Տեղադրություն

Տեղադրություն, տեղադիրք, գիտատեխնիկական դիսցիպլին, որը զբաղվում է տեղանքի աշխարհագրական և երկրաչափական ուսումնասիրությամբ՝ հանույթային աշխատանքների հիման վրա տեղագրական քարտեզներ կազմելով։

Տեղադրության ոլորտի մեջ են մտնում տեղագրական քարտեզների դասակարգման, դրանց բովանդակության մշակման և ճշտման, կազմման մեթոդիկայի, ինչպես նաև տեղանքի բազմակողմանի ուսումնասիրման հարցերը, որոնց ընթացքում բացահայտվում են տեղանքի մակերևույթի ձևերը, չափերը, տարածման օրինաչափությունները և այլն։

Առաջին տեղագրական հանույթային աշխատանքները կատարվել են դեռևս 16-րդ դարում։ Առավել ճշգրիտ տեղագրական քարտեզներ կազմվել են 18-րդ դարում, երբ հանույթային աշխատանքներն իրականացվեցին ճշգրիտ գեոդեզիական գործիքներով և սարքավորումներով։ Տեղագրական հանույթի եղանակներն ու ձևերը է՛լ ավելի կատարելագործվեցին 20-րդ դարում, երբ մշակվեցին հանույթի օդային, տիեզերական, աերոնկարների և տիեզերական նկարների վերծանման եղանակները, օգտագործվեցին ռադիոհեռաչափերն ու էլեկտրոնային հաշվիչ մեքենաները։

Ընդհանուր զարգացմանը համընթաց տեղադրությունը տրոհվել է առանձին ճյուղերի, ակնաչափական կամ բուսոլային, տախիոմետրիական, մենզուլային, աերոլուսանկարահանման, ֆոտոթեոդոլիտային, համակցված, տիեզերական, տարբեր կարգի նիվելիրացման։ Տեղագրական սովորական քարտեզների փոխարեն ստեղծվում են իրենց ճշտությամբ առավել հուսալի ֆոտոքարտեզներ, ֆոտոպլաններ և այլն։ Տեղագրական հանույթային աշխատանքների ժամանակ կիրառվող ժամանակակից մեթոդները հնարավորություն են տալիս քարտեզագրելու ոչ միայն Երկրի, այլև Լուսնի, Մարսի, Վեներայի և այլ մոլորակների տեսանելի և անտեսանելի մակերևույթները։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 11, էջ 645)։