկ, դանիացի բանաստեղծ, ճանապարհորդ և հեքիաթագիր Հանս Քրիստիան Անդերսենի համանուն հեքիաթի հերոսուհին։ Ուրախ մարդուկների ակումբի միակ աղջիկ անդամը[1]։
«Մատնաչափիկը» հեքիաթն առաջին անգամ հրապարակվել է 1835 թվականին Դանիայում՝ «Հեքիաթներ, որ պատմվել են երեխաներին» գրքի 2-րդ հատորի կազմում։ Ինչպես Անդերսենի բազմաթիվ հեքիաթներ, այս հեքիաթը ևս հորինվել է անձամբ գրողի կողմից և ոչ թե փոխառնվել «ժողովրդից»։
Բնավորություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Անճոռնի ճուտիկի և Անդերսենի մի շարք այլ հերոսների նման Մատնաչափիկը ևս համարվում է գործող անձ-«հետ մնացող», որ փնտրում է իր տեղը հասարակության մեջ։ Այդպիսի հերոսներն առաջացնում են հեղինակի համակրանքը։
Հեքիաթի սյուժե[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Մի կին ծաղիկ էր աճեցնում, որի բացված կոկոնից դուրս է գալիս փոքրիկ աղջիկ։ Նա հազիվ մի մատնաչափ հասակ ուներ։ Կինը նրան անվանում է Մատնաչափիկ։
Աղջիկը շատ գեղեցիկ էր։ Դա նկատում է գորտը և որոշում, որ Մատնաչափիկը հիանալի կին կլինի իր տղայի համար։ Կեսգիշերին գորտը գողանում է աղջկան, որպեսզի տանի իր տղայի մոտ։ Գորտի որդին հմայվում է աղջկա գեղեցկությամբ, և որպեսզի Մատնաչափիկը չփախչի, նրան նստեցնում է ջրաշուշանի տերևի վրա։ Սակայն աղջկան օգնության են գալիս ձկները, որոնք կրծում են ջրաշուշանի ցողունն ու տերևը, իսկ թիթեռը, որին նույնպես դուր էր եկել Մատնաչափիկը, բռնում է աղջկա գոտին և թռչելով իր ետևից տանում տերևը, այնպես որ այն սահում է ջրի մակերևույթով։ Մինչ թիթեռը քաշում էր տերևը, մայիսյան բզեզը փախցնում է աղջկան, իսկ թիթեռը տերևից կապված է մնում։ Մատնաչափիկը շատ էր խղճում նրան․ եթե թիթեռը ազատվել չկարողանար, սովից կմեռներ։
Բզեզը Մատնաչափիկին տանում է իր ընկերների և ծանոթների մոտ։ Բայց աղջիկը նրանց դուր չի գալիս, քանի որ նրանք գեղեցիկի մասին ունեն իրենց հատուկ բզեզային պատկերացումները։ Խեղճ Մատնաչափիկն անտառում մենակ է մնում։ Նա անցկացնում է ամառը և աշունը, իսկ երբ գալիս է ձմեռը, սկսում է մրսել։ Բարեբախտաբար սառած Մատնաչափիկին հայտնաբերում է դաշտամուկը, որն աղջկան իր բնում ապաստարան է տալիս։ Այնուհետև մուկը որոշում է աղջկան ամուսնացնել իր հարուստ հարևանի՝ խլուրդի հետ։ Նա շատ հարուստ էր և նույնքան էլ ագահ։ Մատնաչափիկը խլուրդին դուր է գալիս, և վերջինս խոստանում է մտածել ամուսնության մասին։ Նա աղջկան ցույց է տալիս իր ստորգետնյա «ապարանքներն» ու հարստությունը։ Սրահներից մեկում Մատնաչափիկը գտնում է սառած ծիծեռնակի։ Խլուրդը և դաշտամուկը կարծում են, որ ծիծեռնակը մահացել է, բայց պարզվում է, որ ծիծեռնակն ուղղակի շատ թույլ է։ Մատնաչափիկը դաշտամկանից և խլուրդից գաղտնի հոգ է տանում թռչնակի մասին։ Բացվում է գարունը։ Ծիծեռնակն ամբողջովին ապաքինվում է և Մատնաչափիկին շնորհակալություն հայտնելով՝ դուրս թռչում խլուրդի սրահից։
Այդ ժամանակ խլուրդը վերջնականապես կողմնորոշվում է և որոշում ամուսնանալ։ Դաշտամկան պատվերով Մատնաչափիկն սկսում է իր համար օժիտ պատրաստել։ Նա շատ տխուր էր և վիրավորված, քանի որ բոլորովին չէր ուզում ամուսնանալ խլուրդի հետ։ Գալիս է հարսանիքի օրը։ Մատնաչափիկը որոշում է վերջին անգամ լույս աշխարհ դուրս գալ և արևին հրաժեշտ տալ։ Այդ ժամանակ դաշտով թռչում էր ծիծեռնակը։ Նա աղջկան տանում է երկրներ՝ փրկելով ագահ ու հաշվենկատ խլուրդից։
Տաք երկրներում Մատնաչափիկը բնակվում է ծաղկի մեջ։ Նա ծանոթանում է էլֆերի թագավորի հետ։ Նրանք իսկույն սիրահարվում են միմյանց և ամուսնանում։ Այդպես Մատնաչափիկը դառնում է էլֆերի թագուհին։
Էկրանավորումներ և բեմադրումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Էնդրյու Լանգն իր «Ձիթենու հավերժահարսերի հեքիաթները» գրքի տասնմեկերորդ հատորում (տպագրվել է 1907 թվականին) «Մատնաչափիկը» հեքիաթը վերանվանել է «Մայայի արկածները»։
- «Մատնաչափիկը» առաջին ֆիլմը եղել է սև-սպիտակ և թողարկվել է 1924 թվականին՝ ռեժիսոր Գերբերտ Մ․ Դոլիի կողմից։
- Անդերսենի մասին ֆիլմում (1952) Դեննի Քեյը կատարել է Ֆրենկ Լեսսերի կողմից գրված «Մատնաչափիկը» երգը։
- Լոտտե Ռեյնիգերը 1954 թվականին թողարկել է Մատնաչափիկի մասին 10 րոպեանոց ֆիլմ։
- 1964 թվականին Լեոնիդ Ամալրիկի կողմից նկարահանվել է «Մատնաչափիկը» խորհրդային մուլտֆիլմը։
- 1972 թվականին նկարահանվել է Մատնաչափիկի մասին դիաֆիլմ (խմբագիր՝ Ն․ Մարտինովա, նկարիչ՝ Գ․ Պորտնյագինա)[2]։
- «Toei Animation» ճապոնական ստուդիան 1978 թվականին նկարիչ Օսամու Թեձուկայի նկարներով թողարկել է «Sekai Meisaku Dowa: Oyayubi Hime» (World’s Famous Children’s Stories: The Thumb Princess) լիամետրաժ անիմե-մուլտֆիլմ։
- Մատնաչափիկի մասին սերիալը թողարկել է «Faerie Tale Theatre» («Հեքիաթային թատրոն») ստուդիան 1984 թվականին։ Սերիալում նկարահանվել են Քերրի Ֆիշերը և Ուիլյամ Քեթան։
- 1989 թվականին Մատնաչափիկի մասին պատմությունը «Rabbit Ears Productions» ստուդիայի կողմից թողարկվել է տեսաերիզներով, ձայնասկավառակներով, խտասկավառակներով (Քելլի ՄակԳիլլիսի կատարմամբ) և գրքի տեսքով։
- «Enoki Films» ճապոնական ստուդիան 1992 թվականին թողարկել է 26 սերիանոց «Oyayubi Hime Monogatari» («Պատմություններ Մատնաչափիկի մասին»)։
- Golden Films ընկերությունը 1993 թվականին թողարկել է Մատնաչափիկի մասին մուլտֆիլմ։
- 1994 թվականին Դոն Բլուտը թողարկել է «Մատնաչափիկը» մուլտֆիլմը, որը որոշ շեղումներ ունի դասական հեղինակային սյուժեից։
- 2002 թվականին DVD-ով թողարկվել է «Մատնաչափիկի արկածները» մուլտֆիլմը։
- «Շրեկ 2» (2004) մուլտֆիլմում արքայադուստր Ֆիոնայի հարսանիքի հյուրերից էր Մատնաչափիկը։
- Hans Christian Andersen’s 200th Anniversary: The Fairy Tales, 2005, Denmark, The Netherlands, Jorgen Bing (Հանս Քրիստիան Անդերսեն, Հեքիաթներ, 2005, Դանիա, Նիդերլանդներ, Յորգեն Բինգ)։
- 2007 թվականին Լեոնիդ Նաչաևան Իննա Վետկինայի սցենարի հիման վրա թողարկել է «Մատնաչափիկը» ֆիլմը։
- 2009 թվականին թողարկված Բարբիների մուլտֆիլմը ներկայացնում է «Մատնաչափիկը» հեքիաթը։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ «Сайт журнала «Весёлые картинки»». Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ դեկտեմբերի 22-ին. Վերցված է 2016 թ․ օգոստոսի 17-ին.
- ↑ Диафильм Дюймовочка, 1972 год(չաշխատող հղում)
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Մատնաչափիկ» հոդվածին։ |
| ||||||
