Տնային ոգին ու նպարավաճառը
| Տնային ոգին ու նպարավաճառը | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | գրական ստեղծագործություն |
| Ժանր | հեքիաթ |
| Ձև | պատմվածք |
| Հեղինակ | Հանս Քրիստիան Անդերսեն |
| Բնագիր լեզու | դանիերեն |
| Հրատարակվել է | 1852 |
«Տնային ոգին ու նպարավաճառը» (դան․՝ Nissen hos Spekhøkeren), հեքիաթ, որը 1852 թվականին հրապարակել է դանիացի գրող Հանս Քրիստիան Անդերսենը[1][2][3][4], և որը պատմում է տնային ոգու (նիսսե) մասին, որը պետք է ընտրություն կատարի պոեզիայի ու նպարավաճառի կրպակում իրեն տրվող սուրբծննդյան շիլայի միջև։
Էնդրյու Լենգը «Տնային ոգին ու նպարավաճառը» հեքիաթն ընդգրկել է իր «Հեթիաքների վարդագույն գրքում» (1897)։
Spekhøkeren նշանակում է ոչ միայն «նպարավաճառ», այլև նյութապաշտ-«ֆիլիստեր»․ նա բանաստեղծությունների եզակի գրքից պոկված էջերն օգտագործում է այնպիսի ապրանքների փաթեթավորման համար, ինչպիսին է պանիրը։ Այդ պատճառով հեքիաթի վերնագիրն անգլերեն թարգմանվել է նաև որպես «The Goblin and the Huckster» (թարգմ․՝ «Տնային ոգին ու մանրավաճառը»)։
Սյուժե[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Մի ուսանողը ապրում է ձեղնահարկում, իսկ նպարավաճառն ապրում է առաջին հարկում տնային ոգու հետ։ Քանի որ նպարավաճառը Սուրբ ծննդյան տոնի առթիվ տնային ոգուն հյուրասիրում է յուղի մեծ կտորով շիլա, տնային ոգին կապված է նպարավաճառի հետ[5][9]: Մի անգամ ուսանողը գնում է խանութ՝ պանիր և մոմեր գնելու համար։ Այդտեղ նա տեսնում է, որ իր պանիրը փաթաթված է բանաստեղծությունների գրքից պոկված մի թերթով, և պանրի փոխարեն գնում է այդ գիրքը՝ կատակելով, թե խանութպանը պոեզիայի մասին ոչինչ չգիտի։ Տնային ոգին, վիրավորվելով այդ կատակից, կախարդանի միջոցով տան բոլոր իրերին ստիպում է խոսել, և նրանք բոլորն էլ համաձայնում են, որ պոեզիան անօգուտ է։ Տնային ոգին գնում է այդ մասին պատմելու ուսանողին, բայց տեսնում է, որ ուսանողը նստած կարդում է խանութից գնած գիրքը։ Ձեղնահարկում անսովոր լուսավորություն էր։ Գրքից բարձրանում էր շլացուցիչ ճառագայթը և վերածվում հզոր, բարձր ծառի բնի։ Վերջինս իր ճյուղերը լայնորեն տարածել էր ուսանողի վրա։ Դրանից հետո տնային օգին մշտապես վերադառնում էր, որպեսզի դռան դիտանցքից նայի լույսի ծառին, բայց չէր կարող այնտեղ մնալ, քանի որ նպարավաճառը նրան յուղով շիլա էր տալիս։ Մի անգամ, երբ տանը հրդեհ էր բռնկվել, տնային օգին կարմիր գլխարկով վազեց փրկելու բանաստեղծությունների գիրքը և հանկարծ հասկացավ, որ ինքն այդ գիրքը համարում է տան ամենամեծ գանձը։ Այնուամենայնիվ, նա որոշում է, որ այդպես էլ չի կարող ընտրություն կատարել նպարավաճառի ու ուսանողի միջև, քանի որ վերջինս իրեն Սուրբ ծննդյան շիլա (Julegrød) չի տալիս[5][7][10]։
Հրատարակում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
«Nissen hos Spækhøkeren» ստեղծագործությունն առաջին անգամ հրատարակվել է 1852 թվականի նոյեմբերի 30-ին[11] և բազմիցս վերատպագրվել է հեղինակի կենդանության օրոք։
Հեքիաթի անգլերեն թարգմանությունն ընդգրկվել է Էնդրյու Լենգի «Հեթիաքների վարդագույն գրքում» (1897)[12]։
Վերլուծություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Տիկին Պոլի՝ անգլերեն թարգմանությանը տված «Տնային ոգին ու մանրավաճառը»[8] անվանումը դժվար թե կարելի է սխալ թարգմանություն համարել։ Չնայած spekhøker բառը թարգմանվում է որպես «ապրանքավաճառ» կամ «խանութպան», այն ունի նաև թաքնված ենթատեքստ՝ նկարագրելով այն անձին, որը չարչիական կամ ճղճիմ բնավորության տեր մարդ է, ֆիլիստեր[13], որը բացակայում է անգլերենից որոշ թարգմանիչների մոտ[14]։
Ստեղծագործության մեջ Անդերսենը նկարագրել է իր սեփական կյանքը։ Դրա առաջին հրապարակումը, որը տպագրվել է սեփական միջոցներով, ջախջախիչ ձախողում է կրել։ Հրատարակությունը նույն ճակատագրին է արժանացել, ինչ հեքիաթում նկարագրվող բանաստեղծությունների գիրքը. էջերը պոկել են, որպեսզի դրանցով պանիր փաթաթեն։ Երբ այս ստեղծագործության պատմողը կարծիք է հայտնում, որ նման դաժան վերաբերմունքի չպետք է արժանանար բանաստեղծությունների նման հրաշալի գիրքը, դա հեղինակի խայթող խոսքն է այն քննադատների հասցեին, որոնք չեն կարողացել գնահատել իր աշխատանքը։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Larsen, Svend, ed. (1953–1960). «The Goblin at the Grocer's». Text Typology and Translation. Vol. 2. Translated by Keigwin, R.P. Andersen, H.C. (orig. ed.); Vilhelm Pedersen; Lorenz Frølich (illustrators). Odense: Flensted.
- ↑ Stickey, J. H., ed. (1886). «The Goblin and the Huckster». Hans Andersen's Fairy Tales. Classics for children, 15. Vol. Second Series. Andersen, H.C. (orig. ed.); Vilhelm Pedersen (illustrator). Boston: Ginn & Co. OCLC 6061849.; First Series
- ↑ Stickey, J. H., ed. (1915). «The Goblin and the Huckster». Hans Andersen's Fairy Tales. Vol. Second Series. Andersen, H.C. (orig. ed.); Edna F. Hart (illustrator). Boston: Ginn & Co. էջեր 309–316.
- ↑ Yolen, Jane (2006), «From Andersen On: Fairy Tales Tell Our Lives», Marvels & Tales, 20 (2, "Hidden, but not Forgotten": Hans Christian Andersen's Legacy in the Twentieth Century): 242, JSTOR 41388798
- ↑ 5,0 5,1 Brækstad, H. L., tr., ed. (1900). «The Goblin and the Huckster». The Wild Swans and Other Stories. Andersen, H.C. (orig. ed.).Иллюстрации Ханса Тегнера. New York: The Century Co. էջեր 137–142.
{{cite book}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: editors list (link); copy Արխիվացված 2021-11-15 Wayback Machine via Google - ↑ Ordbog over det danske Sprog 21 (1943) s.v. Grød Արխիվացված 2021-11-15 Wayback Machine
- ↑ 7,0 7,1 Dulcken, H. W., tr., ed. (1869). «The Goblin and the Huckster». The Wild Swans and Other Stories. Andersen, H.C. (orig. ed.). London: George Routledge and Sons. էջեր 57–64.
{{cite book}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: editors list (link) - ↑ 8,0 8,1 Paull, Mrs. Henry H. B. (Henry Hugh Beams Paull), tr., ed. (1867). «The Goblin and the Huckster». Hans Andersen's fairy tales, a new translation. Children's illustrated classics, 21. Andersen, H.C. (orig. ed.). Mrs. Kemp; Miss Ruuriman (illustrators). London: Frederick Warne. էջեր 356–360.
{{cite book}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: editors list (link) - ↑ The grød (porridge) could call for the use of fruit or juice in the recipe;[6] Dulcken extrapolates this is "plum porridge"[7], and Mrs. Paull called it "jam"[8],
- ↑ Andersen (1900). "Nissen hos Spekhøkeren Արխիվացված 2021-11-15 Wayback Machine, pp. 139—144
- ↑ Brovst, Bjarne Nielsen [in դանիերեն], ed. (2016) [2002]. «Nu en ret glædelig Jul!». H.C. Andersen og den borgerlige jul. København: Lindhardt og Ringhof. ISBN 8711486171.
- ↑ Lang (1897) ed., «The Goblin and the Grocer Արխիվացված 2021-11-15 Wayback Machine», The Pink Fairy Book, pp. 12-17.
- ↑ Ordbog over det danske Sprog 21 (1943) s.v. spækhøker Արխիվացված 2021-11-15 Wayback Machine
- ↑ Pedersen (1997), էջեր. 107–108.
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Andersen, Hans Christian (1900). «Nissen hos Spekhøkeren». Eventyr af H.C. Andersen. Georg Morris Cohen Brandes. Hans Tegner (illustrator). Kjøbenhavn: Nordiske forlag, E. Bojesen, 1900. էջեր 139–144.
- Lang, Andrew, ed. (1897). «The Goblin and the Grocer». The Pink Fairy Book. H. J. Ford (illustrator). New York, London and Bombay: Longmans, Green, and Co. էջեր 12–17.
- Pedersen, Viggo Hjørnager (1997), «Description and Criticism: Some Approaches to the English Translations of Hans Christian Andersen», in Trosborg, Anna (ed.), Text Typology and Translation, Amesterdam: John Benjamins Publishing, ISBN 9027216290