Կարապետ Յազմաճյան
Կարապետ Յազմաճյան | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | 1868[1] |
| Ծննդավայր | Սկյուտար, Ստամբուլի վիլայեթ, Օսմանյան կայսրություն |
| Վախճանվել է | 1929[1] |
| Մահվան վայր | Ստամբուլ, Թուրքիա |
| Քաղաքացիություն |  Թուրքիա և .svg){kind=small} Օսմանյան կայսրություն |
| Մասնագիտություն | նկարիչ |
| Ժանր | դիմապատկեր |
 Garabet Yazmacıyan Վիքիպահեստում | |
Կարապետ Յազմանչյան (1868[1], Սկյուտար, Ստամբուլի վիլայեթ, Օսմանյան կայսրություն - 1929[1], Ստամբուլ, Թուրքիա), օսմանահայ նկարիչ[2]։
Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ըստ Քադըքյոյի Սուրբ Թագավոր եկեղեցում մահացածների գրանցման ցուցակի՝ Յազմաճյանը ծնվել է Ուսքյուդարում, և կնոջ անունը Տերունի էր[2]։ Յազմաճյանը ինտրովերտ մարդ էր և հմուտ ջութակահար[2]։ Նրա առաջին կինը՝ Նուբար փաշայի ազգականը, իրենից քսան տարով մեծ էր և մահացավ նրանց ամուսնությունից չորս տարի անց։ Այնուհետև Յազմաճյանի տունն այրվել է, և մի քանի նկարից բացի, ոչինչ չի փրկվել։ Փրկված նկարները ընկերոջ խանութ տանելիս գողերը հարձակվել և ծեծի են ենթարկել նրան, իսկ նկարները գողացել են[2]։ Դրանից հետո որոշ ժամանակ Յազմաճյանը շոկի պատճառով չէր կարողանում խոսել[2]։ Նա որոշ ժամանակ ապրել է այդ ընկերոջ խանութում՝ Քադըքոյում, մինչև որ սիրահարվել է Սրբուհի անունով մի այրի կնոջ, որի աղջիկը Իտալիայում լատիներեն էր սովորում։ Ի վերջո, Սրբուհին և Կարապետն ամուսնանում են և Սիրպուհի դստեր՝ Ալիսի՝ Իտալիայից վերադառնալուց հետո ընտանիքը տեղափոխվում է Ջևիզլի, սակայն ութ ամիս անց Կարապետ Յազամաճյանը մահանում է սրտի կաթվածից[2]։
Նկարչական ոճ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Յազմաճյանը օգտագործել է գունային հարմոնիաներ և պատկերել է այնպիսի թեմաներ, որոնք շատ մոտ նման են Մկրտիչ Ճիվանյանի (1848–1906) ստեղծագործությունների թեմաներին։ Յազմաճյանի վրձնահարվածները, սակայն, ավելի ազատ են և անփույթ[3]։ Ինչպես Ճիվանյանը, Յազմաճյանը ևս ստիպված էր շատ նկարներ նկարել, որպեսզի ապահովեր իր ապրուստը։ Նա նկարներ է նկարել նաև տեղի հայկական եկեղեցիների համար։ Այդ նկարներն ավելի մշակված են, ուշադիր և զտված[3]։
Նրա աշխատանքներից է խանութի երկկողմանի ցուցանակը, որը նա նկարել է սեփական բիզնեսի համար։ Կողմերից մեկին նկարիչը պատկերել է ինքն իրեն, իսկ հակառակ կողմում՝ նատյուրմորտ։ Այս հնարքով նա փորձում էր իր պոտենցիալ հաճախորդներին տեղեկացնել, որ նա պատրաստ է ստանալ և՛ դիմանկարի պատվերներ, և՛ նատյուրմորտների[3]։ Խանութի այս ցուցանակը նաև ապացույց է, որ Յազմաճյանը եղել է նաև հմուտ առևտրական։ Այս փաստը նաև հուշում է, որ այդ ժամանակաշրջանում նկարները դիտվում էին որպես առարկաներ[3]։ Դրանք պատվիրվել և դիտվել են որպես ապրանքներ, հատկապես ոչ մահմեդական փոքրամասնությունների շրջանում[3]։
Յազմաճյանի առավել հետաքրքիր գործերից է «Գայթակղիչ կինը՝ բերանում թույն» նկարը։ Այս նկարում պատկերված է մերկ տղամարդ, որի շուրջ փաթաթված է կիսաօձ-կիսամարդ Բազիլիսկը, որն ունի երկար ճանկեր։ Բազիլիսկը կարծես Աստծուն է նայում՝ զայրացած, որ չկարողացավ կատարել իր ցանկությունները։ Քննարկման ենթակա է, թե ինչու է տղամարդը իր ձեռքում պահում կարմիր գավաթը և ինչ նշանակություն և խորհուրդ ունի այն։ Յազմաճյանն այս նկարում առաջարկել է հետաքրքիր գունային լուծումներ․ տղամարդուն պատկերել է բաց գույնի մաշկով, և, ի հակադրություն դրա, օձին պատկերել է կապույտ երանգով[3]։
Կարապեը Յազմաճյանը ստորագրել է գրեթե բոլոր աշխատանքները՝ օգտագործելով իր անվան սկզբնատառը և ազգանունը՝ «Կ․ Եազմաճեան» կամ «G. Yazmadjian»
Նկարներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
-
Հրդեհ Բայազետում -
Գալաթայի աշտարակը, որը նայում է դեպի Հալիչի կողմը -
Փոթորիկ ծովում (1906) -
Փարոս Ֆեներում -
Բոսֆորի տեսարան (1912) -
Հրդեհ Գալաթայում -
Հիսարը և Ռոբերտ քոլեջը -
Նավավարներ (1898) -
Նավավարություն այգիներում (1904) -
-
-
Գայթակղիչ կինը՝ թույնը բերանում
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Artnet — 1998.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 Kürkman, Garo (2004). Armenian painters in the Ottoman empire: 1600-1923. Istanbul: Matusalem publ. էջ 846. ISBN 9789759201531.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 «Çıracıyan ve Yazmacıyan'ın İstanbul'u...» (Turkish). Sanal Muze (Museum). Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ օգոստոսի 23-ին. Վերցված է 2012 թ․ դեկտեմբերի 11-ին.
{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)