Jump to content

Ուլուրու Կատա Տյուտա (ազգային պարկ)

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Ուլուրու Կատա Տյուտա
անգլ.՝ Uluṟu-Kata Tjuṯa National Park
Կատեգորիա ԲՊՀՄ — II (Ազգային պարկ)
ՏեղագրությունԱվստրալիա Ավստրալիա
Կոորդինատներ25°19′19″ հվ. լ. 130°59′09″ ավ. ե.HGЯO
ԿարգավիճակԱզգային պարկ
Տարածք1333,72 կմ², 133 993,48552936 հեկտար[1], 133 994,13744128 հեկտար[2] և 132 566 հեկտար
Հիմնադրված էհունվարի 23, 1958
Հաճախելիություն400.000 (2000)
Կայքparksaustralia.gov.au/uluru/index.html(անգլ.)
Քարտեզ
 Uluru-Kata Tjuta National Park Վիքիպահեստում
ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի դրոշը ՅՈւՆԵՍԿՕՀամաշխարհային ժառանգություն ,
օբյեկտ № 447
ռուս..անգլ..ֆր.

Ուլուրու Կատա Տյուտա (անգլ.՝ Uluṟu-Kata Tjuṯa National Park), ազգային պարկ Ավստրալիայում։ 1977 թվականից ընդգրկվել է կենսոլորտային տարածքի համաշխարհային ցանցի մեջ, իսկ 1987 թվականից` ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգության ցանկում։

Աշխարհագրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ուլուրու Կատա Տյուտա ազգային պարկը գտնվում է Հյուսիսային տարածքում` Դարվին քաղաքից 1431 կմ հարավ և Ալիս Սփրինգս քաղաքից 440 կմ հարավ-արևմուտք։ Պարկը զբաղեցնում է 1.326 կմ² մակերեսով տարածք։ Պարկի մաս են կազմում Ուլուրու և նրանից 40 կմ արևմուտք գտնվող Կատա Տյուտա ժայռերը։

Ամռան ամիսներին պարկի միջին ջերմաստիճանը կազմում է 45 °C, ձմռան ամիսներին` −5 °C: Տարեկան տեղումների միջին քանակը 307.7 մմ է[3]։

Պարկի տարածքը բնակեցված է անանգու ցեղի բնիկների կողմից, որոնցից շատերը ներկայումս զբոսաշրջիկների խմբերի էքսկուրսավարներ և ուղեկիցներ են։

Պարկի միջով է անցնում Կենտրոնական մեծ ճանապարհը։

Բնիկների ժայռապատկերներ Ուլուրու լեռան վրա

Առաջին եվրոպացիները այս տարածք են եկել 1870 թվականին։ 1872 թվականին կազմվել են Ուլուրու Կատա Տյուտա շրջանի քարտեզները։ 19-20-րդ դարերում այստեղ հիմնավորվել են եվրոպացի շատ ֆերմերներ, ինչը հանգեցրել է բնիկների հետ բախումների։ 1920 թվականին ներկայիս պարկի տարածքում տեղ է հատկացվել բնիկների համար։ Զբոսաշրջիկները տեղանք են այցելել` սկսած 1936 թվականից։ 1976 թվականին Ավստրալիան պարկի տարածքի իրավունքը տվել է տեղի բնիկներին, ովքեր «վարձավճարով հանձնել են» տարածքը Ավստրալիայի կառավարությանը 99 տարի ժամկետով։ 1987 թվականին ազգային պարկը ընդգրկվել է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգության ցանկում։ 1995 թվականին պարկը արժանացել է Պիկասսոյի ոսկե շքանշանի «բնության և անանգու ցեղի բնիկների մշակույթի պահպանման համար»։

Զբոսաշրջիկների այցերը պարկի տարածք խիստ կանոնակարգված են։ Կարգը խախտողների համար սահմանված են դրամական խոշոր տուգանքներ։

Բուսական աշխարհ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Պարկի բնապատկեր

Պարկի բնական լանդշաֆտը անապատային է։ Այնտեղ հանդիպող կենդանիները և բույսերը կազմում են կենսաբանական միասնական շղթա, որից որոշ տեսակներ բնիկներն օգտագործում են ավանդական բժշկության և սննդի մեջ։

Ուլուրու Կատա Տյուտայի բուսական աշխարհը ներկայանում է գրեթե բոլոր այն տեսակներով, որոնք հանդիպում են Կենտրոնական Ավստրալիայում։ Դրանցից մի քանիսը խիստ հազվագյուտ տեսակներ են և հանդիպում են միայն պարկի տարածքում։ Ծառերից հանդիպում են նվենիների, ակացիաների, գրեվիլեաների տարբեր տեսակներ։ Ծառերը ծաղկում են ձմռանը և անձրևներից հետո։

Երկրաբանություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Երկրաբանների հետազոտությունների համաձայն` ներկայիս պարկի տարածքում 500 միլիոն տարի առաջ եղել է ծով, որի հատակին հարյուր հազարավոր տարիների ընթացքում առաջացել են ավազ և գետաքար, ինչը ժամանակի հետ վերածվել է ավազաքարի։ Նոր հետազոտությունների համաձայն` Ուլուրուն առանձին բարձունք չէ. այն մաս է կազմում երկրի մակերևույթի տակ գտնվող հսկայական ժայռազանգվածի, որից երկրի մակերևույթ են դուրս եկել միայն Ուլուրուն և Կատա Տյուտան։ Այս երկու բարձունքներն էլ միացված են ստորերկրյա ընդհանուր շղթայով։

Ժայռերի կարմիր գույնը պայմանավորված է հեմատիտ միներալի առկայությամբ։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. http://data.gov.au/dataset/2016-soe-her-aus-national-heritage — 2017.
  2. http://data.gov.au/dataset/commonwealth-heritage-list — 2017.
  3. Welcome to Aboriginal land: Uluru-Kata Tjuta National Park; visitor guide and maps, Colemans Printing, Darwin, January 2006

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ուլուրու Կատա Տյուտա (ազգային պարկ)» հոդվածին։