(274301) Վիքիպեդիա
   | |
|---|---|
 | |
| Հիմնական տվյալներ | |
| Ժամանակավոր համար | 2008 QH24[1], 2007 FK34[1] և 1997 RO4[1] |
| Պատկանում է խմբին | աստերոիդների գոտի[1] |
| JPL Small-Body Database | 20274301 |
| Ուղեծրային տվյալներ | |
| Էքսցենտրիսիտետ | 0,146854578024 ± 3,4724E−8[1] |
| Թեքվածություն | 0,117 Ռադիան և 6,732133949411 ± 4,5785E−6 °[1] |
(274301) Վիքիպեդիա, հիմնական գոտու աստերոիդը հայտնաբերվել է 2008 թվականի օգոստոսի 25-ին, ժամը 22:47:45-ին, Անդրուշևսկի աստղադիտարանի աստղագետների կողմից (Ժիտոմիրի մարզ, Ուկրաինա)[2][3]։ Անվանվել է «Վիքիպեդիա» ինտերնետային հանրագիտարանի պատվին[4][5]։
Բացում և անվանում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Աստերոիդն առաջին անգամ հայտնաբերվել է 1997 թվականի սեպտեմբերի 8-ին CERGA աստղադիտարանում՝ OCA-DLR նախագծի շրջանակներում[6]։ Գրանցվելուց հետո օբյեկտին տրվել է 1997 RO4 անվանումը։ Ստացված տվյալները բավարար չէին ուղեծիրը հաշվարկելու համար։
2007 թվականի մարտ - ապրիլ ամիսներին աստերոիդը գրանցվել է երկրորդ անգամ՝ Mount Lemmon հետազոտության և Spacewatch նախագծի կողմից[6]։ Միաժամանակ նա ստացել է 2007 FK34 անվանումը։
Ի վերջո, 2008 թվականի օգոստոսի 25-ին աստերոիդը հայտնաբերվեց երրորդ անգամ՝ Անդրուշևի աստղադիտարանում[6]։ Երբ հայտնաբերումը գրանցվել է, օբյեկտին տրվել է 2008 QH24 անվանումը[7]։
2011 թվականի ապրիլի 18-ին օբյեկտը ներառվել է փոքր մոլորակների կատալոգում՝ 274301 համարով[8]։
Անդրուշևսկայա աստղադիտարանում հայտնաբերված աստերոիդներից մեկին «Վիքիպեդիա» անվանակոչելու առաջարկը՝ ի պատիվ ազատ հանրագիտարանի, եկել է Վիքիպեդիայից և «Վիքիմեդիա Ուկրաինա» հասարակական կազմակերպության խորհրդի անդամ Անդրեյ Մակուխային[9], այնուհետև Անդրուշևսկայայի աստղադիտարանի հիմնադիր Յուրի Իվաշչենկոն այս նախաձեռնությամբ դիմեց փոքր մոլորակների անվանակարգի կոմիտեին։ Առաջարկը հավանության է արժանացել կոմիտեի բոլոր անդամների կողմից, և 2013 թվականի հունվարի 27-ին աստերոիդը պաշտոնապես ստացել է նոր անվանում[2][4]։
Նշումը ավելացվել է «Փոքր մոլորակների շրջանաձև»-ին[3], թիվ 82403 –ում[10]։ Վիքիպեդիան անվճար, համատեղ խմբագրված առցանց հանրագիտարան է, որը գործարկվել է 2001 թվականին։ Կազմվելուց 11 տարի հետո այն դարձել է ամենախոշոր տեղեկատու աշխատություններից և համացանցի ամենաշատ այցելվող կայքերից մեկը։ Այն գրված է էնտուզիաստների կողմից ամբողջ աշխարհից՝ ավելի քան 270 լեզուներով։
Ըստ մի շարք լրատվամիջոցների՝ նման որոշումը համընկել է ուկրաինական Վիքիպեդիայի «Ծննդյան օրվա» հետ[11], աստերոիդը դարձնում է «Վիքիպեդիայի և ամբողջ աշխարհի վիքիպեդիացիների առաջին հուշարձանը»[2][5]։
Ուղեծրային բնութագրեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վիքիպեդիան պտտվում է աստերոիդների հիմնական գոտու միջին մասում 2,382 միջին հեռավորության վրա (356,3 մլն կմ) արեգակից։ Նրա ուղեծիրն ունի 0,1455 փոքր էքսցենտրիկություն և 6,732° թեքություն։ Վիքիպեդիայի առավելագույն հեռավորությունը արեգակից 2,728 է (408,2 մլն կմ), նվազագույնը՝ 2,035 (304,5 միլիոն կմ)։
Վիքիպեդիայի ուղեծրային բնութագրերը թույլ են տալիս այն վերագրել Վեստա ընտանիքին, որը հիմնական գոտու աստերոիդների ամենաբազմաթիվ ընտանիքն է[12]։
Արեգակի շուրջ Վիքիպեդիայի հեղափոխության ժամանակաշրջանը 3,68 տարի է (1343 օր)։
Վիքիպեդիայի բացարձակ մեծությունը 16,9 մ է։ Սինոդիկ ժամանակաշրջանում նրա ակնհայտ փայլը տատանվում է 18,8-22,5 մ սահմաններում[13]։
ֆիզիկական բնութագրեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Մինչ այժմ (2020 թվական) Վիքիպեդիայի ճշգրիտ չափը հաստատված չէ, բայց, ելնելով դրա պայծառությունից, այն կարող է լինել, կախված ալբեդոյից, 1-ից մինչև 2 կմ[14]։
Ենթադրաբար աստերոիդը բաղկացած է քարից և մետաղներից[2][3]։ Արտաքնապես այն գործնականում չի տարբերվում հիմնական աստերոիդների գոտու նմանատիպ երկնային մարմիններից[2][5]։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 JPL Small-Body Database
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 «Открытый в Украине астероид был назван «Википедия»». День. 2013 թ․ հունվարի 31. Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ մարտի 12-ին. Վերցված է 2013 թ․ փետրվարի 1-ին.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 «Астероид назвали в честь «Википедии»». Lenta.ru. 2013 թ․ հունվարի 31. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ փետրվարի 3-ին. Վերցված է 2013 թ․ փետրվարի 1-ին.
- ↑ 4,0 4,1 «Житомирские астрономы назвали астероид в честь Википедии». Зеркало недели. 2013 թ․ հունվարի 31. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ փետրվարի 2-ին. Վերցված է 2013 թ․ փետրվարի 1-ին.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 «Открытый в Украине астероид назвали «Википедия»». Интерфакс-Украина. 2013 թ․ հունվարի 31. Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ մարտի 12-ին. Վերցված է 2013 թ․ փետրվարի 1-ին.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 База данных MPC по малым телам Солнечной системы (274301)
- ↑ «Астероид, открытый частной украинской обсерваторией, назвали в честь Википедии». Корреспондент. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ փետրվարի 3-ին. Վերցված է 2013 թ․ փետրվարի 1-ին.
- ↑ Международный астрономический союз (2011 թ․ ապրիլի 18). «MPC 74684» (PDF) (անգլերեն). Центр Малых планет. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2013 թ․ փետրվարի 6-ին. Վերցված է 2013 թ․ փետրվարի 1-ին.
- ↑ «Астероїд, відкритий в Україні, було названо «Вікіпедія» | RegioNews — Всеукраїнське інформаційне агентство». Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ օգոստոսի 6-ին. Վերցված է 2019 թ․ դեկտեմբերի 3-ին.
- ↑ Циркуляр малых планет, M.P.C. 82403
- ↑ То есть к 30 января 2013 года. См., например, здесь Արխիվացված 2014-03-12 Wayback Machine
- ↑ «Asteroid 274301 Wikipedia». Small Bodies Data Ferret. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ հուլիսի 24-ին. Վերցված է 2022 թ․ հուլիսի 24-ին.
- ↑ «AstDys (274301) Wikipedia Ephemerides». Department of Mathematics, University of Pisa, Italy. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ փետրվարի 6-ին. Վերցված է 2013 թ․ փետրվարի 1-ին.
- ↑ «Absolute Magnitude (H)». NASA/JPL. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ փետրվարի 6-ին. Վերցված է 2013 թ․ փետրվարի 1-ին.
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- «Циркуляр малых планет» (PDF) (անգլերեն). Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2013 թ․ մայիսի 18-ին. Վերցված է 2013 թ․ հունվարի 31-ին.
- Орбита в интерактивном отображенииԱրխիվացված 2020-07-29 Wayback Machine(անգլ.)
- Данные наблюдений за малой планетойԱրխիվացված 2013-05-21 Wayback Machine(անգլ.)
- Астероїд, відкритий в Україні, було названо «Вікіпедія»Արխիվացված 2018-12-11 Wayback Machine(ուկր.)