Կարլ Զոնտագ

Կարլ Զոնտագ գերմ.՝ Karl Gottlob Sonntag
Ծնվել է	օգոստոսի 22, 1765(1765-08-22)
Ծննդավայր	Ռադեբերգ, Սաքսոնիայի կյուրֆիուրսություն
Մահացել է	հուլիսի 17 (29), 1827 (61 տարեկան)
Մահվան վայր	Ռիգա, Ռուսական կայսրություն
Քաղաքացիություն	Սաքսոնիայի կյուրֆիուրսություն
Մայրենի լեզու	գերմաներեն
Կրոն	լյութերականություն
Կրթություն	Լայպցիգի համալսարան
Գիտական աստիճան	փիլիսոփայության դոկտոր և աստվածաբանության դոկտոր
Մասնագիտություն	աստվածաբան, հեղինակ, պատմաբան, ուսուցիչ և հրատարակիչ
Աշխատավայր	Ռիգայի կայսերական լիցեյ և Դորպատի կայսերական համալսարան
Զբաղեցրած պաշտոններ	Դասղեկ և ռեկտոր
Karl Gottlob Sonntag Վիքիպահեստում

Կարլ Գոտլոբ Զոնտագ (գերմ.՝ Karl Gottlob Sonntag, օգոստոսի 22, 1765(1765-08-22), Ռադեբերգ, Սաքսոնիայի կյուրֆիուրսություն - հուլիսի 17 (29), 1827, Ռիգա, Ռուսական կայսրություն), գերմանացի բողոքական քահանա, աստվածաբան, փիլիսոփա, պատմաբան, գրող և հրատարակիչ, փիլիսոփայության և աստվածաբանության դոկտոր, Լիվոնյան ավետարանական կոնսիստորիայի գեներալ–սոպերինտենդենտ և նախագահ, Ռիգայի կայսերական լիցեյի ռեկտոր։

Կենսագրություն

Կարլ Գոտլոբ Զոնտագը ծնվել է 1765 թվականի օգոստոսի 22-ին (նոր տոմարով) Ռադեբերգ քաղաքում, եղել է դրեզդենցի գործարանատեր, հետագայում սենատոր Յոհան Գոտֆրիդ Զոնտագի (1738-1799) և նրա կնոջ՝ Քրիստին Էլիզաբեթի (1742-1801) որդին։ Միջնակարգ դպրոցը 1784 թվականին ավարտելուց հետո ընդունվել է Լայպցիգի համալսարան, երկու տարի անց ստացել փիլիսոփայության դոկտորի գիտական աստիճան, իսկ 1788 թվականին, պրոֆեսոր Մորուսի առաջարկությամբ, հրավիրվել Ռիգա և զբաղեցրել Ամրոցային (Domschule) ուսումնարանի ռեկտորի պաշտոնը։ Մեկ տարի անց Զոնտագը նշանակվել է Ռիգայի կայսերական լիցեյի ռեկտոր և միաժամանակ ստանձնել Սուրբ Հակոբի եկեղեցու կրտսեր քահանայի պաշտոնը։

1791 թվականին Զոնտագը եղել է նույն եկեղեցու ավագ քահանա, 1792 թվականին, ժամանակի սղության պատճառով, նա հրաժարական է տվել ռեկտորի պաշտոնից, իսկ հաջորդ տարի նշանակվել Լիֆլյանդական գլխավոր կոնսիստորիայում որպես ասսեսոր։ Ռիգացի երիտասարդ քահանայի համբավն արագ աճել է, նա հրավիրվել է մայրաքաղաքի ինչպես Սուրբ Պետրոս եկեղեցի, այնպես էլ Յուրիևի համալսարան՝ եկեղեցական պատմության և աստվածաբանական գրականության ամբիոնում դասավանդելու համար, սակայն Զոնտագը մերժել է այդ առաջարկները։ 1803 թվականի ապրիլին Բարձրագույն հրամանագրով կայսերական հրամանատարությունը նրան նշանակել է Լիֆլյանդյան գեներալ սուպերինտենդենտ Դանկվարտի օգնական և իրավահաջորդ և նույն տարվա սեպտեմբերին Զոնտագը ստանձնել է այդ պաշտոնը։

Սուրբ Հակոբի տաճարը

1805 թվականին, «հաշվի առնելով Զոնտագի գիտական աշխատությունները», Յուրիևի համալսարանը նրան շնորհել է աստվածաբանության դոկտորի աստիճան։ Նույն թվականին Կարլ Գոտլոբ Զոնտագը հրավիրվել է Սանկտ Պետերբուրգ՝ մասնակցելու լյութերական պատարագի վերանայմանը։ Այդ հարցի վերաբերյալ գրված Զոնտագի երկար հոդվածը վկայում է այն մասին, թե նա ինչպիսի ակտիվ մասնակցություն է ունեցել այդ գործում։

Սակայն գիտնականին հետաքրքել են ոչ միայն եկեղեցու հարցերը, ով 1809 թվականին թողնելով քահանայի պաշտոնը, ավելի լայն հնարավորություն է ստացել, քան նախկինում, զբաղվել է գիտական, գրական և հասարակական գործունեությամբ, որին մշտապես ձգտում էր իր անխոնջ եռանդուն բնավորությամբ։ 1810 թվականին, Լիֆլանդիայի գրավման հարյուրամյակի կապակցությամբ, նա մի շարք հանրային դասախոսություններ է կարդացել Ռիգայի պատմության վերաբերյալ, 1811, 1812 և 1813 թվականներին՝ սկզբում Ռիգայում, այնուհետև Դորպատում, որտեղ Հայրենական պատերազմի ժամանակ տեղափոխվել էր Գլխավոր կոնսիստորիան, դասախոսություններ է կարդացել ինտելիգենտ կանանց համար բարոյական հարցերի վերաբերյալ և միաժամանակ համալսարանական երիտասարդների համար կազմակերպել հոմիլետիկայի դասընթաց։

1818 թվականին Զոնտագը դարձել է Լիֆլանդիայի օրենսդրական հանձնաժողովի անդամ և 1822 թվականին ակտիվ մասնակցություն ունեցել Ռուսաստանում բողոքական եկեղեցիների կազմակերպման վերաբերյալ խորհրդակցություններին։

Զոնտագի գրական գործունեությունը զարմանալիորեն ծավալուն է և բազմազան։ Բացի բազմաթիվ քարոզներից և ելույթներից (5 ժողովածու և ավելի քան 60 առանձին հրատարակված), զբաղվել է տարբեր տեսակի հումանիտար գրականությամբ՝ բարոյական և աստվածաբանական տրակտատներից մինչև գրքեր երեխաների համար։ Գիտնականի աշխատություններում պահպանվել են հիմնականում պատմական թեմաներով բազմաթիվ հոդվածներ, որոնք չեն հրապարակվել նրա կենդանության օրոք։ Զոնտագը մի քանի ձեռնարկների և դասագրքերի հեղինակ է, հիմնականում՝ Աստծո օրենքի վերաբերյալ։ Բացի այդ, նրա բազմաթիվ հոդվածներ հրապարակվել են տարբեր ժողովածուներում և պարբերականներում, որոնցից մի քանիսը հրատարակվել են նրա կողմից։ 1790-1791 թվականներին Զոնտագը հրատարակել է Monatsschrift zur Kenntniss der Geschichte und Geographie des Russischen Reichs ամսագիրը, 1810-1827 թվականներին (ընդհատումներով)՝ Rigaische Stadtblätter թերթը, 1813-1814 թվականներին՝ «Inländische Blätter» թերթը և 1823-1827 թվականներին՝ «Ostsee-Provinzen-Blatt» թերթը։

Կարլ Գոտլոբ Զոնտագը մահացել է 1827 թվականի հուլիսի 17 (29)-ին Ռիգա քաղաքում։

Մատենագիտություն

Մատենագիտություն 

• «Historia poeseos graecae brevioris ab Anacreonte usque ad Meleagrum, ex anthologia graeca adumbrata» (Лейпциг, 1785 г.);
• «Johann Valentin Andreä's Dichtungen» (ib., 1786 г.);
• «In prooemium characterum Theophrasti» (ib., 1787 г.);
• «Adolph oder der edelmüthige Sohn» (пьеса в 2 д., ib., 1788 г.);
• «Ueber die Vortheile der deutschen schönen Litteratur für die Bildung der Jugend» (Рига, 1788 г.);
• «Ueber die Bildung junger Leute zum mündlichen Vortrage» (ib., 1789 г.);
• «Ueber Spiel, Tanz und Theater, in Beziehung auf die erwachsenere Jugend» (ib., 1790 г.);
• «Zur Unterhaltung für Freunde der alten Literatur» (2 вып., ib., 1790 г.);
• «Geschichte der Belagerung von Riga unter Alexei Michailowitsch» (ib., 1791 г., русский перевод Д. Шлуна с добавлениями переводчика в «Отечественных записках» 1822 г., март — апрель);
• «Einige Skizzen zu Sittengemählden; aus dem Griechischen des Theofrastus» (ib., 1792 г.);
• «De Iesu Siracidae Ecclesiastiсo non libro, sed libri farragine, commentatio. Viro Magnifico Christ. Dav. Lenz, rerum sacrarum per Livoniam antistiti etc.» (ib., 1792);
• «Der Kontrast zwischen Prediger und Schauspieler» (ib., 1792 г.);
• «Werth und Nothwendigkeit der christlichen Religion für den vernünftigen Menschen…» (ib., 1792 г.);
• «Beiträge zur Geschichte und Kenntniss der rigaschen Stadtbibliothek» (ib., 1792 г.);
• «Kurzer Inbegriff der menschlichen Pflichten» (ib., 1798 г.);
• «Die christliche Sittenlehre in Bibel-Sprüchen und Lieder-Versen für Confirmanden» (ib., 1800 г.);
• «Das Notwendigste und Fasslichste aus der christlichen Glaubenslehre für Confirmanden» (ib., 1801 г.);
• «Das kleine Buch für kleine Kinder» (ib., 1802 г.);
• «Gustav Friedrich Gasie» (ib., 1807 г.);
• «Die Hauptstücke der christlichen Lehre in Bibel-Sprüchen» (ib., 1807 г.);
• «Von Gott, seinen Werken und seinem Willen. Ein Buch für Kinder» (ib., 1810 г.);
• «Jahrzahlen aus der Geschichte von Riga» (ib., 1810 г.); «Riga’s Jubiläumfeier» (ib., 1810 г.);
• «Kleine Chronik der Musse in Riga» (ib., 1812 г.);
• «Die Feier des vereinigten Sieges- und Friedens-Festes den 21 Iul. 1812». (ib., 1812 г.);
• «Sittliche Ansichten der Welt und des Lebens für das weibliche Geschlecht» (ib., 1817—1819 гг., 2 т.);
• «Das kleine Buch für die kleine Mimi» (ib., 1822 г.);
• «Chronologisches Verzeichniss der livländischen Gouvernements-Regierungspatente von 1710 an bis 1822» (ib., 1823 г.);
• «Riga’s Wohlthätigkeit und Gemeinsinn von 1801 bis 1825» (ib., 1826 г.).

Գրականություն

• Recke und Napiersky. «Allgemeines Schriftsteller- und Gelehrten-Lexikon», Митава, 1832 г., т. 4, стр. 231—249; приложение к словарю, Митава, 1861 г., стр. 202—205.

Արտաքին հղումներ

• Karl Gottlob Sonntag (1765 – 1827).

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Կարլ Զոնտագ» հոդվածին։