«Տրամաբանական գործողություն»–ի խմբագրումների տարբերություն
No edit summary |
No edit summary |
||
| Տող 1. | Տող 1. | ||
'''Տրամաբանական գործողություն''' ԹՀՄ–ի, երկուական կոդերի հետ բոլոր կարգանիշներով կատարվող գործողություն, որն իրականացվում է ասույթների [[Տրամաբանություն|տրամաբանության]] կանոններով, տրամաբանական [[ասույթ]]ներ և [[պրեդիկատ]]ներ կամ տրամաբանական արժեքներ ձևափոխող գործողություններ։ Ասույթային տրամաբանական գործողությունները ([[կոնյունկցիա]]՝ '''&''', [[դիզյունկցիա]]՝ '''V''', [[իմպլիկացիա]]՝ '''→''' [[Ժխտում (տրամաբանություն)|ժխտում]]՝ '''—''' ) վերաբերում են ասույթներին կամ տրամաբանական արժեքներին․ [[մոդալ տրամաբանություն]]ում դիտարկվում են նաև <math>\Diamond</math> («հնարավոր է») և <math>\Box</math> («անհրաժեշտ է») ասույթային տրամաբանական գործողությունները․։ |
|||
{{միացնել|Տրամաբանական գործողություններ}} |
|||
Հիմնական և առավել տարածված տրամաբանական գործողություններն են․ ժխտում, բազմապատկում (կոնյունկցիա), գումարում (դիսյունկցիա), համարժեքություն։ Այդ Տրամաբանական գործողությունները բավական հեշտությամբ իրականացվում են տրամաբանական տարրերի միջոցով, իսկ ցանկացած բարդ տրամաբանական գործողություն կարելի է ի վերջո հանգեցնել երեք (ժխտում, բազմապատկում, բաժանում) տրամաբանական գործողությունների։ Հաճախ տրամաբանական գործողություն են համարում նաև կոդերի տեղաշարժը, թվի նշանի և այլ գործողություններ։ Ունիվերսալ [[հաշվողական մեքենա]]ներում Տրամաբանական գործողությունները հնարավորություն են տալիս իրականացնել տվյալների վերակոդավորում և խմբագրում, ծրագրի կատարման ընթացքի կառավարման համար ինֆորմացիայի փնտրում՝ արդյունքների հետագա վերլուծությամբ։ |
|||
Պրեդիկատները ձևափոխող տրամաբանական գործողություններ են քվանտորները։ Օգտագործվում են նաև հատուկ տիպի տրամաբանական գործողություններ․, ասենք, ''Դ․ Հիլբերտի'' սահմանած ε օպերատորը, որի կիրառման արդյունքում, օրինակ, '''х+1<у<x+3''' պրեդիկատի նկատմամբ բնական թվերի տիրույթում ստացվում է '''εy(x+l<y<x+3)'''(«այնպիսի y, որի համար տեղի ունի x+l<y<x+3 պայմանը»), այսինքն՝ '''y=x+2''' ֆունկցիան։ |
|||
{| style="margin: 0 auto;" |
|||
|- |
|||
|<imagemap> |
|||
Image:Logical connectives table.svg|380px |
|||
rect 399 2 542 39 [[:en:Truth table|input A]] |
|||
rect 400 39 540 73 [[:en:Truth table|input B]] |
|||
rect 400 128 542 706 [[:en:Truth table|output f(A,B)]] |
|||
rect 3 128 398 163 [[:en:Contradiction|X and ¬X]] |
|||
rect 3 162 398 199 [[:en:Logical conjunction|A and B]] |
|||
rect 3 198 398 235 [[:en:Converse nonimplication|¬A and B]] |
|||
rect 4 234 399 273 [[:en:Proposition|B]] |
|||
rect 3 273 398 309 [[:en:Material nonimplication|A and ¬B]] |
|||
rect 2 308 397 344 [[:en:Proposition|A]] |
|||
rect 2 344 396 379 [[:en:Exclusive or|A xor B]] |
|||
rect 2 379 397 415 [[:en:Logical disjunction|A or B]] |
|||
rect 3 419 396 454 [[:en:Logical NOR|¬A and ¬B]] |
|||
rect 3 453 395 489 [[:en:Logical biconditional|A xnor B]] |
|||
rect 3 489 396 525 [[:en:Negation|¬A]] |
|||
rect 3 525 396 560 [[:en:Material implication|¬A or B]] |
|||
rect 3 563 397 601 [[:en:Negation|¬B]] |
|||
rect 2 600 395 636 [[:en:Converse implication|A or ¬B]] |
|||
rect 2 634 398 671 [[:en:Sheffer stroke|¬A or ¬B]] |
|||
rect 3 670 397 706 [[:en:Tautology_(logic)|X or ¬X]] |
|||
desc none |
|||
</imagemap> |
|||
|width="50pt"| |
|||
|<imagemap> |
|||
Image:Logical connectives Hasse diagram.svg|350px |
|||
rect 326 28 416 200 [[:en:Tautology_(logic)|X or ¬X]] |
|||
rect 81 233 166 409 [[:en:Sheffer stroke|¬A or ¬B]] |
|||
rect 260 231 349 409 [[:en:Converse implication|A or ¬B]] |
|||
rect 393 230 481 409 [[:en:Material implication|¬A or B]] |
|||
rect 574 232 663 408 [[:en:Logical disjunction|A or B]] |
|||
rect 13 436 103 617 [[:en:Negation|¬B]] |
|||
rect 147 438 235 617 [[:en:Negation|¬A]] |
|||
rect 279 440 368 616 [[:en:Exclusive or|A xor B]] |
|||
rect 375 440 464 617 [[:en:Logical biconditional|A xnor B]] |
|||
rect 507 439 595 617 [[:en:Proposition|A]] |
|||
rect 639 438 732 617 [[:en:Proposition|B]] |
|||
rect 79 647 168 826 [[:en:Logical NOR|¬A and ¬B]] |
|||
rect 260 647 349 826 [[:en:Material nonimplication|A and ¬B]] |
|||
rect 392 646 482 826 [[:en:Converse nonimplication|¬A and B]] |
|||
rect 574 646 663 826 [[:en:Logical conjunction|A and B]] |
|||
rect 327 853 417 1035 [[:en:Contradiction|X and ¬X]] |
|||
desc none |
|||
</imagemap> |
|||
|- |
|||
| align="left"|<small>[[:Файл:Logical connectives table.svg|<font color=#aaaaaa>(file)</font>]]</small> || || align="right"| <small>[[:Файл:Logical connectives Hasse diagram.svg|<font color=#aaaaaa>(file)</font>]] [http://commons.wikimedia.org/w/thumb.php?f=Logical%20connectives%20Hasse%20diagram.svg&width=1000px <font color=#aaaaaa>(zoom in)</font>]</small> |
|||
|} |
|||
<br clear=all /> |
|||
{{ՀՍՀ}} |
{{ՀՍՀ}} |
||
17:01, 4 Սեպտեմբերի 2015-ի տարբերակ
Տրամաբանական գործողություն ԹՀՄ–ի, երկուական կոդերի հետ բոլոր կարգանիշներով կատարվող գործողություն, որն իրականացվում է ասույթների տրամաբանության կանոններով, տրամաբանական ասույթներ և պրեդիկատներ կամ տրամաբանական արժեքներ ձևափոխող գործողություններ։ Ասույթային տրամաբանական գործողությունները (կոնյունկցիա՝ &, դիզյունկցիա՝ V, իմպլիկացիա՝ → ժխտում՝ — ) վերաբերում են ասույթներին կամ տրամաբանական արժեքներին․ մոդալ տրամաբանությունում դիտարկվում են նաև («հնարավոր է») և («անհրաժեշտ է») ասույթային տրամաբանական գործողությունները․։
Հիմնական և առավել տարածված տրամաբանական գործողություններն են․ ժխտում, բազմապատկում (կոնյունկցիա), գումարում (դիսյունկցիա), համարժեքություն։ Այդ Տրամաբանական գործողությունները բավական հեշտությամբ իրականացվում են տրամաբանական տարրերի միջոցով, իսկ ցանկացած բարդ տրամաբանական գործողություն կարելի է ի վերջո հանգեցնել երեք (ժխտում, բազմապատկում, բաժանում) տրամաբանական գործողությունների։ Հաճախ տրամաբանական գործողություն են համարում նաև կոդերի տեղաշարժը, թվի նշանի և այլ գործողություններ։ Ունիվերսալ հաշվողական մեքենաներում Տրամաբանական գործողությունները հնարավորություն են տալիս իրականացնել տվյալների վերակոդավորում և խմբագրում, ծրագրի կատարման ընթացքի կառավարման համար ինֆորմացիայի փնտրում՝ արդյունքների հետագա վերլուծությամբ։
Պրեդիկատները ձևափոխող տրամաբանական գործողություններ են քվանտորները։ Օգտագործվում են նաև հատուկ տիպի տրամաբանական գործողություններ․, ասենք, Դ․ Հիլբերտի սահմանած ε օպերատորը, որի կիրառման արդյունքում, օրինակ, х+1<у<x+3 պրեդիկատի նկատմամբ բնական թվերի տիրույթում ստացվում է εy(x+l<y<x+3)(«այնպիսի y, որի համար տեղի ունի x+l<y<x+3 պայմանը»), այսինքն՝ y=x+2 ֆունկցիան։
 |
 | |
| (file) | (file) (zoom in) |
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից։ 
|