Տրոլի լեզու

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Տրոլի լեզու
Տեսակժայռ
Երկիր Նորվեգիա
ՎարչատարածքՕդդա և Ուլենսվանգ
ԲԾՄ1110 մետր
Քարտեզ
Քարտեզ

Տրոլթունգա (Տրոլի լեզու) (նորվ.՝ Trolltunga, Troll tongue), ժայռային կազմավորում, որը գտնվում է ծովի մակարդակից մոտ 1100 մետր (3600 ոտնաչափ) բարձրության վրա, Նորվեգիայի Վեստլենդ շրջանի Ուլենսվանգ համայնքում։ Ժայռը հորիզոնական դուրս է գալիս լեռից ՝ Ռինգեդալսվատնե լճի հյուսիսային կողմից մոտ 700 մետր (2300 ոտնաչափ) բարձրության վրա[1]։

Դեպի Տրոլթունգա և բուն ժայռերի ձևավորման ժողովրդականությունը վերջին տարիներին զարգացել է։ Աճող ժողովրդականությունը Տրոլթունգան դարձրեց ազգային պատկերակ և տարածաշրջանի հիմնական զբոսաշրջային գրավչություն։ Մինչև 2010 թվականը տարեկան 800-ից քիչ մարդ արշավում էր դեպի Տրոլթունգա։ 2016 թվականին ավելի քան 80,000 մարդ[2] Սկյեգգեդալ գյուղից 27 կիլոմետր երկարությամբ (17 մղոն) արշավ է կատարել՝ այն դարձնելով Նորվեգիայի ամենահայտնի արշավային վայրերից մեկը[3]։

Սա շատ դժվար քայլարշավ է, առնվազն 10 ժամ կոշտ տեղանքով։ Քայլարշավի երթուղու վրա չկան ապաստարաններ և պարագաներ գնելու վայրեր։ Այնուամենայնիվ, կա ծրագիր՝ մոտավորապես կես ճանապարհին օթյակ կառուցելու, որտեղ արշավականները կարող են հանգստանալ։

Երկրաբանություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ժայռը նախաքեմբրյան հիմնաքարի մի մասն է և ձևավորվել է սառցե դարաշրջանում՝ մոտավորապես 10000 տարի առաջ, երբ սառցադաշտի եզրերը հասել են ժայռին։ Սառցադաշտից ջուրը սառել է լեռան ճեղքերում և ի վերջո կոտրել մեծ անկյունային բլոկները, որոնք հետագայում տարվել են սառցադաշտով։ Բուն ժայռի երկայնքով շարունակում են մնալ խորը ճեղքեր։ Տրոլթունգա տանող արահետը նույնպես անցնում է հիմքի ժայռի միջով և հետին պլանում լվացված սայթաքուն սարալանջերով։

Մուտք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Տրոլթունգան գտնվում է Օդդա քաղաքից 17 կիլոմետր (11 մղոն) հեռավորության վրա։ Բերգեն քաղաքը գտնվում է տեղանքից մոտ 190 կմ (120 մղոն) գլխավոր ճանապարհներով։

Ճանապարհը գտնվում է Սկյեգգեդալում զուգարանակոնքով փոքրիկ կայանատեղիի մոտ, Տիսեդալենում գտնվող Նորվեգիայի ազգային ճանապարհից 13 մոտ 7 կիլոմետր հեռավորության վրա, Ringedalsvatnet-ի վերջում գտնվող ամբարտակի մոտ։ Ավտոկայանատեղիի համար կայանման արժեքը օրական մոտ 62 դոլար է[4] կամ 52 եվրո[5]։

Ավտոկայանատեղիից դեպի Տրոլթունգա և նորից հետ գնալը 27 կիլոմետր (17 մղոն) հետադարձ հեռավորություն է՝ 1100 մետր (3600 ֆտ) բարձրությամբ, և տևում է մոտավորապես 10–12 ժամ՝ ներառյալ ընդմիջումները։

Արշավային արահետ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սկյեգգեդալի կայանատեղիի մոտ կա ճոպանուղի, որը կոչվում է Mågelibanen (այն չի գործում)։ Տրոլթունգա տանող արահետը սկսվում է այստեղ՝ ճոպանուղու ձախ կողմում։ Այն նշվում է տեղանքում ներկված կարմիր կետերով և նշաններով երթուղու երկայնքով, որոնք նշում են Տրոլթունգա և Սկյեգգեդալից մեկնարկային հեռավորությունը։

Առաջին 1,5 կիլոմետրի (0,93 միլի) ընթացքում մինչև Մագլիթոփ արահետը բարձրանում է մոտ 450 մետր (1480 ֆտ)։ Այստեղից երթուղին մի փոքր դուրս է գալիս, նախքան այն նորից զառիթափ է դառնում՝ բարձրանալով ևս 330 մետրով (1080 ֆտ) Գրիտեսկարետից մինչև Տրոմբասկարետ։ Այս հատվածը այս արշավի ամենազառ հատվածն է։ Սակայն վերջին տարիներին այս հատվածը բարելավվել է նեպալցի շերպաների կողմից՝ հեշտացնելով անցումը։

Ավտոկայանատեղիից 4 կիլոմետր (2,5 մղոն) կտրուկ վերելքից հետո հաջորդ հատվածը թեքվում է դեպի Store Floren: Արահետը շարունակվում է Հեստեֆլեենեի և չորացած Էնդոնո գետի վրայով, նախքան այն ավելի զառիթափ է դառնում մինչև Էնդանուտեն և անցնում չորացած գետով մինչև Տիսեսթրենգեն։ Այստեղից արահետը անցնում է սառցադաշտային փոսերի կողքով, այնուհետև շարունակվում է Տիսշոլի մոտով և վերջապես մոտենում է Տրոլթունգային՝ Սկյեգգեդալից մեկնարկային կետից մոտ 13,5 կմ։

Տեղանք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Տրոլթունգան գտնվում է tissestrengene ջրվեժի աջ կողմում գտնվող եզրին։ Ակսել Լինդալի լուսանկարն արվել է մոտ 1890 թվականին, Մինչ ջրվեժը կուղղվեր էլեկտրաէներգիայի արտադրությանը։

Դեպի Տրոլթունգա երթուղին անցնում է բարձր լեռնային տեղանքով ՝ առվակներով, գետերով, քարերով, ցեխաջրերով, ճահիճներով և ջրով մի քանի արշավային վայրերում։

Սեպտեմբերի վերջից հունիս ընկած ժամանակահատվածում տեղանքը սովորաբար ծածկված է սառույցով և ձյունով։ Դաժան ձմռանից հետո Տրոլթունգում կարող է ձյուն լինել նույնիսկ ամառային սեզոնին։

Անվտանգություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ամռան չորս ամիսների ընթացքում հազարավոր զբոսաշրջիկներ այցելում են Տրոլթունգա, և 2009-ից 2016 թվականներին նրանց թիվը զգալիորեն աճել է տարեկան հասնելով 500-ից մինչև 80,000։ Ժայռի եզրին անվտանգության բազրիք չի կառուցվել, որպեսզի չվնասի ժայռի բնական գեղեցկությունը։ Ժայռի վրա, թեև մի քանի փոքր մետաղական կեռիկներ են տեղադրվել որպես ժայռ իջնելու հենակետեր։

2015 թվականի սեպտեմբերի 5-ին 24-ամյա ավստրալուհին ընկել է Տրոլթունգայի մոտ և մահացել։ Ենթադրվում է, որ դա առաջին գրանցված մահն է այնտեղ ընկնելու հետևանքով[6][7][8]։

Կան լայնորեն հրապարակված լուսանկարներ, որոնցում մարդիկ կախված են ժայռից կամ ձեռքով կանգնում են դրա վրա։ Ամենից հաճախ դրանք շահարկման են ենթարկվում։ Էլիտար ալպինիստ Մագնուս Միդտբոն իրեն կախել է Տրոլթունգայից՝ անվտանգության զրահով, սակայն լրատվամիջոցներում տարածվել է վարկած, որտեղ պարանը ջնջվել է։

Կան լայնորեն հրապարակված լուսանկարներ, որոնցում մարդիկ կախված են ժայռից կամ ձեռքով կանգնում են դրա վրա։ Ամենից հաճախ դրանք շահարկման են ենթարկվում։ Էլիտար ալպինիստ Մագնուս Միդտբոն իրեն կախել է Տրոլթունգայից՝ անվտանգության զրահով, սակայն լրատվամիջոցներում տարածվել է վարկած, որտեղ պարանը ջնջվել է[9]։

Տրոլթունգային մոտենալը և նահանջելը դժվար քայլարշավ է, և երկկողմանի ուղևորությունը տևում է 10-12 ժամ։ Հետագա տարիներին տարեկան իրականացվել է մինչև 40 փրկարարական գործողություն։ Զարմանալի է, բայց ոչ թե վտանգավոր ժայռի, այլ Տիսսեդալ վերադառնալու դժվարին արշավի պատճառով։ Մարդիկ մոլորվել են մառախուղի մեջ, կամ վիրավորվել են արշավի ժամանակ, կամ նրանք չունեն տոկունություն նման դժվարին արշավի համար[10]։

Նախատեսվում է Տրոլթունգայի և Տիսեդալի միջև ընկած հատվածում օթյակ կառուցել, որը կացարան կապահովի Տրոլթունգայից երթևեկող արշավականների համար։

Պատկերասրահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. Faltin, Tine (2013 թ․ սեպտեմբերի 14). «Jeg har møtt turister som reiser hit på helgetur fra New York og Korea. Stor kåring: To av verdens ti beste fotturer ligger i Norge» (Norwegian). Dagbladet. Վերցված է 2013 թ․ հոկտեմբերի 12-ին.{{cite news}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  2. NRK. «Her reddes turistene ned etter 14 timer på fjellet». NRK (նորվեգերեն). Վերցված է 2017 թ․ հունիսի 27-ին.
  3. «How to hike Norway's most famous mountains in three days». The Telegraph (բրիտանական անգլերեն). Վերցված է 2017 թ․ հունիսի 27-ին.
  4. «XE: Convert NOK/USD. Norway Krone to United States Dollar». www.xe.com (անգլերեն). Վերցված է 2018 թ․ հունիսի 25-ին.
  5. «XE: Convert NOK/EUR. Norway Krone to Euro Member Countries». www.xe.com (անգլերեն). Վերցված է 2018 թ․ հունիսի 25-ին.
  6. «Trolltunga photos removed after fatal fall». Stuff.co.nz. 2015 թ․ սեպտեմբերի 14. Վերցված է 2015 թ․ սեպտեմբերի 27-ին.
  7. «Kvinne i 20-årene døde etter fall fra Trolltunga - Aftenposten». Aftenposten.no. 2014 թ․ հունվարի 31. Վերցված է 2015 թ․ սեպտեմբերի 27-ին.
  8. «Mother of Kristi Kafcaloudis mourns loss of 'beautiful soul' who died in 300-metre cliff fall in Norway». ABC News. Australian Broadcasting Corporation. 2015 թ․ սեպտեմբերի 8. Վերցված է 2015 թ․ սեպտեմբերի 8-ին.
  9. «Magnus (27) henger fra Trolltunga». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ դեկտեմբերի 20-ին. Վերցված է 2023 թ․ մարտի 31-ին.
  10. Why Norwegians are teaching travellers to travel, bbc.com

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]