Jump to content

Գերզգայունություն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից

Գերզգայունությունը (նաև գերզգայուն ռեակցիա կամ անհանդուրժողականություն) վերաբերվում է անցանկալի ռեակցիաների մատակարարում նորմալ իմունային համակարգին, ներառյալ ալերգիաները և ինքնավստահությունը։ Դրանք սովորաբար անվանում են իմունային համակարգի գերարձագանք և այդ ռեակցիաները կարող են վնասակար, անհարմար կամ երբեմն ճակատագրական լինել։ Գերզգայունության ռեակցիաները պահանջում են հյուրընկալողի նախազգայուն (իմունային) վիճակը։ Դրանք դասակարգվում են 4 խմբերի, Ֆիլիպ Ջորջ Հոութել Ջելլի և Ռոբին Քումբսի առաջարկով, 1963 թվականին[1]։

Քումբսի և Ջելլի դասակարգումը

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գերզգայունության ռեակցիաների իմունոլոգիական կողմերը
Տեսակ Այլընտրանքային անվանում Հակամարմիններ կամ բջջային միջնորդներ Իմունոլոգիական ռեակցիաներ Հաճախ նշված խանգարումներ
1
  • Ալերգիա
  • Անհապաղ գերզգացողություն
  • Անաֆիլակտիկ
Արագ արձագանք, որը տեղի է ունենում րոպեների ընթացքում, այլ ոչ թե մի քանի ժամ կամ օր։ Ազատ անտիգենները միանում են մաստ բջջին և բազոֆիլներին, ինչն էլ հանգեցնում է վազոկատիվ բիոմոլեկուլների արտազատման։ Թեստավորում կարելի է իրականացնել հատուկ IgE-ի համար մաշկի ստուգման միջոցով[2]։
2
  • Ցիտոտոքսիկ ռեակցիա
  • Հակամարմին- կախվածություն
  • Հակամարմին իմունոգլոբուլին (Ig)M
  • Հակամարմին իմունոգլոբուլին (Ig)G
  • Լրացնող համակարգ
  • Թաղանթային Հարձակման Բարդույթ
Հակամարմինները (IgM կամ IgG) կապում են անտիգենին թիրախային բջիջի վրա, որն իրականում ընդունող բջիջ է, որը իմունային համակարգի կողմից ընկալվում է որպես օտար, հանգեցնելով բջջային ոչնչացման թաղանթային հարձակման բարդույթի միջոցով։ Թեստավորումն ընդգրկում է ինչպես Քումբս-ի ուղղակի, այնպես էլ անուղղակի թեստը[3]։
3 Հակամարմինները (IgG) կապվում են լուծվող անտիգենի հետ՝ ձևավորելով շրջանառվող իմունային բարդույթ։ Սա հաճախ մնում է հոդերի և երիկամների անոթների պատերին, առաջացնելով տեղական բորբոքային ռեակցիա[4]||։
  • Շիճուկի հիվանդություն
  • Ռևմատոիդ արթրիտ
  • Արտուսի ռեակցիա
  • Հետստրեպտոկոկային գլոմերուլոնեֆրիտ
  • Թաղանթային գլոմերուլոնեֆրիտի
  • Ռեակտիվ արթրիտ
  • Գայլախտի նեֆրիտ
  • Համակարգային կարմիր գայլախտ
  • Արտաքին ալերգիկ ալվեոլիտ(գերզգայուն թոքաբորբ)
4
  • Հետաձգված
  • բջջային միջնորդավորված իմունային պատասխան
  • Անկախ հակամարմին
Բջիջներ T օգնող բջիջը (մասնավորապես Th1 բջիջը ) ակտիվանում է հակագեններկայացվող բջջի կողմից։ Երբ հակագենը ապագայում կրկին ներկայացվի, Th1 բջջի հիշողությունը ակտիվացնում է մակրոֆագները և առաջացնում բորբոքային պատասխան։ Ի վերջո, սա կարող է հանգեցնել հյուսվածքների վնասվածքի[5]||։
5

Սա լրացուցիչ տեսակ է, որը հաճախ (հատկապես Միացյալ թագավորություններում) օգտագործվում է ինչպես Տիպ 2-ի տարբերակ[7]։

Բջջային մակերեսներին խփելու փոխարեն, հակամարմինները ճանաչում և կապում են բջջային մակերեսի ընկալիչները, ինչը կամ կանխում է նախատեսված լիգանդ կապը ընկալիչի հետ, կամ ընդօրինակում է լիգանդի ազդեցությունը, դրանով իսկ խաթարելով բջջային ազդանշանը։

Որոշ կլինիկական օրինակներ․

Տեսակ 5-ի օգտագործումը հազվադեպ է օգտագործվում։ Այս պայմանները ավելի հաճախ դասակարգվում են ինչպես Տեսակ 2, չնայած հաճախ դրանք առանձնացված են Տիպ 2-ի իրենց սեփական ենթադասի մեջ։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. Gell PGH, Coombs RRA, eds. Clinical Aspects of Immunology. 1st ed. Oxford, England: Blackwell; 1963. Section IV, Chapter 1[Հղում աղբյուրներին]
  2. Black, C. A. (1999). «Delayed type hypersensitivity: Current theories with an historic perspective». Dermatology Online Journal. 5 (1): 7. PMID 10673450.
  3. Hypersensitivity Reactions 136118, բաժին Delayed Hypersensitivity Reactions(անգլ.) EMedicine կայքում
  4. Kumar, Vinay; Abbas, Abul K.; Aster, Jon C., eds. (2014). «Hypersensitivity: Immunologicaly Mediated Tissue Injury». Robbins & Cotran Pathologic Basis of Disease (9th ed.). Elsevier Health Sciences. էջեր 200–11. ISBN 978-0-323-29635-9.
  5. Le, Tau. First Aid for the USMLE Step 1 2013, p. 203-204
  6. Mitchell, Richard Sheppard; Kumar, Vinay; Abbas, Abul K.; Fausto, Nelson (2007). «Table 5-1». Robbins Basic Pathology (8th ed.). Philadelphia: Saunders. ISBN 1-4160-2973-7.
  7. Rajan, T.V. (2003). «The Gell–Coombs classification of hypersensitivity reactions: A re-interpretation». Trends in Immunology. 24 (7): 376–9. doi:10.1016/S1471-4906(03)00142-X. PMID 12860528.