Մասնակից:Նարե Խաչատրյան/Սևագրություն 1
Լյուբլինյան եռանկյունի (լիտ.՝ Liublino trikampis, լեհ.՝ Trójkąt Lubelski, ուկրաիներեն՝ Люблінський трикутник), Ուկրաինայի, Լեհաստանի և Լիտվայի միջև քաղաքական, տնտեսական և սոցիալական համագործակցության եռակողմ տարածաշրջանային դաշինք[1],որի նպատակն է ամրապնդել երկխոսությունը երկրների միջև, աջակցել Ուկրաինայի ինտեգրմանը Եվրամիությանը և ՆԱՏՕ-ին։
Լյուբլինյան եռանկյունին աջակցում է Ուկրաինային ՆԱՏՕ-ի ընդլայնված հնարավորություններով գործընկերոջ կարգավիճակ տրամադրելուն և հայտարարում է, որ Ուկրաինային ՆԱՏՕ-ին անդամակցելու գործողությունների ծրագրի տրամադրումը այդ ուղղությամբ հաջորդ անհրաժեշտ քայլն է[2][3][4]։
Եռակողմ ձևաչափը հիմնված է երեք երկրների ավանդույթների և պատմական կապերի վրա։ Համապատասխան ընդհանուր հռչակագիրը նախարարները ստորագրել են 2020 թվականի հուլիսի 28-ին Լեհաստանի Լյուբլին քաղաքում։ Լյուբլինն ընտրվել է հատուկ որպես ակնարկ միջնադարյան Լյուբլինյան միության, որը ստեղծել է Ռեչ Պոսպոլիտյան՝ ժամանակին Եվրոպայի խոշորագույն պետություններից մեկը։
Նման կազմակերպության ստեղծման գաղափարը պատկանում է Ադամ Չարտորիյսկուն, որը հնչեցրել է Վյաչեսլավ Չորնովիլը։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ձևաչափի ստեղծման վերաբերյալ Լիտվայի, Լեհաստանի և Ուկրաինայի արտաքին գործերի նախարարների համատեղ հռչակագիրը ստորագրվել է 2020 թվականի հուլիսի 28-ին Լեհաստանի Լյուբլին քաղաքում[1]։
Հաջորդ հանդիպմանը, որը պետք է տեղի ունենա Կիևում, Ուկրաինայի արտաքին գործերի նախարար Դմիտրի Կուլեբան որպես պատվավոր հյուր հրավիրել է Բելառուսի ԱԳ նախարար Վլադիմիր Մակեյին[5]։
Երեք երկրների համագործակցությունը չի սահմանափակվելու միայն անվտանգության հարցերով, խոսվելու է նաև տնտեսության, առևտրի, ներդրումների, զբոսաշրջության, ենթակառուցվածքների մասին[6]։
Սեպտեմբերի 17-ին տեղի է ունեցել Լյուբլինյան եռանկյան երկրների ԱԳ նախարարների առաջին հանդիպումը տեսակոնֆերանսի ձևաչափով[7][8]։ Նրանք որոշեցին Լյուբլինյան եռանկյունու գործունեության հիմնական ուղղությունները:
2021 թվականի հոկտեմբերի 5-ին Վարշավայի անվտանգության ֆորումի շրջանակներում կլոր սեղանի ձևաչափով տեղի ունեցավ Լյուբլինյան եռանկյունու արտաքին գործերի նախարարների հանդիպումը, մասնավորապես Դմիտրի Կուլեբան ընդգծեց, որ Լյուբլինյան եռանկյունին տարածաշրջանային դաշինքներ ստեղծելու միջազգային քաղաքականության նոր միտման վառ օրինակ է:
|
Միջազգային օրակարգը տասնամյակներ շարունակ ձևավորվել է միջազգային խոշոր կազմակերպությունների և դաշինքների կողմից։ ԵԱՀԿ-ն, Եվրոպայի Խորհուրդը, ՆԱՏՕ-ն, ԵՄ-ն և ՄԱԿ-ը կառուցել են համաշխարհային կարգը։ Այսօր, առաջին հերթին Ռուսաստանի ագրեսիվ գործողությունների արդյունքում, խոշոր դաշինքների համար ավելի ու ավելի դժվար է պահպանել միջազգային խաղաղությունն ու անվտանգությունը։ Հետևաբար, ճկուն տարածաշրջանային ձևաչափերը, ինչպիսիք են Լյուբլինյան եռանկյունին, մեծ նշանակություն են ստանում: Փոխգործակցության այս կարևոր տարածաշրջանային ձևաչափն այսօր բացում է մեր երեք երկրների ներուժը, մերձեցնում է մեզ և ամրապնդում Ուկրաինայի, Լեհաստանի և Լիտվայի անվտանգությունը՝ տարածաշրջանում աճող մարտահրավերների ֆոնին։ Վեյմարի եռանկյունին ժամանակին օգնեց Լեհաստանին վերադառնալ եվրոպական քաղաքականություն։ Այսօր Լյուբլինյան եռանկյունին Ուկրաինան վերադարձնում է Կենտրոնական Եվրոպայի տարածք, որին միշտ պատմականորեն պատկանել է։ | 
|
Դմիտրի Կուլեբան ընդգծել է, որ Լյուբլինյան եռանկյունին ամրագրված է Ուկրաինայի արտաքին քաղաքական գործունեության վերջերս հաստատված ռազմավարությունում՝ որպես Ուկրաինայի փոխգործակցության կարևորագույն նոր միջազգային ձևաչափերից մեկը։ Ասոցիացված եռյակի, Կվադրիգայի և Ղրիմի պլատֆորմի հետ միասին այս նոր ձևաչափերն արտացոլում են Ուկրաինայի նոր նախաձեռնողական արտաքին քաղաքականությունը և ուղղված են Ուկրաինայի և Բալթյան և Սև ծովերի միջև ընկած տարածաշրջանի անվտանգության և բարգավաճման գոտու ստեղծմանը[9]։
Պլատֆորմի շրջանակներում համագործակցության մեխանիզմները[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Լիտվայի, Լեհաստանի և Ուկրաինայի համատեղ հռչակագրի համաձայն՝ կողմերի արտաքին գործերի նախարարները պետք է կանոնավոր հանդիպումներ անցկացնեն, մասնավորապես՝ բազմակողմ միջոցառումների շրջանակներում և ընտրված գործընկերների մասնակցությամբ։ Նրանք նաև խորհրդակցություններ են կազմակերպելու իրենց երկրների արտաքին գործերի նախարարությունների ղեկավարության մակարդակով և այդ նախարարություններում Լյուբլինյան եռանկյունու շրջանակներում համագործակցության հարցերով ներկայացուցիչների պաշտոններ կստեղծեն[1]։
2021 թվականի դեկտեմբերի 2-ին Ուկրաինայի արտաքին գործերի փոխնախարար Նիկոլայ Տոչիցկին հայտարարել է, որ չնայած Ուկրաինան և Լեհաստանը ցուցաբերում են ռազմավարական գործընկերության բարձր մակարդակ, Կիևը և Վարշավան նախատեսում են հետագայում ակտիվորեն զարգացնել Լյուբլինյան եռանկյունին[10]։
Եռակողմ ծրագրեր, որոնք իրականացվել են մինչ հարթակի ստեղծումը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
[[Պատկեր։LITPOLUKRBRIG Anaconda 2016.jpg|thumb|200px|Бойцы литовско-польско-украинской бригады на церемонии открытия учений «Анаконда-2016». Польша, полигон Новая Деба, июнь 2016 года]]
Միջխորհրդարանական վեհաժողով[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ուկրաինայի Գերագույն Ռադայի, Լեհաստանի Հանրապետության Սեյմի և Սենատի և Լիտվայի Հանրապետության Սեյմի միջխորհրդարանական վեհաժողովը ստեղծվել է 2005 թվականին երեք երկրների միջև խորհրդարանական հարթության երկխոսություն հաստատելու համար: Վեհաժողովի հիմնադիր նիստը տեղի է ունեցել 2008 թվականի հունիսի 16-ին Կիևում։ Վեհաժողովի շրջանակներում գործում են Ուկրաինայի եվրոպական և եվրաատլանտյան ինտեգրման, հումանիտար և մշակութային համագործակցության հարցերով կոմիտեներ[11]։
Համատեղ բրիգադ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Լիտվական-լեհ-ուկրաինական բրիգադը բազմազգ ստորաբաժանում է, որն ունի ընդհանուր ռազմական բրիգադի հնարավորություններ, որոնք նախատեսված են միջազգային իրավունքին համապատասխան անկախ ռազմական գործողություններ իրականացնելու կամ նման գործողություններին մասնակցելու համար: Այն ներառում է երեք երկրների հատուկ զորամասեր, որոնք ընտրվել են 21 Պոդգալսկի հրաձգային բրիգադից (Լեհաստան), 80 դեսանտ-գրոհային բրիգադից (Ուկրաինա) և Մեծ դքսուհի Բիրուտե Ուլանի գումարտակից (Լիտվա)։
Литовско-польско-украинская бригада создана в рамках трёхстороннего сотрудничества в сфере обороны в 2014 году. Обеспечивает национальный вклад в международные военные формирования высокой степени готовности (Резервные соглашения ООН, Боевые тактические группы ЕС, Силы реагирования НАТО), а также международные операции по поддержанию мира и безопасности под эгидой ООН, ЕС, НАТО и других международных организаций в сфере безопасности на основе мандата Совета Безопасности ООН и в случае одобрения парламентами стран-участников[12].
С 2016 года ЛитПолУкрбриг является важным элементом действий НАТО, направленных на внедрение стандартов НАТО в Вооруженных Силах Украины. Основная деятельность бригады включает обучение украинских офицеров и воинских частей этим стандартам, планирование и проведение оперативных задач и поддержание оперативной готовности.
Молодежный Люблинский треугольник[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Молодежный Люблинский треугольник (Youth Lublin Triangle, YLT) — институционализированная платформа для сотрудничества между молодежью Литвы, Польши и Украины. Инициированный молодежной организацией «Платформа публичной дипломатии» Молодежный Люблинский треугольник получил поддержку от министров иностранных дел Литвы, Польши и Украины.
Толчком к реализации инициативы стало исследование потенциала молодежного сотрудничества под эгидой Люблинского треугольника, проведенное «Платформой публичной дипломатии» и продленное Фондом Конрада Аденауэра.[13]
Первым шагом к реализации инициативы стал онлайн форум, проведенный 9-10 апреля 2021 года.[14] Форум посетили представители молодежных советов Литвы, Польши, Украины и Беларуси, а также высокопоставленные чиновники из Литвы и Украины.
Молодежный Люблинский треугольник создан для обеспечения синергии и подготовки молодежи стран-участниц к сожительству в успешном и безопасном европейском пространстве. Сферы сотрудничества будут включать, в частности, исторический и культурный диалог, профессиональное и академическое развитие.
Сравнение стран[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
| Названии | Литва | Польша | Украина |
|---|---|---|---|
| Официальное название | Литовская Республика (Lietuvos Respublika) | Республика Польша (Rzeczpospolita Polska) | Украина (Україна) |
| Герб | 50px | 50px | 50px |
| Флаг | 
|
|
|
| Население |  2,794,329[15]
|
38,383,000[16]
|
41,660,982[17]
|
| Площадь | 65,300 км² (25,200 миля²) | 312,696 км² (120,733 миля²) | 603,628 км² (233,062 миля²) |
| Плотность населения | 43 человека/км² | 123 человека/км² | 73 человека/км² |
| Гос. устройство | Унитарная президентско-парламентская конституционная республика | Унитарная президентско-парламентская конституционная республика | Унитарная парламентско-президентская конституционная республика |
| Столицы |  Вильнюс
– 580,020 (810,290 Метрополийная территория) |
 Варшава
– 1,783,321 (3,100,844 Метрополийная территория) |
 Киев
– 2,950,800 (3,375,000 Метропольная территория) |
| Крупнейший город | |||
| Официальные языки | Литовский (де-факто и де-юре) | Польский (де-факто и де-юре) | Украинский (де-факто и де-юре) |
| Текущий глава правительства | Премьер-министр Саулюс Сквернялис (2016-до сих пор) | Премьер-министр Матеуш Моравецкий (Право и справедливость; 2017-до сих пор) | Премьер-министр Денис Шмыгаль (2020-до сих пор) |
| Нынешний глава государства | Президент Гитанас Науседа (2019-до сих пор) | Президент Анджей Дуда (Право и справедливость; 2015-до сих пор) | Президент Владимир Зеленский (Слуга народа; 2019-до сих пор) |
| Основные религии | 77.2 % католики, 4,1 % православные, 0,8 % старообрядцы, 0,6 % лютеране, 0,2 % реформаторы, 0,9 % другие | 87.58 % римо-католики, 7,10 % сложно сказать, 1,28 % другие религии, 2,41 % нерелигиозные, 1,63 % не указано | 67.3 % православные, 9,4 % греко-католики, 0,8 % римо-католики, 7,7 % неопределённые христиане, 2,2 % протестанты, 0,4 % иудеи, 0,1 % буддисты, 11,0 % не относятся ни к одной из конфессий |
| Этнические группы | 84.2 % литовцы, 7,1 % поляки, 5,8 % русские, 1,2 % белорусы, 0,5 % украинцы, 1,7 % другие | 98 % поляки, 2 % остальные не указаны | 77.8 % украинцы, 17,3 % русские, 0,8 % румыны и молдоване, 0,6 % белорусы, 0,5 % крымские татары, 0,4 % болгары, 0,3 % венгры, 0,3 % поляки, 1,7 % другие |
| ВВП (номинальный) | |||
| Внешный долг (номинальный) | $34.48 млрд (2016) — 31,6 % ВВП | $281.812 млрд (2019) — 47,5 % ВВП | $47.9 млрд (2018) — 46,9 % ВВП |
| ВВП (ППС) | |||
| Валюта | Евро (€) — EUR | Польский злотый (zł) — PLN | Украинская гривна (₴) — UAH |
| Индекс человеческого развития |
См. также[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Примечания[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Спільна декларація міністрів закордонних справ України, Республіки Польща та Литовської Республіки щодо заснування «Люблінського трикутника» Արխիվացված 4 Օգոստոսի 2020 թվականին.//Міністерство закордонних справ України, опубліковано 28 липня 2020 року
- ↑ «Kuleba, Czaputowicz and Linkevičius launched the Lublin Triangle - a new format of Ukraine, Poland and Lithuania | Ministry of Foreign Affairs of Ukraine». Արխիվացված է օրիգինալից 2020-10-29-ին. Վերցված է 2021-12-04-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadlink=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ «Joint Declaration of Foreign Ministers of the Republic of Poland, the Republic of Lithuania and Ukraine on establishing Lublin Triangle | News | Ministry of Foreign Affairs». Արխիվացված է օրիգինալից 2020-08-19-ին. Վերցված է 2021-12-04-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadlink=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ «Meeting of Foreign Ministers of Poland, Lithuania and Ukraine - Ministry of Foreign Affairs Republic of Poland - Gov.pl website». Արխիվացված է օրիգինալից 2020-10-28-ին. Վերցված է 2021-12-04-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadlink=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ (ուկր.) «Кулеба запросив главу МЗС Білорусі на зустріч міністрів Люблінського трикутника». Укрінформ. 01.08.2020. Արխիվացված է օրիգինալից 04.08.2020-ին. Վերցված է 2 серпня 2020-ին.
- ↑ «Польша, Литва и Украина создали «Люблинский треугольник»». Голос Америки. 2020-07-28. Արխիվացված է օրիգինալից 2020-08-13-ին. Վերցված է 2020-08-20-ին.
- ↑ «Первая встреча стран Люблинского треугольника: определили приоритеты и составили план». LIGA (ռուսերեն). 2020-09-17. Արխիվացված է օրիգինալից 2020-11-27-ին. Վերցված է 2020-09-18-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadlink=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ «Первая встреча "Люблинского треугольника": о чем договорились стороны». 24 Канал (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2022-01-29-ին. Վերցված է 2020-09-18-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadlink=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ «Дмитро Кулеба: Люблінський трикутник - це яскравий приклад нового тренду міжнародної політики | Кабінет Міністрів України (kmu.gov.ua)». Արխիվացված է օրիգինալից 2021-12-04-ին. Վերցված է 2021-12-04-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadlink=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ «Точицький: Україна і Польща активно розвиватимуть Люблінський трикутник (ukrinform.ua)». Արխիվացված է օրիգինալից 2021-12-04-ին. Վերցված է 2021-12-04-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadlink=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ Двосторонні інституційні механізми Արխիվացված 4 Օգոստոսի 2020 թվականին.//Міністерство закордонних справ України. Опубліковано 04 січня 2013 року
- ↑ Підписано Угоду щодо створення спільної литовсько-польсько-української бригади Արխիվացված 20 Սեպտեմբերի 2014 թվականին. // официальный сайт министерства обороны Украины от 19 сентября 2014
- ↑ «Youth Lublin Triangle: Study of the potential». Foundation Office Ukraine (անգլերեն). 2021-01-28. Արխիվացված է օրիգինալից 2021-05-26-ին. Վերցված է 2021-05-26-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadlink=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ «Youth Lublin Triangle Forum». RADA. 2021-03-10. Արխիվացված է օրիգինալից 2021-05-26-ին. Վերցված է 2021-05-26-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadlink=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ Население Литвы c 1990 года сократилось на 5 % // DELFI.lt, 1 мая 2014
- ↑ demografia.stat.gov.pl/. «Population. Size and structure and vital statistics in Poland by territorial divison. As of December 31, 2019». stat.gov.pl. Արխիվացված է օրիգինալից 2020-06-18-ին. Վերցված է 2020-09-25-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadlink=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ «Population (by estimate) as of June 1, 2020. Average annual populations January-May 2020». Արխիվացված է օրիգինալից 2016-08-08-ին. Վերցված է 2020-09-25-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadlink=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն)