Բրոնխիոլիտ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Բրոնխիոլիտ
Տեսակհիվանդության կարգ և ախտանիշ կամ նշան
ՊատճառՄարդու ռեսպիրատոր-սինցիտիալ վիրուս և շնչառական ուղու վիրուսային վարակ
Բժշկական մասնագիտությունթոքաբանություն, անհետաձգելի բժշկություն, մանկաբուժություն և վարակաբանություն
ՀՄԴ-9466.1
ՀՄԴ-10J21
Բուժումhome oxygen therapy?[1]
 Bronchiolitis Վիքիպահեստում

Բրոնխիոլիտ, վիրուսային ծագման մանր շնչական ուղիների ախտահարում[2]։ Սովորաբար այն ի հայտ է գալիս երկուսից փոքր տարիքային խմբում[3]։ Այն կարող է դրսևորվել հետևալ ախտանիշներով՝ ջերմությամբ, հազով, քթահոսությամբ, խզզոցներով, և այլ շնչառական խնդիրներով[2]։ Բարդացած դեպքերը կարող են ասոցացվել քթային դժվարաշնչությամբ, տնքոցներով, շնչառությանը զուգահեռ կողերի շուրջ գտնվող մաշկի ներքաշումներով (օժանդակ մկաններով շնչառություն)[2]։ Եթե երեխան չի ստացել անհրաժեշտ հեղուկներ, ապա կարող են ի հայտ գալ ջրազրկման նշաններ[2]։

Բրոնխիոլիտի հիմնական պատճառը Ռեսպիրատոր սինտիցիալ վիրուսային վարակն է (դեպքերի 72%) կամ Ռինովիրուսը (դեպքերի 26%)[3]։ Հիվանդությունը մեծ մասամբ հաստատվում է հիմնվելով ախտանիշների վրա[4]։ Հետազոտություններից՝ կրծքավանդակի ռենտգեն քննությունը և վիրուսային տիպավորումը սովորաբար չեն անցկացվում[3]։ Կարող է իրականցվել մեզի քննություն ջերմությամբ ընթացող դեպքերի ժամանակ[3]։

Հատուկ բուժում չի պահանջվում[5]։ Սովորաբար պահպանողական բուժումը տնային պայմաններում բավական է[2]։ Երբեմն լինում է անհրաժեշտություն բուժումը իրականցնել հիվանդանոցային պայմաններում թթվածնի, սննդի կամ ներերակային հեղուկների լրացման նպատակով[2]։ Հավաստի հետազոտույունները պաշտպանում են նաև հիպերտոնիկ աղաջրով ներշնչական (ինհալացիոն) բուժումը[6]։ Բուժումը հակաբակտերիալ դեղորայքով, հակավիրուսային դեղորայքով, բրոնխոլայնիչներով, կամ էպինեֆրինով չունի բակավական ապացուցողական տվյալներ կամ բուժման արդյունավետությունը նման դեղորայքով հայտնի չէ[7]։

Մինչև 2 տարեկան երեխաների մոտավորապես 10-30% հիվանդանում է բրոնխիոլիտով[2][8]։ Հյուսիսային կիսագունդում հիվանդացությունը հիմնականում տեղի է ունենաում ձմռան ամիսներին[2]։ Հիվանդանոց դիմած հիվանդների շրջանում մահացությունը հասնում է մոտ 1%[9]։ Հիվանդության բռնկում առաջին անգամ նկարագրվել է 1940 թվականին[10]։

Նշաներ և ախտանիշներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բնորոշ դեպքերում, 2 տարեկանից փոքր երեխաները զարգացնում են հազ, խզզոցներ, դժվարաշնչություն 1-2 օրվա ընթացքում։ Շնչառական համակարգի ֆանենդոսկոպով օբյեկտիվ զննման ժամանակ հիմնականում հայտնաբերվում են թաց և/կամ չոր խզզոցներ։ Նորածինը մի քանի օր կարող է ունենալ դժվարաշնչություն։ Հիվանդության սուր շրջանից հետո, շնչառական ուղիները հաճախ ևս մի քանի շաբաթ ունենում են բարձր զգայունություն, որը բերում է հետադարձ հազերի և խզզոցների առաջացման։

Ծանր ախտահարման նշաններն են[11]՝

  • սնման դժվարություն (24 ժամվա ընթացքում սովորական չափաբաժնի կեսից պակաս ընդունում),
  • ակտիվության արտահայտված նվազում,
  • շնչառության կանգի դրվագի առկայություն,
  • շնչառության հաճախականությունը >70 ակտ/րոպե,
  • քթային դժվարաշնչության և/կամ խռխռոցի առկայություն,
  • Կրծքավանդակի արտահայտված ներանկում (Հուվերի ախտանիշ),
  • Մաշկի կապտավուն երանգավորում։

Պատճառներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Acute inflammatory exudate occluding the lumen of the bronchiole and acute inflammation of part of the wall of the bronchiole
Սուր բորբոքային էքսուդատով բրոնխիոլի լուսանցքի փակում և բրոնխիոլի պատի մի մասի սուր ախտահարում։

Տերմինը սովորաբար վերաբերում է սուր վիրուսային բրոնխիոլիտին, որը նորածնային հասակում հանդիպող տարածված հիվանդություն է։ Այն հաճախ առաջանում է Ռեսպիրատոր սինտիցիալ վիրուսային վարակի հետևանքով[12] (ՌՍՎ, որը հայտնի է նաև մարդկային պնևմովիրուս անվան տակ)։ Այլ վարակները, որոնք կարող են առաջացնել այս հիվանդությունը հետևյալն են՝ մետապնևմովիրուս, գրիպի վիրուս, պարագրիպի վիրուս, կորոնարովիրուս, ադենովիրուս և ռինովիրուս։

Երեխաները, ովքեր ծնվել են վաղաժամ (35 շաբաթականից քիչ), ծնվելիս ցածր քաշով կամ սրտի բնածին արատով` ունեն բրոնխիոլիտով հիվանդանալու ավելի բարձր հակում և ավելի հաճախ կարող են պահանջել բուժում հիվանդանոցային պայմաններում։ Կան ապացուցողական տվյալներ, որ կրծքով սնուցումը որոշ չափով պաշտպանում է բորնխիոլիտով հիվանդացությունից[13]։

Ախտորոշում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ախտորոշումը բնորոշ դեպքերում դրվում է հիմնվելով կլինիկական զննման վրա։ Երբեմն կատարվում է կրծքավանդակի ռենտգեն քննություն թոքաբորբը բացառելու նպատակով, սակայն այս հետազոտությունը չի մտնում հիմնական(ռուտին) քննությունների մեջ[14]։

Բնորոշ վիրուսի հայտնաբերման թեստեր կարող են իրականացվել, սակայն դա բուժման ընտրության վրա քիչ է անրադառնում, և սա է պատճառը, որ վիրուսի տիպավորումը ռուտին կերպով խորհուրդ չի տրվում[14]։ ՌՍՎ տիպավորումը իրականացվում է ուղղակի իմունոֆլորեսցենտային թեստով քիթ-ըմպանային քսուկից։ Այս թեստը ունի 61% զգայունություն և 89% սպեցիֆիկություն[15]։ ՌՍՎ-դրական անհատների հայտնաբերումը կարող է օգնել հիվանդության վերահսկողությանը, հիվանդերի տեսակավորման հարցում, որպեսզի կանխվի վարակի խաչաձև տարածումը, գնահատել հիվանդությունը նահանջել է թե ոչ, ինչպես նաև նվազում է այլ հետազոտությունների անհրաժեշտությունը, քանի որ ձեռք է բերվում վստահություն, որ պատճառը հայտնաբերված է։

6%-ից քիչ դեպքերում բրոնխիոլիտով հիվանդ 2-3 ամսական երեխաների մոտ զարգանում է երկրոդային բակտերիալ վարակում (սովորաբար միզային համակարգի վարակում)[16]։ Նախնական հետազոտությունները ցույց են տվել, որ բարձր պրոկալցիտոնինի մակարդակը կարող է օգնել կլինիցիստներին տարբերակել երկրոդային բակտերիալ վարակումը, որը կնվազեցի անիմաստ հակաբակտերիալ բուժումը[17]։

Կանխարգելում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բրոնխիոլիտի տարածման կանխարգելումը հիմվում է շնչառական համակարգի ախտահարում առաջացնող վարակների տարածումը կանխելու մեթոդների վրա (դրանք են՝ ձեռքերի լվացումը և շնչառական համակարգի ախտահարման նշաններ ունեցող հիվանդների հետ շփումից խոսափումը)։ Որպես հավելում պատշաճ հիգիենան և բարձր իմուն հակարգը կանխարգելման լավ միջոցներ են։ Նորածնի իմուն համակարգի բարձրացման տարբերակներից է կրծքով սնուցումը, հատկապես կյանքի առաջին ամիսների ընթացքում[18]։ Պատվաստումները, ինչպիսին է Պալիվիզումաբը (մոնոկլոնալ հակամարմին ՌՍՎ-ի նկատմամբ), ցուցված են որոշակի չափանիշներին համապատասխանող նորածինների համար (որոշ սիրտ-անոթային և շնչառական ախտահարումների ժամանակ)։ Պասիվ իմունիզացիոն թերապիան ներառում է ձմռան ընթացքում ամսական ներարկումներ։

Վարում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բրոնխիոլիտի բուժումը սովորաբար կենտրոնանում է ոչ թե վիրուսի այլ նրա առաջացրած ախտանիշների վրա, քանի որ վիրուսը ժամանակի ընթացքում ինքնուրույն ինքնալավացման կենթարկվի։ Բացի դրանից բարդությունները առաջանում են ախտանիշներից այլ ոչ թե վիրուսից[19]։ Առանց ակտիվ բուժման դեպքերի կեսը ինքնուրույն կանցնի 13 օրից, իսկ դեպքերը 90% կենթարկվեն ինքնալավացման 3 շաբաթում[20]։

Ինհալացիոն հիպերտոնիկ սալինով (3%) բուժումը ունի հավաստի ապացուցողական արդյունք[6][7][21]։ Միջամտություններ, որոնց ապացուցողական օգտավետությունը կասկածելի է հետևյալն են՝ ինհալացիոն էպինեֆրինը և քթային արտադրության արտածծումը[2]։ Բուժումներ, որոնք ապացուցողական տվյալներին չեն համապատասխանում և արդյունավետ չեն, հետևյալն են՝ սալբուտամոլ, ստերոիդներ, հակաբակտերիալ դեղորայք, հակավիրուսային դեղորայք, կրծքավանդակի ֆիզոթերապիա և սառը հոսանքներ[2]։

Բրոնխոլայնիչներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բրոնխոլայնիչները բրոնխիոլիտով երեխաների մոտ ռուտին կերպով խորհուրդ չի տրվում օգտագործել, քանի որ ըստ ապացուցողական տվյալների նման կերպով օգտագործումը չի անրադառնում հիվանդության ելքի արդյունքի վրա[22]։

2017 թվականի հետազոտությունը ցույց է տվել, որ ինհալացիոն էպինեֆրինը կորտիկոստերոիդներով չի անրադարձել հոսպիտալացման անհրաժեշտության և հիվանդանոցում գտնվելու ժամանակի վրա[23]։

Անարդյունավետ դեղորայք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ներկայումս այլ դեղորայքները չունեն ապացուցված արդյունավետություն[24]։ Ռիբավիրինը հակավիրուսային դեղորայք է, որը չունի արդյուավետություն բրոնխիոլիտի ժամանակ[25]։ Հակաբիոտիկները հիմնականում տրվում են այն դեպքերում, երբ դիտվում է բակտերիայով երկրորդային ախտահարում։ Սակայն հակաբիոտիկները չունեն արդյունավետություն հիվանդության հիմքում ընկած վիրուսի բուժման նկատմամբ[25][26]։ Կորտիկոստերոիդները չունեն ապացուցողական տվյալներ բրոնխիոլիտով բուժման հարցում և այդ պատճառով խորհուրդ չի տրվում կիրառել այս հիվանդության բուժման ժամանակ[25]։ Հայտնաբերված է, որ Դեզօքսիռիբոնուկլեազան չունի արդյունավետություն[27]։

Համաճարակաբանություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բրոնխիոլիտը սովորաբար դիտվում է նորածինների և 2 տարեկանից փոքր երեխաների մոտ, առավել հաճախ աշնան և ձմռան ամիսներին։ Բրոնխիոլիտով հոսպիտալացումը առավել հաճախ դիտվում է 2-6 ամսական երեխաների մոտ և այն հանդիսանում է շնչառական համակարգի առավել հաճախ հանդիպող հիվանդություն կյանքի առաջին երկու տարիների ընթացքում։ Այն նորածինների և փոքրահասակ երեխաների հոսպիտալացման առավել հաճախ հանդիսացող պատճառներից է[28]։

Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ Home Oxygen Treatment of Childhood Acute Bronchiolitis
  2. ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 Friedman JN, Rieder MJ, Walton JM, Canadian Paediatric Society, Acute Care Committee, Drug Therapy and Hazardous Substances (November 2014). «Bronchiolitis: Recommendations for diagnosis, monitoring and management of children one to 24 months of age». Paediatrics & child health. 19 (9): 485–98. doi:10.1093/pch/19.9.485. PMC 4235450. PMID 25414585.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 Schroeder, AR; Mansbach, JM (June 2014). «Recent evidence on the management of bronchiolitis». Current Opinion in Pediatrics. 26 (3): 328–33. doi:10.1097/MOP.0000000000000090. PMC 4552182. PMID 24739493.
  4. ↑ Friedman JN, Rieder MJ, Walton JM, Canadian Paediatric Society, Acute Care Committee, Drug Therapy and Hazardous Substances (November 2014). «Bronchiolitis: Recommendations for diagnosis, monitoring and management of children one to 24 months of age». Paediatrics & child health. 19 (9): 485–98. doi:10.1093/pch/19.9.485. PMC 4235450. PMID 25414585.
  5. ↑ Hancock, DG; Charles-Britton, B; Dixon, DL; Forsyth, KD (September 2017). «The heterogeneity of viral bronchiolitis: A lack of universal consensus definitions». Pediatric pulmonology. 52 (9): 1234–1240. doi:10.1002/ppul.23750. PMID 28672069.
  6. ↑ 6,0 6,1 Zhang, L; Mendoza-Sassi, RA; Wainwright, C; Klassen, TP (2017 թ․ դեկտեմբերի 21). «Nebulised hypertonic saline solution for acute bronchiolitis in infants». The Cochrane Database of Systematic Reviews. 12: CD006458. doi:10.1002/14651858.CD006458.pub4. PMID 29265171.
  7. ↑ 7,0 7,1 Brooks, CG; Harrison, WN; Ralston, SL (2016 թ․ ապրիլի 18). «Association Between Hypertonic Saline and Hospital Length of Stay in Acute Viral Bronchiolitis: A Reanalysis of 2 Meta-analyses». JAMA Pediatrics. 170: 577–84. doi:10.1001/jamapediatrics.2016.0079. PMID 27088767.
  8. ↑ Schroeder, AR; Mansbach, JM (June 2014). «Recent evidence on the management of bronchiolitis». Current Opinion in Pediatrics. 26 (3): 328–33. doi:10.1097/MOP.0000000000000090. PMC 4552182. PMID 24739493.
  9. ↑ Kendig, Edwin L.; Wilmott, obert W.; Boat, Thomas F.; Bush, Andrew; Chernick, Victor (2012). Kendig and Chernick's Disorders of the Respiratory Tract in Children (անգլերեն). Elsevier Health Sciences. էջ 450. ISBN 1437719848.
  10. ↑ Anderson, Larry J.; Graham, Barney S. (2013). Challenges and Opportunities for Respiratory Syncytial Virus Vaccines (անգլերեն). Springer Science & Business Media. էջ 392. ISBN 9783642389191.
  11. ↑ BRONCHIOLITIS IN CHILDREN (Sign Guideline 91). Scottish Intercollegiate Guidelines Network. 2006. ISBN 9781905813018. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ նոյեմբերի 1-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունիսի 1-ին.
  12. ↑ Smyth RL, Openshaw PJ (July 2006). «Bronchiolitis». Lancet. 368 (9532): 312–22. doi:10.1016/S0140-6736(06)69077-6. PMID 16860701.
  13. ↑ Carbonell-Estrany X, Figueras-Aloy J (2004). «Identifying risk factors for severe respiratory syncytial virus among infants born after 33 through 35 completed weeks of gestation: different methodologies yield consistent findings». Pediatr Infect Dis J. 23 (11 Suppl): S193-201.
  14. ↑ 14,0 14,1 Zorc, JJ; Hall, CB (February 2010). «Bronchiolitis: recent evidence on diagnosis and management». Pediatrics. 125 (2): 342–9. doi:10.1542/peds.2009-2092. PMID 20100768.
  15. ↑ Bordley WC, Viswanathan M, King VJ, Sutton SF, Jackman AM, Sterling L, և այլք: (2004). «Diagnosis and testing in bronchiolitis: a systematic review». Arch Pediatr Adolesc Med. 158 (2): 119–26. doi:10.1001/archpedi.158.2.119. PMID 14757603.
  16. ↑ Ralston, S; Hill, V; Waters, A (October 2011). «Occult serious bacterial infection in infants younger than 60 to 90 days with bronchiolitis: a systematic review». Archives of Pediatrics & Adolescent Medicine. 165 (10): 951–6. doi:10.1001/archpediatrics.2011.155. PMID 21969396.
  17. ↑ Laham, James L.; Breheny, Patrick J.; Gardner, Brian M.; Bada, Henrietta (2014). «Procalcitonin to Predict Bacterial Coinfection in Infants With Acute Bronchiolitis». Pediatric Emergency Care. 30 (1): 11–15. doi:10.1097/PEC.0000000000000026.
  18. ↑ Belderbos ME, Houben ML, van Bleek GM, և այլք: (February 2012). «Breastfeeding modulates neonatal innate immune responses: a prospective birth cohort study». Pediatric Allergy and Immunology : Official Publication of the European Society of Pediatric Allergy and Immunology. 23 (1): 65–74. doi:10.1111/j.1399-3038.2011.01230.x. PMID 22103307.
  19. ↑ Wright, M; Mullett CJ; Piedimonte G; և այլք: (October 2008). «Pharmacological management of acute bronchiolitis». Veterinary Research. 4 (5): 895–903. PMC 2621418. PMID 19209271.
  20. ↑ Thompson, M; Vodicka, TA; Blair, PS; Buckley, DI; Heneghan, C; Hay, AD; TARGET Programme, Team (2013 թ․ դեկտեմբերի 11). «Duration of symptoms of respiratory tract infections in children: systematic review». BMJ (Clinical research ed.). 347: f7027. doi:10.1136/bmj.f7027. PMC 3898587. PMID 24335668.
  21. ↑ Zhang, L; Mendoza-Sassi, RA; Klassen, TP; Wainwright, C (October 2015). «Nebulized Hypertonic Saline for Acute Bronchiolitis: A Systematic Review». Pediatrics. 136 (4): 687–701. doi:10.1542/peds.2015-1914. PMID 26416925.
  22. ↑ Society of Hospital Medicine (2014), Pediatric Hospital Medicine: Five Things Physicians and Patients Should Question, Վերցված է 26 April 2014-ին
  23. ↑ Kua, KP; Lee, SWH (2017). «Systematic Review and Meta-Analysis of the Efficacy and Safety of Combined Epinephrine and Corticosteroid Therapy for Acute Bronchiolitis in Infants». Frontiers in Pharmacology. 8: 396. doi:10.3389/fphar.2017.00396. PMC 5479924. PMID 28690542.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ չպիտակված ազատ DOI (link)
  24. ↑ Hartling, L; Fernandes, RM; Bialy, L; Milne, A; Johnson, D; Plint, A; Klassen, TP; Vandermeer, B (2011 թ․ ապրիլի 6). «Steroids and bronchodilators for acute bronchiolitis in the first two years of life: systematic review and meta-analysis». BMJ (Clinical research ed.). 342: d1714. doi:10.1136/bmj.d1714. PMC 3071611. PMID 21471175.
  25. ↑ 25,0 25,1 25,2 Bourke, T; Shields, M (2011 թ․ ապրիլի 11). «Bronchiolitis». Clinical evidence. 2011. PMID 21486501.
  26. ↑ Farley R, Spurling GK, Eriksson L, Del Mar CB (2014). «Antibiotics for bronchiolitis in children under two years of age». Cochrane Database of Systematic Reviews. 2014 (10): CD005189. doi:10.1002/14651858.CD005189.pub4. PMID 25300167.
  27. ↑ «BestBets: Do recombinant DNAse improve clinical outcome in an infant with RSV positive bronchiolitis?».
  28. ↑ Up to Date. www.uptodate.com Bronchiolitis in infants and children: Clinical features and diagnosis.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Bronchiolitis. Patient information from NHS Choices
  • «Bronchiolitis in children – A national clinical guideline» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2016 թ․ մարտի 4-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունիսի 1-ին. (1.74 MB) from the Scottish Intercollegiate Guidelines Network
  • Ralston, SL; Lieberthal, AS; Meissner, HC; Alverson, BK; Baley, JE; Gadomski, AM; Johnson, DW; Light, MJ; Maraqa, NF; Mendonca, EA; Phelan, KJ; Zorc, JJ; Stanko-Lopp, D; Brown, MA; Nathanson, I; Rosenblum, E; Sayles S, 3rd; Hernandez-Cancio, S (2014 թ․ հոկտեմբերի 27). «Clinical Practice Guideline: The Diagnosis, Management, and Prevention of Bronchiolitis». Pediatrics. 134 (5): e1474-502. doi:10.1542/peds.2014-2742. PMID 25349312.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ թվային անուններ: authors list (link)
Տես՝ բրոնխիոլիտ Վիքիբառարան, բառարան և թեզաուրուս
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Բրոնխիոլիտ&oldid=9394027» էջից