Ռասյոմոնի դարպասները

Ռասյոմոնի դարպասները ճապ.՝ 羅生門
Հեղինակ	Ռյունոսկե Ակուտագավա
Տեսակ	գրական ստեղծագործություն
Բնօրինակ լեզու	ճապոներեն
Լեզու	ճապոներեն
Ստեղծման տարեթիվ	1915
Հաջորդ	Քիթ
Երկիր	Ճապոնիա
Հրատարակման տարեթիվ	1915

Ռասյոմոնի դարպասները (ճապ.՝ 羅生門) Ակուտագավա Ռյունոսկեի կողմից ստեղծված կարճ պատմություն է, հիմնված Konjaku Monogatarishū-ի հեքիաթների վրա։

Պատմությունն առաջին անգամ տպագրվել է 1915 թվականին «Teikoku Bungaku»-ում։ Ակիրա Կուրոսավայի Ռասյոմոն ֆիլմը (1950թ.) հիմնված է հիմնականում Ակուտագավայի մեկ այլ կարճ պատմվածքի վրա՝ «Թավուտում»; միայն ֆիլմի վերնագիրը և կադրային տեսարանների համար նախատեսված որոշ նյութեր, ինչպիսիք են կիմոնոյի գողությունը և գոյատևելու համար գողանալու բարոյական երկիմաստության քննարկումը, փոխառված են «Ռասյոմոն»-ից։

Սյուժե

Պատմությունը պատմում է ծառայի և ծեր կնոջ հանդիպման մասին խարխուլ Ռաշոմոնում՝ այն ժամանակ ավերված Կիոտո քաղաքի հարավային դարպասում, որտեղ երբեմն թափվում էին անպետք դիակները։ Պատմության մեջ դարպասի ներկայիս անվանումը, բայց ոչ սյուժեն, գալիս է Նոյի «Ռաշոմոն» պիեսից (մոտ 1420 թ.):

Գլխավոր հերոսը, ով վերջերս աշխատանքից ազատված մի ծառա է, մտածում է՝ սովամահ մեռնի՞, թե՞ գող դառնա՝ ամուլ ժամանակներում գոյատևելու համար։ Նա բարձրանում է վերև, այնտեղ ինչ-որ կրակի լույս նկատելուց հետո և հանդիպում է մի կնոջ, ով երկրորդ հարկի դիակներից մազեր է գողանում։ Նա զզվում է տեսարանից և այդ ժամանակ որոշում է, որ ինքը կգերադասի արդարության ճանապարհը, նույնիսկ եթե դա նշանակում է սովամահ լինել։ Նա կատաղում է կնոջ վրա։

Բայց պառավն ասում է նրան, որ ինքը մազերը գողանում է կեղծամներ պատրաստելու համար, որպեսզի կարողանա գոյատևել։ Բացի այդ, կինը, ում նա որոշում է թալանել, իր կյանքում խաբել է մարդկանց՝ վաճառելով օձի միս՝ պնդելով, որ դա ձուկ է։ Պառավն ասում է, որ դա սխալ չէր, քանի որ դա թույլ տվեց կնոջը գոյատևել, և դա իր հերթին իրավունք է տալիս նրան գողանալ մահացածից, քանի որ եթե ինքը դա չանի, ապա նույնպես սովամահ կլինի։ Տղամարդը պատասխանում է. «Դուք ինձ չեք մեղադրի, ուրեմն, եթե ձեր շորերը վերցնեմ։ Ահա թե ինչ պետք է անեմ, որ սովից չմեռնեմ»։ Այնուհետև նա դաժանորեն խլում է կնոջ խալաթը և անհետանում է գիշերվա խավարի մեջ։

Մշակույթ

Գիրքն ինքնին նաև դեր է խաղում 1999 թվականին նկարահանված «Ուրվական շուն. Սամուրայի ճանապարհը» ֆիլմում, որի ռեժիսորն է Ջիմ Ջարմուշը։

Գիրքը ոգեշնչված է համանուն գործիքային ռոքի համար, որը կազմվել է ճապոնական գործիքային կիթառահար Տակեշի Տերաուչիի կողմից և սկզբնապես նվագել ճապոնական գործիքային ռոք խմբի Takeshi Terauchi & Blue Jeans-ի կողմից իրենց 1972 թվականի «Rashomon» ալբոմում։

«Բանգո։ Թափառող շներ» մանգայում ներկայացվում է Ակուտագավայի անունը կրող կերպար՝ Ռասյոմոնի մասին հղումներով։

Գիրքը նշանակված է ժամանակակից ճապոնական ավագ դպրոցի դասընթացի համար և մեջբերում է «Անձրևից հետո» մանգայում։

Վիկտոր Սանտոսի «Ռաշոմոն. Հեյգո Կոբայաշիի գործը» գրաֆիկական վեպը նույնպես ոգեշնչված է Ակուտագավայի պատմվածքներից և Կուրոսավայի համանուն ֆիլմից, ինչպես նաև «քառասունյոթ ռոնին» ֆիլմից։