Կրոնն ԱՄՆ-ում
|
.svg)
ԱՄՆ Սահմանադրության առաջին փոփոխություն, ընդունվել է 1791 թվականի դեկտեմբերի 15-ին։ Հռչակում է եկեղեցու առանձնացումը պետությունից, որը հիմնադիրների կողմից ընկալվում էր որպես պետական դավանանքի հաստատման արգելք, ինչպես որ տեղի է ունեցել Մեծ Բրիտանիայում[1]։ ԱՄՆ բնակչության մեծ մասը կազմում են հավատացյալները, որոնց թվում մեծամասնությունը քրիստոնյաներ են։
Վիճակագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
2002 թվականին Pew Global Attitudes Project-ի անցկացրած հետազոտության համաձայն՝ ԱՄՆ-ը միակն է զարգացած երկրներից, որտեղ հարցված մարդկանց մեծ մասն իր հավատարմությունն է հայտնել դավանանքին՝ նշելով, որ «կրոնը շատ կարևոր դեր» է խաղում իրենց կյանքում[2]։
Ամերիկյան կառավարությունը կրոնի վերաբերյալ պաշտոնական վիճակագրություն չի վարում։ ԱՄՆ-ի բնակչության 46,5 %-ը բողոքականներ են, 20,8 %ը՝ կաթոլիկներ, 1,6 %-ը՝ մորմոններ, 0,9 %-ը՝ այլ քրիստոնեական դավանանքների անդամներ, 1,9 %-ը՝ հրեաներ, 0,9 %-ը՝ մուսուլմանններ, 0,8 %-ը՝ Եհովայի վկաներ, 0,7 %-ը՝ բուդդայականներ, 0,7 %-ը՝ հինդուիստներ, 1,8 %-ը՝ այլ, 22,8 %-ը՝ ոչ մի կրոնական խմբի[3]։
Կրոնական կազմակերպությունների պետական աջակցություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
ԱՄՆ-ում պետությունը անուղղակի ֆինանսական աջակցություն է ցուցաբերում կրոնական կազմակերպություններին։ Օրինակ՝ 2006 թվականին ԱՄՆ բանակում ծառայել է 2,5 հազար կապելլան սպաներ (ավելի քան 120 դավանանքից), որոնք պետական միջոցներից ստացել են վարձատրություն[4]։ Դրանք ղեկավարել է կապելլանների գործերի խորհուրդը[4]։ ԱՄՆ զինծառայողի երդման տեքստն ավարտվում է հետևյալ խոսքերով. «Աստված ինձ օգնական[4]։
Բողոքականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
ԱՄՆ-ում բողոքականությունը ներկայացված է բազմաթիվ ուղղություններով՝ անգլիկանություն, պրեսբիտերականություն, լյութերականություն, միաբանություն, քվակերություն, բապտիզմ, մեթոդիզմ և այլն։
ԱՄՆ-ի պատմությունն ամուր կապված է բողոքականության հետ։ 1630-1643 թվականների ընթացքում շուրջ 20 հազար պուրիտաններ բնակություն են հաստատել Նոր Անգլիայի գաղութներում՝ փրկվելով Անգլիայի և Շոտլանդիայի կրոնական հալածանքներից։ Բողոքական էթիկան և առաջին վերաբնակների ասկետիզմը ազդել են ամերիկացիների ազգային ինքնագիտակցության ձևավորման վրա։
Ամերիկյան հասարակությունը բնութագրվել է կրոնական բազմակարծությամբ։ Հենց Ամերիկայում է առաջացել «դենոմինացիա» հասկացությունը, քանի որ այնտեղ իշխողներ, պետական եկեղեցիներ չեն եղել։ Յուրաքանչյուր բողոքական անվանում ձգտել է իր կողմը գրավել հնարավորինս շատ հավատացյալների։ Յուրաքանչյուր դենոմինացիայի անդամները բնակություն են հաստատել առանձին, փորձելով կառուցել եկեղեցու և պետության իրենց իդեալը։ Այսպես, օրինակ՝ Ռոդ Այլենդ գաղութը հիմնադրվել է բապտիստների կողմից, իսկ Փենսիլվանիայում բնակվել են քվակերներ։ Փոքրաթիվ խմբերի հետևորդները, ինչպիսիք են սոցինիան, մենոնիտները, պիետիստները, գերնգուտերները, ձևավորել են շրջաններ և քաղաքներ[5][6][7][8]։
WASP հապավումը (անգլոսաքսոնական սպիտակ բողոքականներ) նման էր «հարյուր տոկոսանոց ամերիկացի» հասկացությանը, այսինքն՝ ԱՄՆ-ի հասարակության ավելի լավ խավերի ներկայացուցիչները, որոնք նախկինում գերիշխող դեր են խաղացել ամերիկյան քաղաքական և տնտեսական կյանքի էլիտայի ձևավորման գործում։
Ըստ Pew Research Center-ի 2007 թվականի խոշոր հետազոտության՝ Ամն-ի ամբողջ բնակչության մասնաբաժինը կազմել է Ավետարանական քրիստոնյաները՝ 26,3 %, մեյստրիմ-բողոքականները՝ 18,1 %, սևամորթ եկեղեցիների ծխականները՝ 6,9 %[9][10]: 2007 թվականի մեկ այլ Pew Research Center հետազոտությունը մի փոքր այլ վիճակագրություն է ներկայացրել. ավետարանականները՝ 21 %, մեյնսթրիմ բողոքականները՝ 18 %, սևամորթ եկեղեցիների անդամները՝ 8 %, սակայն այս հետազոտություն ներկայացրել է նաև բողոքական փոքրամասնությունների չորրորդ խումբը, որտեղ ընդգրկված է 6 %-ը։
Մեյնսթրիմ բողոքականները միջինում ավելի քիչ են պահպանում կրոնական կյանքի ավանդական պրակտիկան, քիչ են այցելում պատարագներ, աղոթում և կարդում Աստվածաշունչ[11]։
Սակայն 2012 թվականին ԱՄՆ չափահաս բնակչության ներկայացուցիչների թիվը, որը բողոքականություն է դավանել, հասել է 48 %-ի, ամենացածր մակարդակին՝ առաջին անգամ ընկնելով 50 %-ից ցածր։ Տեղի ունեցածի պատճառներից մեկը այն է, որ վերջին շրջանում աճել է ամերիկացիների թիվը, որոնք չեն որոշել իրենց կրոնական պատկանելությունը։ Ինչպես ցույց է տվել The Pew Forum on Religion & Public Life-ի հետազոտությունը, այդ մասին հայտարարել Է ամերիկացիների մոտ 20 %-ը։ 2007 թվականին նրանց թիվը կազմել է 15 %։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Первая поправка: CRS Annotated Constitition (անգլ.)
- ↑ «U.S. Stands Alone in its Embrace of Religion». Pew Global Attitudes Project. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 21-ին. Վերցված է 2009 թ․ հոկտեմբերի 31-ին. (անգլ.)
- ↑ United States — People — Religions Արխիվացված 2018-12-25 Wayback Machine (անգլ.)
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Мартышин О. В. Государство и религия в постсоветской России (статья вторая) // Государство и право. — 2015. — № 8. — С. 13.
- ↑ «Е.В. Галкина.АМЕРИКАНСКИЙ ПРОТЕСТАНТИЗМ:ТРАДИЦИИ И СОВРЕМЕННОСТЬ». Արխիվացված է օրիգինալից 2006 թ․ հոկտեմբերի 21-ին. Վերցված է 2013 թ․ օգոստոսի 17-ին.
- ↑ А.А. Опарин. Религии мира и Библия
- ↑ Протестантизм в Америке
- ↑ «Западное христианство в XVII веке. Английский протестантизм». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ սեպտեմբերի 15-ին. Վերցված է 2019 թ․ հոկտեմբերի 31-ին.
- ↑ Religious Affiliation // The Pew Forum on Religion & Public Life, февраль 2008
- ↑ U.S.Religious Landscape Survey. Religious Affiliation: Diverse and Dynamic. February 2008
- ↑ U. S. Religious Landscape Survey: Religious Beliefs and Practices, Diverse and Politically Relevant. Washington D. C.: Pew Forum on Religion and Public Life. June 2008 // Pew Research Center
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ԱՄՆ-ի քրիստոնեական արմատներ // washprofile.org, 3.02.2007 (վեբ-արխիվ)
- ԱՄՆ-ում քրիստոնեությունը վախեցնող չափեր է ընդունել