Մասնակից:Mariam Ghukasyan/Ավազարկղ

Սուր բրոնխիտ , հայտնի է որպես ցրտի հիվանդություն անունով, թոքերի կազմության մեջ մտնող բրոնխների կարճաժամկետ բորբոքային հիվանդություն է: Ամենաբնորոշ նշանը հազն է: Այլ ախտանշաններն են՝ խորխոտ հազը, խզզոցները, շնչառության ժամանակի կարճացում, տենդ և կրծքավանդակում դիսկոնֆորտի զգացում: Բորբոքումը կարող է տևել մոտ 2-10 օր: Հազը կարող է շարունակվել մի քանի շաբաթ, իսկ ընդանուր ախտանշանները տևում են մոտ երեք շաբաթ : Ոմանց ախտանշանները կարող է տևել մոտ վեց շաբաթ:

Մոտ 90% դեպքերում բրոնխիտի հարուցիչը վիրուսային ծագում ունի: Վիրուսները տարածվում են օդակաթիլային և կոնտակտային ճանապարհով, վարակի աղբյուր է հանդիսանում հիվանդ մարդը, վարակակիրը կամ հիվանդի կողմից օգտագործված իրերը: Ռիսկի գործոններն են ծխախոտի ծուխը, փոշին, աղտոտված օդը : Որոշ դեպքերի պատճառ է աղտոտված օդը կամ բակտերիաները՝ Միկոպլազմա պնևմոնիե (Mycoplasma pneumoniae) կամ Բորդետելլա պերտուսիս (Bordetella pertussis) Ախտորոշումը հիմնված է հիվանդության նշանների և սիմպտոմների վրա: Խորխի գույնով չենք կարող տարբերել վիրուային թե բակտերիալ ծագման է բորբոքումը : Հարուցիչի հայտնաբերումն այդքան էլ էական նշանակություն չունի, քանի որ երրորդ օրվանից միանում է երկրորդային բակտերիալ վարակը: Հիվանդության այլ պատճառներ կարող է հանդիսանալ ասթման, բրոնխիոլիտը, բրոնխոէկտազները և խրոնիկ օբստրուկտիվ բրոնխիտը: Կրծքավանդակի ռենտգեն հետազոտությունը շատ օգտակար է թոքաբորբը հայտնաբերելու համար:

Կանխարգելման համար խորհուրդ է տրվում չծխել և խուսափել այլ գրգռող նյութերից: Պաշտպանական նշանակություն ունի ձեռքերի հաճախակի լվացումը: Սուր բրոնխիտի բուժում են որպես օրենք հիվանդին նշանակելով հանգստի ռեժիմ, պարացետամոլ (acetaminophen) և ՈՍՀԴ-ներ ջերմության դեմ: Հազի դեմ դեղորայքը՝ մուկոլիտիկներ, խորխաբերներ արդյունավետ է, բայց այն խորհուրդ չի տրվում նշանակել վեց տարեկանից փոքր երեխաներին : Սալբուտամոլը (Salbutamol) էֆեկտիվ չէ այն երեխաների համար, որոնց հազը սուր է, բայց չկա օդատար ուղիների ռեստրիկցիա: Կան որոշ փաստեր, որ սալբուտանոլն արդյունավետ է այն դեռահասների մոտ, որոնց մոտ կա խզզոցներ օդատար ուղիների ռեստրիկցիայի հետևանքով, այնուամենայնիվ, դեղորայքի հետևանքով կարող է առաջանալ նևրոզներ, տրեմոր, դողերոցք: Անտիբիոտիկներ սովորաբար չեն նշանակում, քանի որ հարուցիչը սովորաբոր ունի վիրուսային ծագոմ: Բացառություն է, երբ սուր բրոնխիտն առաջացել է կապույտ հազի հարուցիչից: Ախտանշանները մեղմացնում են նաև մեղրը և խորդենին:

Սուր բրոնխիտն ամենահաճախ հանդիպող հիվանդություններից է: Չափահասների մոտ 5%-ը վարակված են, իսկ մոտ 6%-ի մոտ ամենաքիչը տարին մեկ անգամ դիտվում է հիվանդության նոր էպիզոդ : Հիմնականում դիտվում է ձմռանը: Յուրաքանչյուր տարի ԱՄՆ-ում ավելի քան 10 միլլիոն մարդ դիմում է բժշկին այս պատճառով, և նրանցից մոտ 70%-ին նշանակում են անտիբիոտիկներ: Ակտիվ իրականացվում են միջոցառումներ, որպեսզի իջեցնեն անտիբիոտիկներ նշանակելու պահանջը սուր բրոնխիտի ժամանակ:

Նշաններ և ախտանշաններ

Բրոնխիտ կարող ենք կասկածել, եթե ունենք խորխոտ հազ, շնչառության ժամանակի կարճացում՝ հևոց և խզզոցներ: Կարող է դիտվել ցավ կրծքավանդակում, տենդ, հոգնածություն և հյուծում: Ի հավելում, այն բրոնխիտներն, որոնք հարուցվել են Ադենովիրիդե (Adenoviridae) ընտանիքին պատկանող հարուցիչներով դիտվում է արտահայտված համակարգայն և ստամոքսաղիքային համակարգի սիմպտոմներ: Ինչևիցե, հազը բրոնխիտների ժամանակ կարող է տևել մոտ երեք շաբաթ կամ ավելի՝ անգամ, եթե մնացած սիմպտոմները անհետացել են:

Պատճառագիտություն

Սուր բրոնխիտների առաջացման պատճառ կարող են լինել ախտածին հարուցիչները, ավելի հաճախ վիրուսները: Բնորոշ վիրուսներն են ՝ ՌՍՎ (respiratory syncytial virus), գրիպ (influenza) և այլ: Բակտերիաներից առավել բնորոշ են Միկոպլազմա պնևմոնեիա (Mycoplasma pneumoniae), Խլամիդիա պնևմոնիա ( Chlamydophila pneumoniae), Բորդետելլա պերտուսիս (Bordetella pertussis), Ստրեպտակոկուս պնևմոնեիա ( Streptococcus pneumoniae) Հեմոֆիլուս ինֆլուենզ (Haemophilus influenzae):

• Վնասումը բերում է օդատար ուղիների էպիթելի ախտահարման և թոքի հյուսվածք են գալիս բորբոքման առաջին մարկերները՝ նեյտրոֆիլները:
• Նեյտրոֆիլները ուժեղացնում են լորձի սինթեզը և ձերբազատումը:
• Further obstruction to the airways is caused by more goblet cells in the small airways. This is typical of chronic bronchitis.
• Although infection is not the reason or cause of chronic bronchitis, it is seen to aid in sustaining the bronchitis.

Diagnosis

Mild peri hilar cuffing as seen in viral bronchitis

A physical examination will often reveal decreased intensity of breath sounds, wheezing, rhonchi, and prolonged expiration. Most physicians rely on the presence of a persistent dry or wet cough as evidence of bronchitis.

A variety of tests may be performed in patients presenting with cough and shortness of breath:

• A chest X-ray is useful to exclude pneumonia which is more common in those with a fever, fast heart rate, fast respiratory rate, or who are old.
• A sputum sample showing neutrophil granulocytes (inflammatory white blood cells) and culture showing that has pathogenic microorganisms such as Streptococcus species.
• A blood test would indicate inflammation (as indicated by a raised white blood cell count and elevated C-reactive protein).

Prevention

An oral whole cell nontypeable Haemophilus influenzae vaccine may protect against the disease, but "the evidence is mixed".

Treatment

Most cases are self-limited and resolve themselves in a few weeks.

Antibiotics

Evidence does not support the general use of antibiotics in acute bronchitis. While some evidence suggests antibiotics speed up resolution of the cough by about 12 hours there is a greater risk of gastrointestinal problems and no change in longer term outcomes. Antibiotics use also leads to the promotion of antibiotic-resistant bacteria, which increase morbidity and mortality.

Smoking cessation

Մանրամասն տեղեկությունների համար դիտեք Smoking cessation էջը:

To help the bronchial tree heal faster and not make bronchitis worse, smokers should quit smoking completely.

Prognosis

Acute bronchitis usually lasts a few days or weeks. It may accompany or closely follow a cold or the flu, or may occur on its own. Bronchitis usually begins with a dry cough, including waking the sufferer at night. After a few days, it progresses to a wetter or productive cough, which may be accompanied by fever, fatigue, and headache. The fever, fatigue, and malaise may last only a few days, but the wet cough may last up to several weeks.

Should the cough last longer than a month, some physicians may issue a referral to an otorhinolaryngologist (ear, nose and throat doctor) to see if a condition other than bronchitis is causing the irritation. It is possible that having irritated bronchial tubes for as long as a few months may inspire asthmatic conditions in some patients.

In addition, if one starts coughing mucus tinged with blood, one should see a physician. In rare cases, physicians may conduct tests to see whether the cause of the bloody sputum is a serious condition such as tuberculosis or lung cancer.

Epidemiology

Acute bronchitis is one of the most common diseases. About 5% of adults are affected and about 6% of children have at least one episode a year. It occurs more often in the winter.

In infants under one year of age, acute bronchitis was the most common reason for admission to the hospital after an emergency department visit in the US in 2011.

Արտաքին հղումներ

• Acute Bronchitis FamilyDoctor.org (American Academy of Family Physicians)