ԱՄՆ Սահմադրության 13–րդ ուղղումը
ԱՄՆ Սահմադրության 13–րդ ուղղումը կատարվել է Կոնգրեսի կողմից 1865 թվականի հունվարի 31-ին ԱՄՆ-ում քաղաքացիական պատերազմի ընթացքում։ Այն վավերացվել է բավարար թվով նահանգների կողմից 1865 թվականի դեկտեմբերի 6-ին, ուժի մեջ մտել 1865 թվականի դեկտեմբերի 18–ին։
Տասներեքերորդ ուղղումը արգելում էր ստրկությունը և հարկադիր աշխատանքը, բացառությամբ հանցագործության համար պատժի կիրառումը։ Այդ թվում փոփոխության ենթարկվեց նաև IV հոդվածի երկրորդ բաժինը, որով ավելի վաղ արգելվում էր աջակցել ստրուկների փախուստին։ Նախորդ՝ 12–րդ ուղղումից, որը կատարվել էր 1804 թվականին, անցել էր 60 տարի։
Հետաքրքիր է, որ ուղղումը վավերացվել է 27 նահանգների կողմից 1865 թվականի ընթացքում, ինչը բավարար էր դրա ընդունման համար, սակայն որոշ նահանգներ ուղղումը վավերացրին ավելի քան 100 տարի անց։ Այսպես, Կենտուկի նահանգում ուղղումը վավերացվել է միայն 1976 թվականին (1865 թվականին Կենտուկիում վավերացումը չընդունվեց), իսկ Միսսիսիպիում՝ 1995 թվականին[1]։ Միսսիսիպի նահանգի կողմից 1995 թվականի վավերացումը անհայտ պատճառներով պաշտոնապես չփոխանցվեց ԱՄՆ-ի արխիվագետին։ Վավերացումը փոխանցվեց ԱՄՆ-ի Դաշնային գրանցամատյան 2013 թվականի հունվարի 30-ին, իսկ 2013 թվականի փետրվարի 7-ին Դաշնային գրանցամատյանի տնօրենը հաստատեց փաստաթղթի ընդունումը և դրա պաշտոնական լինելու բնույթը[2][3]։
Տեքստ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Բաժին 1.
Ո՛չ ԱՄՆ-ում, ո՛չ այլ տարածքում, որի վրա տարածվում է նրա իշխանությունը, չպետք է գոյություն ունենա ստրկություն կամ ստիպողական աշխատանք, բացառությամբ այն դեպքերի, երբ այն հանդիսանում է հանցագործության համար պատիժ, որի համար անձը պատշաճ կերպով դատապարտվել է։
Բաժին 2.
Կոնգրեսը իրավասություն ունի սույն հոդվածը կիրառության մեջ դնել՝ համապատասխան օրենսդրության ընդունման ճանապարհով։
Section 1. Neither slavery nor involuntary servitude, except as a punishment for crime whereof the party shall have been duly convicted, shall exist within the United States, or any place subject to their jurisdiction.
Section 2. Congress shall have power to enforce this article by appropriate legislation. Կաղապար:Конец цитаты
Տես նաև
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ Mount, Steve (2007 թ․ հունվար). «Ratification of Constitutional Amendments». Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հունվարի 21-ին. Վերցված է 2007 թ․ փետրվարի 24-ին.
- ↑ «В штате Миссисипи отменили рабство». 2013 թ․ փետրվարի 19. Վերցված է 2013 թ․ փետրվարի 20-ին.
- ↑ Mitchell, Jerry (2013 թ․ փետրվար). «Historic oversight in Mississippi corrected». Clarion Ledger. Վերցված է 2013 թ․ փետրվարի 17-ին.(չաշխատող հղում)
Գրականություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Belz, Herman Emancipation and Equal Rights: Politics and Constitutionalism in the Civil War Era. — New York: W. W. Norton[en], 1978. Preview. Արխիվացված 2011-08-16 Wayback Machine
- Benedict, Michael L. Constitutional Politics, Constitutional Law, and the Thirteenth Amendment(անգլ.) // Maryland Law Review : journal. — University of Maryland School of Law[en], 2011. — Т. 71. — № 1. — С. 163—188. Pdf.
- Blackmon, Douglas A. Slavery by Another Name: The Re-Enslavement of Black Americans from the Civil War to World War II. — Knopf Doubleday Publishing Group[en], 2008. — ISBN 9780385506250 Preview.
- Colbert, Douglas L. Liberating the Thirteenth Amendment(անգլ.) // Harvard Civil Rights-Civil Liberties Law Review[en] : journal. — Harvard Law School. — Т. 30. — № 1. — С. 1—55.(չաշխատող հղում)
- Cramer, Clayton E. Black Demographic Data, 1790–1860: A Sourcebook. — Greenwood Publishing Group, 1997. — ISBN 9780313302435
- Donald, David Herbert Lincoln. — Simon & Schuster, 1996. — ISBN 9780684825359 Preview.
- Du Bois, W.E.B.[en] Black Reconstruction: An Essay Toward a History of the Part Which Black Folk Played in the Attempt to Reconstruct Democracy in America, 1860–1880'. — New York: Russell & Russell, 1935.
- Foner, Eric[en] The Fiery Trial: Abraham Lincoln and American Slavery. — W. W. Norton[en], 2010. — ISBN 9780393066180 Preview.
- Forehand, Beverly (1996). Striking Resemblance: Kentucky, Tennessee, Black Codes and Readjustment, 1865–1866 (Masters thesis). Western Kentucky University.
- Goluboff, Risa L.[en] The Thirteenth Amendment and the lost origins of civil rights(անգլ.) // Duke Law Journal[en] : journal. — Duke University School of Law[en], 2001. — Т. 50. — № 6. — С. 1609—1685. — Pdf.
- Goldstone, Lawrence Inherently Unequal: The Betrayal of Equal Rights by the Supreme Court, 1865–1903. — Walker & Company, 2011. — ISBN 9780802717924 Preview.
- Goodwin, Doris Kearns Team of rivals: the political genius of Abraham Lincoln. — Simon & Schuster, 2005. — ISBN 9780743270755 Preview.
- Harrison, John The lawfulness of the reconstruction amendments(անգլ.) // University of Chicago Law Review[en] : journal. — University of Chicago Law School[en]. — Т. 68. — № 2. — С. 375—462. —
- Heriot, Gail & Somin, Alison, Sleeping Giant?: Section Two of the Thirteenth Amendment, Hate Crimes Legislation, and Academia’s Favorite New Vehicle for the Expansion of Federal Power, 13 Engage 31 (October 2012).
- Kachun, Mitch Festivals of Freedom: Memory and Meaning in African American Emancipation Celebrations, 1808–1915. — 2003. Online. Արխիվացված 2007-03-11 Wayback Machine
- McAward, Jennifer Mason The scope of Congress's Thirteenth Amendment enforcement power after City of Boerne v. Flores(անգլ.) // Washington University Law Review[en] : journal. — Washington University School of Law[en], 2010. — Т. 88. — № 1. — С. 77—147. Pdf.
- Response to McAward: Tsesis, Alexander Congressional authority to interpret the Thirteenth Amendment(անգլ.) // Maryland Law Review : journal. — University of Maryland School of Law[en], 2011. — Т. 71. — № 1. — С. 40—59. Pdf.
- McAward, Jennifer Mason Congressional authority to interpret the Thirteenth Amendment: a response to Professor Tsesis(անգլ.) // Maryland Law Review : journal. — University of Maryland School of Law[en], 2011. — Т. 71. — № 1. — С. 60—82. Pdf.
- McConnell, Joyce E. Beyond metaphor: battered women, involuntary servitude and the Thirteenth Amendment(անգլ.) // Yale Journal of Law and Feminism[en] : journal. — Yale Law School. — Т. 4. — № 2. — С. 207—253. Pdf.
- McPherson, James M. Battle Cry of Freedom: The Civil War Era. — Oxford University Press, 1988. — ISBN 9780195038637 Preview.
- Novak, Daniel A. The Wheel of Servitude: Black Forced Labor after Slavery. — Kentucky: University Press of Kentucky[en], 1978. — ISBN 0813113717
- Richards, Leonard L. Who Freed the Slaves?: The Fight over the Thirteenth Amendment. — 2015. Excerpt. Emphasis on the role of Congressman James Ashley.
- Samito, Christian G., Lincoln and the Thirteenth Amendment (Southern Illinois University Press, 2015) xii, 171 pp.
- Stanley, Amy Dru[en] Instead of waiting for the Thirteenth Amendment: the war power, slave marriage, and inviolate human rights(անգլ.) // The American Historical Review : journal. — Oxford University Press for the American Historical Association, 2010. — Т. 115. — № 3. — С. 732—765. — Pdf.
- Stromberg, Joseph R. A plain folk perspective on reconstruction, state-building, ideology, and economic spoils(անգլ.) // Journal of Libertarian Studies[en] : journal. — Center for Libertarian Studies[en], Mises Institute. — Т. 16. — № 2. — С. 103—137. Pdf.
- tenBroek, Jacobus Thirteenth Amendment to the Constitution of the United States: Consummation to Abolition and Key to the Fourteenth Amendment(անգլ.) // California Law Review[en] : journal. — California Law Review, Inc. via JSTOR, 1951. — Т. 39. — № 2. — С. 171—203. — Pdf.
- Thorpe, Francis Newton (1901). «The Constitutional History of the United States, vol. 3: 1861 – 1895». Chicago.
- Trelease, Allen W. White Terror: The Ku Klux Klan Conspiracy and Southern Reconstruction. — New York: Harper & Row[en], 1971.
- Tsesis, Alexander The Thirteenth Amendment and American freedom: a legal history. — New York: New York University Press[en], 2004. — ISBN 0814782760
- Vicino, Thomas J.; Hanlon, Bernadette Global Migration The Basics. — Routledge, 2014. — ISBN 9781134696871
- Vorenberg, Michael Final freedom: the Civil War, the abolition of slavery, and the Thirteenth Amendment. — Cambridge: Cambridge University Press, 2001. — ISBN 9781139428002 Preview. Արխիվացված 2017-10-10 Wayback Machine
- Barrington Wolff, Tobias The Thirteenth Amendment and Slavery in the Global Economy(անգլ.) // Columbia Law Review[en] : journal. — Columbia Law School, 2002. — Т. 102. — № 4. — С. 973—1050. —
- Wood, Gordon S. Empire of Liberty: A History of the Early Republic, 1789–1815. — Oxford University Press, 2010. — ISBN 9780195039146, Book
- Garber, Mark A. Foreword: Plus or minus one: the Thirteenth and Fourteenth Amendments(անգլ.) // Maryland Law Review[en] : journal. — University of Maryland School of Law[en], 2011. — Т. 71. — № 1. — С. 12—20. Pdf.
- Carter Jr., William M. The Thirteenth Amendment, interest convergence, and the badges and incidents of slavery(անգլ.) // Maryland Law Review[en] : journal. — University of Maryland School of Law[en], 2011. — Т. 71. — № 1. — С. 21—39. Pdf.
- Tsesis, Alexander Congressional authority to interpret the Thirteenth Amendment(անգլ.) // Maryland Law Review[en] : journal. — University of Maryland School of Law[en], 2011. — Т. 71. — № 1. — С. 40—59. Pdf.
- McAward, Jennifer Mason Congressional authority to interpret the Thirteenth Amendment: a response to Professor Tsesis(անգլ.) // Maryland Law Review[en] : journal. — University of Maryland School of Law[en], 2011. — Т. 71. — № 1. — С. 60—82. Pdf.
- McClain, Linda C. Involuntary servitude, public accommodations laws, and the legacy of Heart of Atlanta Motel, Inc. v. United States(անգլ.) // Maryland Law Review[en] : journal. — University of Maryland School of Law[en], 2011. — Т. 71. — № 1. — С. 83—162. Pdf.
- Benedict, Michael Les[en] Constitutional politics, constitutional law, and the Thirteenth Amendment(անգլ.) // Maryland Law Review[en] : journal. — University of Maryland School of Law[en], 2011. — Т. 71. — № 1. — С. 163—188. Pdf.
- Pope, James Gray What's different about the Thirteenth Amendment, and why does it matter?(անգլ.) // Maryland Law Review[en] : journal. — University of Maryland School of Law[en], 2011. — Т. 71. — № 1. — С. 189—202. Pdf.
- Novkov, Julie The Thirteenth Amendment and the meaning of familial bonds(անգլ.) // Maryland Law Review[en] : journal. — University of Maryland School of Law[en], 2011. — Т. 71. — № 1. — С. 203—228. Pdf.
- Kersch, Ken I. Beyond originalism: conservative declarationism and constitutional redemption(անգլ.) // Maryland Law Review[en] : journal. — University of Maryland School of Law[en], 2011. — Т. 71. — № 1. — С. 229—282.
- Zietlow, Rebecca E. I. Conclusion: the political Thirteenth Amendment (und) // Maryland Law Review[en]. — University of Maryland School of Law[en], 2011. — Т. 71. — № 1. — С. 283—294. Pdf.
- Tsesis, Alexander Into the light of day: relevance of the Thirteenth Amendment to contemporary law(անգլ.) // Columbia Law Review[en] : journal. — Columbia Law School, 2012. — Т. 112. — № 7. — С. 1447—1458. Архивировано из первоисточника 17 Նոյեմբերի 2015. Pdf.
- Balkin, Jack M.[en]; Levinson, Sanford[en] The dangerous Thirteenth Amendment(անգլ.) // Columbia Law Review[en] : journal. — Columbia Law School, 2012. — Т. 112. — № 7. — С. 1459—1499. Архивировано из первоисточника 17 Նոյեմբերի 2015. Pdf.
- Graber, Mark A. Subtraction by addition?: The Thirteenth and Fourteenth Amendments(անգլ.) // Columbia Law Review[en] : journal. — Columbia Law School, 2012. — Т. 112. — № 7. — С. 1501—1549. Архивировано из первоисточника 17 Նոյեմբերի 2015. Pdf.
- Rutherglen, George The Thirteenth Amendment, the power of Congress, and the shifting sources of civil rights law(անգլ.) // Columbia Law Review[en] : journal. — Columbia Law School, 2012. — Т. 112. — № 7. — С. 1551—1584. Архивировано из первоисточника 17 Նոյեմբերի 2015.
- Foner, Eric[en] The Supreme Court and the history of reconstruction – and vice-versa(անգլ.) // Columbia Law Review[en] : journal. — Columbia Law School, 2012. — Т. 112. — № 7. — С. 1585—1606. Архивировано из первоисточника 17 Նոյեմբերի 2015. Pdf.
- Soifer, Aviam[en] Federal protection, paternalism, and the virtually forgotten prohibition of voluntary peonage(անգլ.) // Columbia Law Review[en] : journal. — Columbia Law School, 2012. — Т. 112. — № 7. — С. 1607—1639. Архивировано из первоисточника 17 Նոյեմբերի 2015. Pdf.
- Tsesis, Alexander Gender discrimination and the Thirteenth Amendment(անգլ.) // Columbia Law Review[en] : journal. — Columbia Law School, 2012. — Т. 112. — № 7. — С. 1641—1695. Архивировано из первоисточника 28 Նոյեմբերի 2014. Pdf.
- Zietlow, Rebecca E. James Ashley's Thirteenth Amendment(անգլ.) // Columbia Law Review[en] : journal. — Columbia Law School, 2012. — Т. 112. — № 7. — С. 1697—1731. Архивировано из первоисточника 17 Նոյեմբերի 2015. Pdf.
- Greene, Jamal Thirteenth Amendment optimism(անգլ.) // Columbia Law Review[en] : journal. — Columbia Law School, 2012. — Т. 112. — № 7. — С. 1733—1768. Архивировано из первоисточника 7 հունվարի 2015. Pdf.
- McAward, Jennifer Mason McCulloch and the Thirteenth Amendment(անգլ.) // Columbia Law Review[en] : journal. — Columbia Law School, 2012. — Т. 112. — № 7. — С. 1769—1809. Архивировано из первоисточника 17 Նոյեմբերի 2015. (link: Pdf)
- Miller, Darrell A.H. The Thirteenth Amendment and the regulation of custom(անգլ.) // Columbia Law Review[en] : journal. — Columbia Law School, 2012. — Т. 112. — № 7. — С. 1811—1854. Архивировано из первоисточника 17 Նոյեմբերի 2015. (link: Pdf)
- Carter, Jr., William M. The Thirteenth Amendment and pro-equality speech(անգլ.) // Columbia Law Review[en] : journal. — Columbia Law School, 2012. — Т. 112. — № 7. — С. 1855—1881. Pdf.
- Delgado, Richard[en] Four reservations on civil rights reasoning by analogy: the case of Latinos and other Nonblack groups(անգլ.) // Columbia Law Review[en] : journal. — Columbia Law School, 2012. — Т. 112. — № 7. — С. 1883—1915. Архивировано из первоисточника 15 հունվարի 2013. Pdf.
- Koppelman, Andrew[en] Originalism, abortion, and the Thirteenth Amendment(անգլ.) // Columbia Law Review[en] : journal. — Columbia Law School, 2012. — Т. 112. — № 7. — С. 1917—1945. Архивировано из первоисточника 15 հունվարի 2013. (link: Pdf)
- Ripley, C. Peter et al. eds. Witness for Freedom: African American Voices on Race, Slavery, and Emancipation (1993)
Արտաքին հղումներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Thirteenth Amendment and related resources at the Library of Congress
- CRS Annotated Constitution: Thirteenth Amendment
- Original Document Proposing Abolition of Slavery
- Model State Anti-trafficking Criminal Statute — U.S. Dept of Justice
- «Abolishing Slavery: The Thirteenth Amendment Signed by Abraham Lincoln»; website of Seth Kaller, a dealer who has sold six Lincoln-signed copies of the Thirteenth Amendment.
- Seward certificate announcing the Amendment’s passage and affirming the existence of 36 States
- When Was The Thirteenth Amendment Ratified? Արխիվացված 2021-03-12 Wayback Machine — an analysis of why December 6, 1865, is the date the Thirteenth Amendment was adopted.