Հավով պարմիջանա

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Հավով պարմիջանա
ԵնթատեսակՀավամսով կերակուր
Առաջացման երկիր ԱՄՆ
 Chicken parmesan Վիքիպահեստում

Պարմիջանա հավ (անգլ.՝ chicken parmigiana, chicken parmesan, իտալ.՝ pollo alla parmigiana), ուտեստ, որը պատրաստվում է եփած հավի կրծքամսից՝ վրան ավելացնելով լոլիկի սոուս և մոցարելա, պարմեզան կամ պրովոլոնե պանիր[1]։ Երբեմն ավելացվում է նաև մի քիչ խոզապուխտ կամ բեկոն[2][3]։

Ուտեստը ծագել է 20-րդ դարում իտալական սփյուռքում[1][4][5][6]։ Ենթադրվում է, որ այն հիմնված է իտալական parmigiana di melanzane-ի համադրության վրա (ուտեստ, որի մեջ օգտագործվում է սմբուկի տապակած կտորներ, տոմատի մածուկ, հորթի մսից իտալական կոտլետ․ Իտալիայում սովորաբար մատուցվում է առանց սոուսի կամ պանրի)[6]։

Հավով պարմիջանան ընդգրկված է բազմաթիվ ճաշանտեսակերի, այդ թվում՝ սենդվիչների[7] և կարկանդակների մեջ[8][9]։

Հյուսիսային Ամերիկա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ճաշատեսակը հայտնի է նաև որպես «chicken parm»[4], ծագել է ԱՄՆ-ի հյուսիս-արևելքում իտալացի ներգաղթյալների շրջանում։ Ամերիկա ժամանելուն պես իտալացի ներգաղթյալները սկսել են օգտվել մատչելի միսից՝ համադրելով հավի միսը պարմեզանի հետ[4][10]։ Ուտեստը իտալա-ամերիկյան ռեստորաններում հայտնի է դարձել1950-ական թվականներին[4][11][12][13]։ Տնական տարբերակների ժողովրդականությունը նույնպես աճել է։ «New York Herald Tribune»-ի 1953 թվականի թողարկումը հրապարակել է բաղադրատոմս, որն այլ նախապես եփած մթերքների հետ օգտագործում էր սառեցված տապակած հավի կոտլետներ կամ ֆիլեներ ճաշատեսակի տնական տարբերակը պատրաստելու համար[14]։ Հավով պարմեջանայի բաղադրատոմսը «The New York Times»-ում հրապարակվել է 1962 թվականին[15]։

Միացյալ Նահանգներում և Կանադայում հավով պարմեջանան հաճախ մատուցում են որպես հիմնական ուտեստ, երբեմն էլ մակարոնեղենի հետ։ Շատ ռեստորաններ առաջարկում են նաև հավով սենդվիչներ[16]։

Ավստրալիա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հավով պարմիջանան տապակած կարտոֆիլով և աղցանով, սովորական մատուցում Ավստրալիայում

Հավով պարմիջանան հայտնի էր Ավստրալիայում 1950-ական թվականներից։ Ուտեստը Ադելաիդայի ռեստորաններում առաջարկվել է դեռևս 1953 թվականին[17]։ Այն որպես հիմնական կերակրատեսակ մատուցում են ողջ Ավստրալիայում, որտեղ այն համարվում է փաբերում սնվելու հիմնական ուտեստ[18][19][20][21]։ 2019 թվականի հարցազրույցում, որը հեռարձակվել է ABC Radio Hobart-ով, սննդի պատմաբան Յան Օ'Քոնելը կարծում է, որ հավով պարմիջանան մինչև 1980-ականները տարածված չի եղել փաբերում. մինչ այդ մատուցվում էր հիմնականում ռեստորաններում[22][23]։ Հավով պարմիջանան Ավստրալիայում սովորաբար մատուցում են տապակած կարտոֆիլով և աղցանով, թեև որոշ տարաձայնություններ կան դրա մատուցման հետ կապված[24]։ Ուտեստի հանրաճանաչությունը հանգեցրել է այն բանին, որ Մելբուռնում բացվել է հավով պարմիջիանայի մասնագիտացված ռեստորան[24], այն մասնագիտացված կայքերի ակնարկների առարկա է, որոնք համեմատում են տարածաշրջանի տարբեր փաբերից գնված սնունդը[24][25][26][27]։ Ճաշատեսակի խոսակցական անվանումը տարբերվում է ըստ տարածաշրջանների․ ամենահայտնի տարբերակներն են «parmy», «parmi» և «parma»[21][28]։

Իտալիա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սմբուկով պարմիջանայից բացի, որում հավի մսի փոխարեն օգտագործում է պաքսիմատի մեջ թաթախված սմբուկի կտորներ, Իտալիայում կան նաև այլ նմանատիպ ուտեստներ, որտեղ օգտագործվում է միս։

Կարնե պիցայոլան նեապոլիտանական խոհարարական ավանդույթներով պատրաստաված ուտեստ է, որը բաղկացած է պանրով պատված մսից և սովորաբար պատրաստվում է լոլիկով, ձիթապտղի յուղով, սխտորով և սպիտակ գինով։ Առավել հաճախ օգտագործվում է տավարի միս, բայց այն կարելի է պատրաստել նաև հավի և խոզի մսով[29]։ Հորթի մսով պատրաստված ուտեստը իտալերենում հայտնի է որպես cotoletta alla Bolognese, որը չի պարունակում լոլիկի մածուկ, բայց ներառում է հալված պարմեզան պանիր և պրոշուտո[30]։

Արգենտինա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արգենտինայում նապոլիտանական միլանեզի մի տեսակ (հաց կոտլետ) սովորական տավարի մսի փոխարեն պատրաստում են հավի մսով, ինչպես նաև հավով պարմիջանան[31]։ Այն երբեմն զարդարում են խոզապուխտով, բեկոնով կամ տապակած ձվով և սովորաբար մատուցում են կարտոֆիլի ֆրիով[32][33][34]։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 «20 'Italian' Dishes Italians Don't Really Eat». msn.com. 2019 թ․ հունիսի 9. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ մարտի 27-ին. Վերցված է 2019 թ․ մարտի 24-ին.
  2. ↑ «Debate over a pub favourite». Daily Liberal and Macquarie Advocate. Dubbo, New South Wales. 2012 թ․ հոկտեմբերի 13. էջ 10.
  3. ↑ Cowie, Tom & Bibby, Grace (2013 թ․ սեպտեմբերի 11). «To ham or not to ham when ordering a chicken parma». The Courier. Ballarat, Victoria. Արխիվացված է օրիգինալից 2022 թ․ սեպտեմբերի 10-ին. Վերցված է 2022 թ․ սեպտեմբերի 9-ին.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 Clark, Melissa (2015 թ․ հունվարի 30). «Parmigiana Dishes to Warm Weary Souls». The New York Times. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ հունիսի 17-ին. Վերցված է 2016 թ․ նոյեմբերի 17-ին. «Veal and chicken parmigiana, along with their cousins meatball, sausage and shrimp, are more recent adaptations, created by Italian immigrants in America who could afford to use meat in place of the vegetables they relied on in the Old Country.» {{cite news}}: More than one of |accessdate= and |access-date= specified (օգնություն)
  5. ↑ Ruggeri, Amanda (2011 թ․ փետրվարի 8). «Can't Find a Favorite Italian Dish in Rome? Here's Why». revealedrome.com. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ օգոստոսի 11-ին. Վերցված է 2015 թ․ նոյեմբերի 2-ին.
  6. ↑ 6,0 6,1 Kaminski, Margot (2006 թ․ հոկտեմբերի 12). «Fake Accent». Chowhound. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ մայիսի 20-ին. Վերցված է 2015 թ․ նոյեմբերի 1-ին.
  7. ↑ «Subway Buys Role on 'Will & Grace'». The Wall Street Journal. New York. 2005 թ․ սեպտեմբերի 30. էջ B4. Կաղապար:Proquest. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ օգոստոսի 21-ին. Վերցված է 2022 թ․ սեպտեմբերի 9-ին.
  8. ↑ «Parma pies on menu for Patties». The Mercury. Hobart, Tasmania. 2012 թ․ փետրվարի 18. էջ 31. «WHAT do you get if you take the humble meat pie and the Italian chicken parmigiana and mash them together?» Link(subscription required) via EBSCO
  9. ↑ Gannon, Genevieve (2012 թ․ փետրվարի 17). «Patties pins hopes on "parma" pie». Sydney Morning Herald. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ սեպտեմբերի 11-ին. Վերցված է 2022 թ․ սեպտեմբերի 9-ին.
  10. ↑ Thrillist (2015 թ․ հուլիսի 15). «The Surprising Origins of 8 Italian-American Dishes». Huffington Post (ամերիկյան անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ նոյեմբերի 16-ին. Վերցված է 2017 թ․ հոկտեմբերի 26-ին.
  11. ↑ «Menu from Tony's Italian Kitchen». Tony's Italian Kitchen. New York Public Library. 1955. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ սեպտեմբերի 9-ին. Վերցված է 2019 թ․ հունիսի 17-ին.
  12. ↑ «Menu from Mamma Leone's». Mamma Leone's. New York Public Library. 1958. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ սեպտեմբերի 9-ին. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 7-ին.
  13. ↑ «Menu from Ristorante Giannino». Ristorante Giannino. Italia Società di Navigazione. 1956 թ․ օգոստոսի 23. Dieter Zander Collection. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ սեպտեմբերի 9-ին. Վերցված է 2022 թ․ սեպտեմբերի 9-ին – via New York Public Library.
  14. ↑ Cannon, Poppy (1953 թ․ փետրվարի 4). «Advances in Frozen Foods Are Taking Load Off Stoves: New Louis L. Libby Line of Precooked Items Shows How Home Chefs Can Cut Labors». New York Herald Tribune. էջ 12. Կաղապար:Proquest. «Chicken Parmigiano–Generally this method is reserved for a breaded cutlet of veal, but it's amazing how good and unusual a dish you achieve by arranging heated quick-frozen southern fried chicken on the serving dish. Top each piece with a thin slice of cheese. The Italians would use Mozzarella; Muenster is good too, and so is mild American. A sprinkle of grated Parmesan over the top adds tang. Place under a broiler or in the oven till the cheese melts and then pour around a tomato sauce made by heating Hunt's tomato sauce with one clove garlic finely crushed, one-half bay leaf, one teaspoon olive oil, one-fourth to one-half teaspoon basil, oregano or marjoram. Simmer eight to ten minutes.»
  15. ↑ New Menus Are Offered Home Cook, " (September 6, 1962). The New York Times p.33, in "Chicken Parm Արխիվացված 2012-02-22 Wayback Machine", The Food Timeline, retrieved November 12, 2015.
  16. ↑ «America's Best Chicken Parm Sandwiches». The Huffington Post. 2013 թ․ հունիսի 13. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ սեպտեմբերի 30-ին. Վերցված է 2014 թ․ մայիսի 14-ին.
  17. ↑ «I Say». The Mail (Adelaide). Vol. 43, no. 2, 164. South Australia. 1953 թ․ նոյեմբերի 28. էջ 55. Վերցված է 2019 թ․ մարտի 24-ին – via National Library of Australia. «They ask for steak and eggs, but change to Chicken Parmigiana when the waiter explains that it's chicken cooked in light wine and served with grated cheese»
  18. ↑ Watson, Callie (2010 թ․ օգոստոսի 14). «Changing tastes mean humble schnitzel now... More than just pub grub». The Advertiser. Adelaide. էջ 43. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ սեպտեմբերի 30-ին. Վերցված է 2022 թ․ սեպտեմբերի 9-ին.
  19. ↑ Turner, Shaun (2015 թ․ ապրիլի 7). «Parmi-geddon: the five best (and worst) parmigianas in Perth». Sydney Morning Herald. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ սեպտեմբերի 24-ին. Վերցված է 2022 թ․ սեպտեմբերի 9-ին.
  20. ↑ Horne, Tania (2013 թ․ օգոստոսի 14). «Chicken Parmi... Best in Tassie Challenge!». Think Tasmania. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հունիսի 7-ին. Վերցված է 2015 թ․ օգոստոսի 1-ին. {{cite news}}: More than one of |accessdate= and |access-date= specified (օգնություն); More than one of |archivedate= and |archive-date= specified (օգնություն); More than one of |archiveurl= and |archive-url= specified (օգնություն)
  21. ↑ 21,0 21,1 Bochenski, Natalie (2015 թ․ ապրիլի 16). «Brisbane man Stephen Humphreys' quest to find the city's best Parmigiana». Brisbane Times. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ օգոստոսի 25-ին. Վերցված է 2017 թ․ օգոստոսի 24-ին. {{cite news}}: More than one of |accessdate= and |access-date= specified (օգնություն)
  22. ↑ Burgess, Georgie (2019 թ․ հուլիսի 5). «It's a pub staple across Australia, but how did the chicken parmigiana end up on the menu?». ABC News (Australia). Արխիվացված է օրիգինալից 2022 թ․ օգոստոսի 15-ին. Վերցված է 2022 թ․ սեպտեմբերի 9-ին.
  23. ↑ O'Connell, Jan (1980 թ․ սեպտեմբերի 24). «1980 Chicken Parmigiana on the menu». Australian food history timeline. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ նոյեմբերի 10-ին. Վերցված է 2022 թ․ սեպտեմբերի 9-ին.
  24. ↑ 24,0 24,1 24,2 Cincotta, Liz (2007 թ․ մայիսի 22). «Good parma». The Age. Melbourne, Victoria. էջ 14. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ նոյեմբերի 17-ին. Վերցված է 2022 թ․ սեպտեմբերի 9-ին.
  25. ↑ Levin, Darren (2004 թ․ օգոստոսի 7). «Keeping abreast of the Parma best». The Age. Melbourne, Victoria. էջ A2.2. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հոկտեմբերի 11-ին. Վերցված է 2022 թ․ սեպտեմբերի 9-ին.
  26. ↑ Fair, Alex (2012 թ․ հուլիսի 18). «A group of Launceston friends are using their love of the good old chicken parmigianas to help boost the city's restaurant industry». The Examiner. Launceston, Tasmania. էջ 7. Արխիվացված է օրիգինալից 2022 թ․ սեպտեմբերի 9-ին. Վերցված է 2022 թ․ սեպտեմբերի 9-ին.
  27. ↑ Sinclair, Corey (2015 թ․ մայիսի 6). «Territory patriots review chicken parmigianas with hilarious results». Northern Territory News. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ սեպտեմբերի 30-ին. Վերցված է 2022 թ․ սեպտեմբերի 9-ին.
  28. ↑ Dabelstein, Joshua (2018 թ․ փետրվարի 8). «The Great Australian Debate: Is It Chicken Parmi, Parmy or Parma?». New Matilda. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ սեպտեմբերի 9-ին. Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 18-ին.
  29. ↑ «Carne Alla Pizzaiola» (իտալերեն). Accademia Italiana della Cucina. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ ապրիլի 14-ին. Վերցված է 2017 թ․ ապրիլի 14-ին.
  30. ↑ «Cotoletta alla bolognese» (իտալերեն). accademiaitalianadellacucina.it. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ հուլիսի 3-ին. Վերցված է 2022 թ․ սեպտեմբերի 9-ին.
  31. ↑ «Milanesas de pollo a la napolitana light». Fox Life (իսպաներեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ մայիսի 17-ին. Վերցված է 2022 թ․ սեպտեմբերի 9-ին.
  32. ↑ Pisarro, Marcelo (2012 թ․ մայիսի 11). «Milanesa napolitana». Clarín (Argentine newspaper) (իսպաներեն). Buenos Aires, Argentina. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ մայիսի 17-ին. Վերցված է 2014 թ․ մայիսի 18-ին. {{cite news}}: More than one of |accessdate= and |access-date= specified (օգնություն); More than one of |archivedate= and |archive-date= specified (օգնություն); More than one of |archiveurl= and |archive-url= specified (օգնություն)
  33. ↑ «Milanesa a la napolitana». El Reporte (իսպաներեն). Montevideo, Uruguay. 2013 թ․ ապրիլի 25. Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ նոյեմբերի 9-ին. Վերցված է 2022 թ․ սեպտեմբերի 9-ին.
  34. ↑ «El origen de la milanesa». ABC Color (իսպաներեն). Asunción, Paraguay. 2013 թ․ ապրիլի 13. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ մայիսի 17-ին. Վերցված է 2022 թ․ սեպտեմբերի 9-ին. {{cite news}}: More than one of |archivedate= and |archive-date= specified (օգնություն); More than one of |archiveurl= and |archive-url= specified (օգնություն)

Աղբյուրներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Հավով_պարմիջանա&oldid=9806900» էջից