Տեր Հովհաննեսի խաչքար (Շողակաթ)
 | |
|---|---|
 Տեր Հովհաննեսի խաչքար | |
| Երկիր | Հայաստան |
| Տարածաշրջան | Արմավիրի մարզի Վաղարշապատ քաղաքի Նալբանդյան-Սահակ Պարթև փողոցների խաչմերուկ մոտ գտնվող Շողակաթ եկեղեցում։ |
| Սկզբնական տեղադրություն | Արմավիրի մարզի Վաղարշապատ քաղաքի Նալբանդյան-Սահակ Պարթև փողոցների խաչմերուկ մոտ գտնվող Շողակաթ եկեղեցում։ |
| Ներկա տեղադրություն | Ագուցված է Շողակաթ եկեղեցու հարավային որմին, արտաքուստ, իրար կողք ագուցված զույգ խաչքարերից աջինը։ |
| Ներկա վիճակ | կանգուն |
| Ժառանգության կարգավիճակ | Պատմաճարտարապետական հուշարձան |
| Նվիրված | Խաչքարը նվիրված է Տեր Հովհաննեսին։ |
| Խաչագործ | Խաչքագործն անհայտ է։ |
| Պատվիրող | Խաչքարի պատվիրատուն անհայտ է։ |
| Ճարտարապետական ոճ | Հայկական ճարտարապետություն |
| Ստեղծման տարեթիվ | 1694 թվական |
| Զարդաքանդակի նկարագրություն | Խաչքարը քանդակներ չունի։ |
| Նյութ | բազալտ |
| Արձանագրություն | Խաչքարը ունի արձանագրություններ։ |
 Shoghakat Վիքիպահեստում | |
Տեր Հովհաննեսի խաչքար, գտնվում է Հայաստանի Արմավիրի մարզի Վաղարշապատ քաղաքի Նալբանդյան-Սահակ Պարթև փողոցների խաչմերուկ մոտ գտնվող Շողակաթ եկեղեցում, որն ընդգրկված է ՅՈւՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության ցանկում։ Հաշվառված է Հայաստանի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների պետական ցանկում (4.2/18)[1]։
Տեղադրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ագուցված է Շողակաթ եկեղեցու հարավային որմին, արտաքուստ, իրար կողք ագուցված զույգ խաչքարերից աջինը[2]։
Վիմական արձանագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Խաչքարի ստորին հատվածում 3 տող վիմական արձանագրություն[2].
- ԹՎ[Ի]Ն ՌՃԽԳ (1694)
- Յ[Ի]Շ[Ա]Տ[Ա]Կ Է ՍԲ Խ[Ա]ՉՍ Ղ[Ա]Զ
- ԲՆՑԻ ՏՐ ՕՎ[Ա]Ն[Ի]ՍԻՆ
Խաչքարի արձանագրության մեջ հիշատակվում է Տեր Հովհաննեսը, ով Թալինի տարածաշրջանի Ղազբին (Կազբին) գյուղից էր։ Խաչքարը կերտվել է 1694 թվականին։
Այլ տեղեկատվություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Վիմագրում հիշատակված Աղամալի որդի Ալպերտոսն եկեղեցու մուտքի շինարարական վիմագրում հիշվող Ալբերդիոսն է[2]։
- «ՅԱՂԱՄԱԼ» անձնանունից առաջ փորագրված «ՆԼԻՉ» տառաշարքը վերծանվում է «ՆԱԽԻՉԵՒԱՆՑԻ», քանի որ Աղամալը ծագումով Նախիջևանից է։ Գրիչը «Խ»-ն սխալմամբ «Լ» է փորագրել[2][3]։
- Տվյալ ժամանակաշրջանի կոթողներն աչքի են ընկնում հիմնախաչի ետնախորքն անզարդ պահելու սկզբունքով, վարդյակն առանձնանում է խորանից, իսկ արմավազարդն ու խաչը հստակորեն պահպանում են հորինվածքի առանձնահատուկ տեսքը[4]։ 17-18-րդ դարերի եկեղեցական կառույցների որմերին ագուցված խաչքարերն ունեն պարզ, դեկորատիվ հարդարանք, երիզված են հյուսածո զարդանախշերով, հիմնախաչը ևս հյուսածո ոճով է պատկերված, որի ստորին խաչաթևից բարձրանում է նուրբ արմավազարդը, իսկ վարդյակն այսօրինակ խաչքարերի քանդակային հորինվածքում ընդհանրապես բացակայում է[2]։
Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Էջմիածնի Մայր Տաճար
- Սուրբ Շողակաթ եկեղեցի
- Աղամալի, Աղաջանի և Նանագուլի խաչքար (Շողակաթ)
- Աղամալի և Մարիամի խաչքար (Շողակաթ)
- Ալպերտոսի խաչքար (Շողակաթ)
- Աղամալի խաչքար (Շողակաթ)
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԱՐՄԱՎԻՐԻ ՄԱՐԶԻ ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԵՎ ՄՇԱԿՈՒՅԹԻ ԱՆՇԱՐԺ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐԻ ՊԵՏԱԿԱՆ ՑՈՒՑԱԿԸ ՀԱՍՏԱՏԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Արսեն Հարությունյան, Վաղարշապատ. վանքերը և վիմական արձանագրությունները, Մայր Աթոռ սուրբ Էջմիածնի հրատարակչություն, 2016 թվական, էջ 101
- ↑ Ա. Հարությունյան, Ս. Հռիփսիմեի և Ս. Շողակաթի վանքերի որմերին ագուցված խաչքարերի նորահայտ վիմագրերը, «Էջմիածին», 2011 թվական, Ե, էջ 92
- ↑ Հ․Լ․ Պետրոսյան, Խաչքար. ծագումը, գործառույթը, պատկերագրությունը, իմաստաբանությունը, Երևան, 2008, էջ 365