Կոտոր (քաղաք Սերբական Հանրապետությունում)
 | |
|---|---|
 | |
 | |
| Տեսակ | ամրոց |
| Երկիր |  Բոսնիա և Հերցեգովինա և  Սերբական Հանրապետություն |
Կոտոր կամ Կոտորգրադ ( սերբախորվաթ․՝ Kotor, Kotor-grad, թարգմանաբար` Կոտոր քաղաք, խոսակցականում` Բոբաց), միջնադարյան ամրոցային քաղաք հյուսիսային Բոսնիա և Հեցեգովինայում` Սերբական Հանրապետությունում, ներկայիս Կոտոր-Վարոշ մունիցիպալիտետի տարածքում։
Պահպանվել է որպես ավերակներ։ Հին քաղաքի և ամրությունների մնացորդները (Հրվոյե գրադ) ներառված են Բոսնիա և Հերցեգովինայի ազգային հուշարձանների նախնական ցանկում[1]։
Անվան ստուգաբանություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ստուգաբանորեն քաղաքի անվանումը կարող է առաջանալ սլավոնական նախալեզվի (պրոտո-սլավոնական) котаръ- ից՝ «մտրակից պատ»։ Բոսնիական Կոտոր քաղաքը հիշատակվում է ժողովրդական հարսանեկան երգում[2]։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Առաջին Կոտորվարո բնակավայրը՝ միջնադարյան Կոտոր քաղաքը, անշուշտ ստեղծվել է 9-րդ դարից շատ առաջ, քանի որ, ըստ հավաստի աղբյուրների, մինչ այդ «մի քանի անգամ ավերվել է»։ Տեղեկությունը վերցված է աելի ուշ գրող Բալթազար Սպլիկանինի աշխատություններից, ով 9-րդ դարի իրադարձությունների հետ կապված նշում է Բոսնիայի թագավորությունը և ներկայիս Կոտոր քաղաքի անվան ծագումը։
Կոտորն առաջին անգամ հիշատակվել է բոսնիական բանի՝ Ստեպան Կոտրոմանիչի 1322-1323 թվականների կամ 1382 թվականի կանոնադրություններում[3]։ Գտնվել է Վրբան ժուպանությունում։ Քաղաքը որոշ ժամանակ պատկանել է Հումի (ներկայումս Հերցեգովինայում)[4] վոյևոդ Հրվոյե Վուկչիչին (մոտ 1350-1416), ով 1412 թվականի ապրիլի 2-ին Կոտորը փոխանցել է իր կնոջը՝ Ելենա Նելիպչիչին, որպես կանխիկ ավանդ։ Հրվոյեն ենթադրաբար մահացել է Կոտորում։ Որից հետո այն անցել է Յայցե բանովինային։
1519 թվականին քաղաքը գրավել են թուրքերը, որոնք այնտեղ տեղադրել են զինվորական կայազոր, որն այստեղ մնացել է մինչև 1838 թվականը։ 1833 թվականին Կոտորում մնացել է միայն մեկ թնդանոթ։ Թուրքական տիրապետության շրջանում քաղաքը կառավարել են դիզդարները՝ Հուսեյնաղա (1557), Սալիհաղա (1748), Ավդաղա (1758-1793), Մեհմեդաղա (1810) և նրա որդին՝ Աբդուրախմանաղա (1816), 1858 թվականին Սալիհաղա դիզդարին փոխարինել է նրա եղբայր Ավդաղան[5]։
Մինչև 1838 թվականը Կոտորն ունեցել է իր անձնակազմը։ Սավա գետի աջ ափի Ավստրո-Հունգարական կայսրության օկուպացիայի (1718-1739) ժամանակ Կոբաշկայի անձնակազմը և վարչակազմը, որը գտնվում էր Յայեչկայի իրավասության ներքո, տեղափոխվել է Կոտոր։
Իր սկզբնական տեղում (որի ավերակները դեռ կան այսօր) Կոտորում եղել է մի աշտարակ, որը մի փոքր ավելի բարձր էր Յակոտինա գետի վերևում գտնվող լեռնաշղթայի վրա, և զնդան (ջրվեժի վերևում)։ Աշտարակն ու զնդանը միացված են եղել քարե սանդուղքով (այժմ կոտրված)։ Աշտարակում մինչև 1945 թվականին Կոտոր-Վարոշիի ազատագրումը եղել է մի զանգ, որի տրամագիծը 5 մ է եղել[6]։ Նրա հետագա ճակատագիրն անհայտ է։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ «Privremena lista nacionalnih spomenika Bosne i Hercegovine». // kons.gov.ba. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 4-ին. Վերցված է 2016 թ․ հունվարի 17-ին.
- ↑ «Kotor». // mirjanadetelic.com. Վերցված է 2016 թ․ հունվարի 17-ին.(չաշխատող հղում)
- ↑ Redžić, Husref. Srednjovjekovni gradovi u Bosni i Hercegovini. — Сараево: Sarajevo Publishing, 2006. — С. 134.(սերբ.)
- ↑ «Hum - Hrvatska enciklopedija». www.enciklopedija.hr. Վերցված է 2024 թ․ մայիսի 3-ին.
- ↑ Kreševljaković, Hamdija. Старые боснийские города = Stari bosanski gradovi. — Сараево: Nase starine, 1953. — С. 23.
- ↑ Samardžija S. (1983). «Četrnaesta srednjobosanska NOU brigada». Scribd (անգլերեն). Վերցված է 2024 թ․ մայիսի 3-ին.