Jump to content

Օդերևութաբանություն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից

Օդերևութաբանություն, գիտություն մթնոլորտի և նրանում տեղի ունեցող պրոցեսների մասին։ Օդերևութաբանության հիմնական բաժինը մթնոլորտի ֆիզիկան է, որն ուսումնասիրում է մթնոլորտի ֆիզիկական երևույթների և պրոցեսների ընդհանուր օրինաչափությունները։

Մթնոլորտի ֆիզիկայի ենթաբաժինները

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Երկրամերձ շերտի ֆիզիկա
  • Ազատ մթնոլորտի ֆիզիկա (աերոլոգիա)
  • Մթնոլորտի բարձր շերտերի ֆիզիկա (աերոնոմիա

Մթնոլորտի ֆիզիկայի մաս են նաև ակտինոմետրիան ( ուսումնասիրում է մթնոլորտում արեգակնային ճառագայթման ու նրա վերափոխման օրինաչափությունները), մթնոլորտային օպտիկան (զբաղվում է մթնոլորտում տեղի ունեցող օպտիկական երևույթների ուսումնասիրությամբ), մթնոլորտային էլեկտրականությունը և մթնոլորտային ձայնագիտությունը։

Մթնոլորտում տեղի ունեցող քիմիական պրոցեսներն ուսումնասիրում է մթնոլորտի քիմիան։

Դինամիկական օդերևութաբանություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մթնոլորտային երևույթներն ու պրոցեսները տեսական մեթոդներով ուսումնասիրող բաժինը կոչվում է դինամիկական օդերևութաբանությունը, որի գլխավոր խնդիրներից է եղանակի կանխատեսման հաշվարկային մեթոդների մշակումը։

Սինօպտիկական օդերևութաբանություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Օդերևութաբանության մյուս բաժիններից են՝ սինօպտիկական օդերևութաբանությունը, որն զբաղվում է մեծ տարածությունների վրա եղանակային պայմանների տեղաբաշխման ու փոփոխման օրինաչափությունների ուսումնասիրմամբ և սպասվելիք եղանակի կանխատեսման մեթոդների մշակմամբ։

Կլիմայագիտություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Օդերևութաբանության կարևոր բաժիններից է նաև կլիմայագիտությունը, որն զբաղվում է կլիմաառաջացնող գործոնների, դրանց փոխադարձ կապի ու ներգործության պայմանների, ինչպես նաև կլիմայի տատանման օրինաչափությունների ուսումնասիրությամբ։

Կիրառական բաժիններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Օդերևութաբանության մեջ ձևավորվել են նաև մի շարք կիրառական բաժիններ՝ գյուղատնտեսական օդերևութաբանությունը, ծովային օդերևութաբանությունը, բժշկական կլիմայագիաություն և այլն։

Մեխանիկական բարոմետր

Օդերևութաբանական առաջին հետազոտությունները

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Օդերևութաբանական առաջին հետազոտություններն սկսվել են դեռևս անտիկ ժամանակներից (Արիստոտել), սակայն այն զարգացման մեծ առաջընթաց ապրեց 18-րդ դարի առաջին կեսերին, երբ ստեղծվեցին օդերևութաբանական առաջին գործիքները՝ ջերմաչափը և բարոմետրը։

Տեխնիկայի նորագույն նվաճումները

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ժամանակակից օդերևութաբանությունը օգտագործում է ֆիզիկայի և տեխնիկայի նորագույն նվաճումները։ Օդերևութաբանական արբանյակների օգնությամբ կատարվում են դիտարկումներ ամբողջ երկրագնդի համար։ Ռադիոլոկացիոն սարքերի միջոցով կատարվում են ամպերի և մթնոլորտային տեղումների որոշակի դիտարկումներ և այլն։ Օգտագործվում է դիտարկումների ու տվյալների մշակման ավտոմատացումը։ Տեսական օդերևութաբանության հետազոտումների ժամանակ օգտագործվում են ԷՀՄ-ները։ Օդերևութաբանությունը առավել սերտորեն կապված է օվկիանոսագիտության և ցամաքի ջրաբանության հետ։ Տարբեր երկրների օդերևութաբանական գործունեությունը միավորում է օդերևութաբանական համաշխարհային կազմակերպությունը։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 12, էջ 523