Լույսի կոմբինացիոն ցրում
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/07/F%C3%A9nynyal%C3%A1b_visszaver%C5%91d%C3%A9se.jpg/220px-F%C3%A9nynyal%C3%A1b_visszaver%C5%91d%C3%A9se.jpg)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7d/%22%D0%A1%D0%B2%D0%B5%D1%82%22%2C_%D0%BC%D0%B0%D1%81%D0%BB%D0%BE-%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D0%B2%D0%B5%D1%80%D1%82%D1%8B%2C_4%2C5%D1%8523_%D0%BC%D0%B5%D1%82%D1%80%D0%B0%2C_%D1%81%D1%82%D0%B5%D0%BD%D0%B0_%D0%A6%D0%A1%D0%98_%D0%92%D0%B8%D0%BD%D0%B7%D0%B0%D0%B2%D0%BE%D0%B4%2C_2013.jpg/220px-%22%D0%A1%D0%B2%D0%B5%D1%82%22%2C_%D0%BC%D0%B0%D1%81%D0%BB%D0%BE-%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D0%B2%D0%B5%D1%80%D1%82%D1%8B%2C_4%2C5%D1%8523_%D0%BC%D0%B5%D1%82%D1%80%D0%B0%2C_%D1%81%D1%82%D0%B5%D0%BD%D0%B0_%D0%A6%D0%A1%D0%98_%D0%92%D0%B8%D0%BD%D0%B7%D0%B0%D0%B2%D0%BE%D0%B4%2C_2013.jpg)
Լույսի կոմբինացիոն ցրում, լույսի ցրում, որն ուղեկցվում է հաճախականության զգալի փոփոխմամբ։ Հայտնագործել են (1928) սովետական ֆիզիկոսներ Գրիգորի Լանդսբերգն ու Լեոնիդ Մանդելշտամը՝ բյուրեղներում և հնդիկ ֆիզիկոսներ Չանդրասեկհարա Ռամանն ու Կ. Ս. Կրիշնանը՝ հեղուկներում լույսի ցրումն ուսումնասիրելիս։ Անգլիալեզու գրականության մեջ լույսի կոմբինացիոն ցրումն ավելի հայտնի է Ռամանի էֆեկտ անունով։
Էությունը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Նյութը լույսի ինտենսիվ մեներանգ ճառագայթներով լուսավորելիս ցրված ճառագայթման սպեկտրի մեջ երևան են գալիս նոր հաճախականություններ (սպեկտրային գծեր), որոնք գրգռող լույսի հաճախականության և բյուրեղային ցանցի, մոլեկուլների տատանումների կամ պտտման հաճախականությունների գումարման և հանման (կոմբինացիայի) արդյունքն են։ Լույսի կոմբինացիոն ցրման սպեկտրային գծերը բնութագրող մեծություններն են հաճախականությունը, ինտենսիվությունը, ապաբևեռացման աստիճանը և սպեկտրային գծի կիսալայնությունը։ Այս պարամետրերը միարժեքորեն որոշվում են ցրող մոլեկուլների կառուցվածքով և շրջապատող միջավայրի հետ դրանց փոխազդեցությամբ։
Լույսի կոմբինացիոն ցրման սպեկտրները խիստ յուրահատուկ են տվյալ նյութին և օգտագործվում են խառնուրդում այդ նյութի քանակությունը որոշելու համար։ Լայն տարածում է ստացել մոլեկուլների տատանումների հետ կապված կոմբինացիոն ցրման սպեկտրների ուսումնասիրությունը։ Լույսի կոմբինացիոն ցրման սպեկտրային գծերի ինտենսիվությունները շատ փոքր են և սովորական պայմաններում կազմում են 10 −10 - 10 −13 վտ։
Ստիպողական կոմբինացիոն ցրում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Լազերի հայտնագործումով հնարավորություն ստեղծվեց ոչ միայն գրգռման մեծ ինտենսիվություն ապահովել, այլև գործնականում իրականացնել կանխատեսված ստիպողական կոմբինացիոն ցրման երևույթը։ Ստիպողական կոմբինացիոն ցրումը լույսի ինտենսիվության զգալի մասը փոխակերպում է ուրիշ հաճախականության։ Այս երևույթը հնարավորություն է տալիս հեշտությամբ ուսումնասիրել մոլեկուլների և բյուրեղների կառուցվածքը, այն գործնական նշանակություն ունի նաև նոր հաճախականության ինտենսիվ ճառագայթում ստանալու համար։
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 4, էջ 683)։ ![]() |